Η Ελλάδα πρέπει και μπορεί να βάλει τέρμα στη μαφία της οικογενειοκρατίας

Του Νίκου Σταματάκη

Το φθινόπωρο του 1992, στα πλαίσια της συμμετοχής μου σε μεταπτυχιακό σεμινάριο με θέμα τις Μεσογειακές Κοινωνίες, που τύχαινε να συζητά τη συγκεκριμένη μέρα το φαινόμενο της μαφίας στην Ιταλία, ανέφερα στη συζήτηση ότι ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε, σύμφωνα με μετριοπαθείς εκτιμήσεις, πάνω από 5000 βαφτισιμιούς κυρίως στην Κρήτη.

Την απόλυτη σιωπή που επικράτησε στην αίθουσα έσπασε χαριτολογώντας ειρωνικά ο καθηγητής:...

“Σε σας τους Έλληνες πρέπει να αναγνωριστεί μια ακόμα σπουδαία προσφορά στην ανθρωπότητα….” Σε παρένθεση σημειώνω ότι αυτό το σχεδόν αυταπόδεικτο για όλους εμάς τους Ελληνες γεγονός σπανίως αναφέρεται στην πληθώρα άρθρων για την Ελλάδα που κατακλύζουν τελευταία τον διεθνή τύπο, και μια έρευνα στο διαδίκτυο για το συγκεκριμένο θέμα θα αποδώσει πολύ λίγους καρπούς. Είναι γνωστό ότι ο νεποτισμός διαποτίζει κάθε κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας.

Περιδιαβαίνοντας τα γραφεία των πανεπιστημίων βλέπει κανείς τα ονόματα των καθηγητών, βοηθών και αναπληρωτών στις πόρτες να μοιράζονται το ίδιο επώνυμο. Και όπου τα επώνυμα διαφέρουν, μια σύντομη έρευνα συχνά αποκαλύπτει στενότατη οικογενειακή σχέση. Από τη δημόσια διοίκηση στα πανεπιστήμια και από τα κλειστά επαγγέλματα στα συνδικάτα και φυσικά σε κάθε μορφή καθημερινής ζωής είναι ολοφάνερο ότι ο εκ της οικογενειοκρατίας προερχόμενος νεποτισμός διαπερνά όλα τα κοινωνικά επίπεδα. Και επειδή όλες οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα, μικρές και μεγάλες είναι οικογενειακές επιχειρήσεις – σε μια χώρα με σοβιετικού τύπου οικονομία όπου το 65% της οικονομικής δραστηριότητας προέρχεται από τον ευρύτερο δημόσιο τομέα – είναι φανερό ότι η οικογενειοκρατία στραγγαλίζει κάθε προσπάθεια μεταρρύθμισης της κοινωνίας – όπως αυτή που συμφωνήθηκε με τους δανειστές στο Μνημόνιο το 2010.

Το φαινόμενο αυτό παρατηρήθηκε με λεπτομέρεια από τον Edward Banfield το 1955 στο επίπεδο ενός χωριού της Νότιας Ιταλίας του οποίου οι κάτοικοι αδυνατούσαν να συνεργαστούν για το κοινό καλό αλλά έβαζαν πάνω απ’ όλα το στενό οικογενειακό τους συμφέρον. Και όχι μόνο δεν συνεργάζονταν αλλά, κινούμενοι από ζηλοφθονία, επεδίωκαν να υπονομεύσουν και την πρόοδο των γειτόνων τους, πιστεύοντας ότι η επιτυχία τους θα τους έθετε σε κατώτερη θέση και θα τους δημιουργούσε προβλήματα… Μήπως, αγαπητοί αναγνώστες σας θυμίζει κάτι το φαινόμενο αυτό; Σαφώς, η Κάτω Ιταλία είναι καθαρά ελληνική, Magna Grecia, χωρίς καμία αμφιβολία…  Ο Edward Banfield ονόμασε το φαινόμενο “amoral familism” (“ανήθικη οικογενειοκρατία” σε μια όχι απολύτως ακριβή απόδοση) και εξέτασε τη σύνδεσή του με την γέννηση και εξάπλωση της μαφίας…

Στην σύγχρονη Ελλάδα βέβαια το φαινόμενο απέκτησε τεράστιες διαστάσεις και με διάφορους τρόπους ξεπέρασε τα όρια των τοπικών κοινωνιών και μεταφυτεύθηκε στο πολιτικό σύστημα της χώρας.  Ορισμένες οικογένειες ευτύχησαν να έχουν ένα “Γενάρχη” εξαιρετικά πετυχημένο στην πολιτική (Καραμανλής, Παπανδρέου, Μητσοτάκης – αν και η επιτυχία του τελευταίου ριζώνει ακόμα παλαιότερα στον θείο του τον Ε.Βενιζέλο).  Τόσο βαθιά διαποτισμένη υπήρξε η κοινωνία στο “ιδανικό” της οικογενειοκρατίας ώστε το 1959 ο τότε παντοδύναμος πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής προσκάλεσε στην Ελλάδα τον γιο του θανάσιμου αντιπάλου του, Γεωργίου Παπανδρέου, τον Ανδρέα (φυσικά μετά από παράκληση του «Γέρου»), και του ανέθεσε επίλεκτη θέση οικονομικού συμβούλου, βάζοντας τον στο δρόμο της πολιτικής ανόδου…

Τα παραδείγματα αφθονούν… Κατά τραγική ειρωνεία, ο γόνος της οικογενειοκρατίας Κυριάκος Μητσοτάκης διορίστηκε εν μέσω μνημονίου υπουργός “Διοικητικής Μεταρρύθμισης”… Ναι, δεν είναι καλαμπούρι, η κυβέρνηση Σαμαρά έβαλε τον λύκο να φυλάει τα πρόβατα… Περίμενε από τον γόνο του Μητσοτακέϊκου να μεταρρυθμίσει το Δημόσιο απολύοντας ένα ποσοστό από τους 750.000 δημόσιους υπαλλήλους και να κλείσει οριστικά τις εκατοντάδες άχρηστες υπηρεσίες και συμβούλια – όπως το αξιομνημόνευτο για την «αποξήρανση της Κωπαϊδας» που ολοκληρώθηκε αισίως πριν από 120 χρόνια – και απ’ ότι γνωρίζω λειτουργεί ακόμα… Και εκείνος τι έκανε; Μετά από σχεδόν δυο χρόνια κατάφερε να απολύσει μερικές εκατοντάδες, κυρίως εκείνους που είχαν ήδη καταδικαστεί για διαφθορά….  Ενώ ο άλλος γόνος πολιτικού τζακιού, ο υπουργός Ναυτιλίας και γνωστός βουτυρομπεμπές Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, τα έκανε κυριολεκτικά θάλασσα στο πρόσφατο ναυάγιο του Νόρμαν Ατλάντικ. Και αντί να παραιτηθεί είχε τα μούτρα να κατέβει στις εκλογές σαν να μην συνέβη τίποτε – όπου φυσικά επανεξελέγη πανηγυρικά… Αλλά βέβαια ο αδιόρθωτος ελληνικός λαός στις πρόσφατες εκλογές εξέλεξε ως βουλευτή ένα ακόμα Κώστα Καραμανλή, το γιο του Αχιλλέα, στο νομό Σερρών φυσικά, στο λίκνο της «καραμανλοκρατιας»… Ο γιος του Αλέξανδρου έγινε πρωθυπουργός, γιατί όχι και ο γιος του Αχιλλέα;

Το πράγμα δεν θα ήταν τόσο σοβαρό – άλλωστε και εδώ στην Αμερική έχουμε ανάλογα φαινόμενα – εάν οι οικογένειες δεν ήταν βουτηγμένες ως το λαιμό στην διασπάθιση δημοσίου χρήματος και στη διαφθορά.  Οι τρεις μεγαλύτερες που προαναφέραμε, συγκροτούν σε συνδυασμό με πολλές μικρότερες σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο ένα ιεραρχικό, κυριολεκτικά μαφιόζικο, κύκλωμα πατρωνείας, ευνοιοκρατίας και εκμετάλλευσης του δημοσίου χρήματος μέσω της ανάληψης θέσεων εξουσίας. Οι δουλειές του συστήματος πήγαιναν τόσο καλά που επεκτάθηκαν διεθνώς… Δεν τους έφτανε η πρακτόρευση αμερικανικών συμφερόντων που ξεκίνησε  με το Σχέδιο Μάρσαλ, επεκτάθηκαν και στις Γερμανικές αντιπροσωπείες.. Το σκάνδαλο Siemens ξεσκέπασε σύσσωμο το πολιτικό προσωπικό της χώρας…  Το Μητσοτακέικο βρέθηκε μπλεγμένο όπως επίσης και τα δυο πολιτικά κόμματα που άσκησαν εξουσία τα τελευταία 40 χρόνια.. Αλλά δεν ίδρωσε το αυτί τους… Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ζήτησε τιμολόγιο για τα δωρεάν μηχανήματα γραφείου που έλαβε από τη Siemens, το πλήρωσε, και θεώρησε ότι ξαφνικά εξαγνίστηκε… Ούτε γάτα, ούτε ζημιά… Σιγά μην θιχτεί η υπόληψή του από ένα “δωράκι”… Εδώ ο πρώην πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου – ίσως ο μεγαλύτερος καταχραστής δημοσίου χρήματος στην ελληνική ιστορία – είχε νομιμοποιήσει με δήλωσή του “δωράκια” πολύ μεγαλύτερα από αυτό…  Όταν βέβαια ο κόμπος έφτασε στο χτένι ο βασικός μάρτυρας στην υπόθεση, μάνατζερ της Siemens στην Ελλάδα Μιχάλης Χριστοφοράκος το έσκασε στη Γερμανία και περνά ζωή χαρισάμενη, υπό την προστασία της κυβέρνησης Μέρκελ… Ναι της ίδιας κυβέρνησης που δήθεν απαιτεί μεταρρυθμίσεις από τους Ελληνες….

Καθώς η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα έδωσε ήδη τα πρώτα δείγματα γραφής και ξεκίνησε τη διαπραγμάτευση με τους δανειστές βρισκόμαστε μπροστά σε μια μοναδική ευκαιρία: Από τη μια η νέα κυβέρνηση και τα στελέχη της είναι σε μεγάλο βαθμό απαλλαγμένα από άμεση εμπλοκή στην άσκηση εξουσίας στο παρελθόν όσο και από προκλητικά ανάρμοστες οικογενειοκρατικές σχέσεις… Ταυτόχρονα, οι δανειστές της χώρας αλλά και πλήθος κορυφαίων διεθνών ηγετών και αναλυτών αντιλαμβάνονται ότι τα δομικά προβλήματα της Ελλάδας ξεπερνούν κατά πολύ τις πολιτικές λιτότητας που έως τώρα εφαρμόστηκαν στα πλαίσια του μνημονίου. Αλλωστε το «καταραμένο» Μνημόνιο ΔΕΝ ήταν εκείνο που επέβαλε περικοπές μισθών και συντάξεων – αυτές τις επέλεξαν οι διεφθαρμένες ελληνικές οικογενειοκρατικές ελίτ ακριβώς για να διατηρήσουν τον κρατικοδίαιτο χαρακτήρα της οικονομίας και επομένως την κυριαρχία τους.

Επομένως θα ήταν ευχής έργο να εισακουσθούν από τους δανειστές οι εισηγήσεις τόσο της ελληνικής κυβέρνησης όσο και πλήθους κορυφαίων οικονομολόγων (όπως ο Πολ Κρούγκμαν) που εισηγούνται την κάποια χαλάρωση – χωρίς βέβαια να φτάσουμε πάλι σε ελλείμματα – των δημοσιονομικών μέτρων αλλά με παράλληλη καταπολέμηση των δομικών ασθενειών της ελληνικής οικονομίας ανάμεσα στις οποίες η διαφθορά σε συνδυασμό με την μαφιόζικη οικογενειοκρατία είναι ο υπ’ αριθμόν ένα εχθρός της ανάπτυξης. Ο εχθρός αυτός στραγγαλίζει τις τεράστιες έμφυτες επιχειρηματικές ικανότητες των Ελλήνων που είναι παγκοσμίως γνωστές και αντί των ικανοτέρων αναδεικνύει σε καίριες θέσεις ανίκανους βουτυρομπεμπέδες τύπου Κυριάκου Μητσοτάκη και Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη. Η τεράστια μεταρρυθμιστική δυναμική που έχει δημιουργηθεί στην Ελλάδα του Αλέξη Τσίπρα σε συνδυασμό με το ευνοϊκό διεθνές κλίμα μας επιτρέπει να ευελπιστούμε. Ας ελπίσουμε ότι οι κυβερνώντες δεν θα διαψεύσουν και τούτη τη φορά τις ελπίδες και τα οράματα όλων μας και κυρίως του Ελληνισμού της Διασποράς.

Νέα Υόρκη, 5 Φεβρουαρίου 2015

Από mignatiou