Οι 122 κολασμένες μέρες

Oι κρίσιμοι «σταθμοί» για την κυβέρνηση και τη χώρα μέχρι τη λήξη του τετραμήνου
   
Τρίτη μεσημέρι και το Eurogroup ύστερα από την ολοκλήρωση της τηλεδιάσκεψης καταλήγει με συνοπτικές διαδικασίες σε συμφωνία. Είχε προηγηθεί ένα Σαββατοκύριακο γεμάτο ένταση, ένα «πινγκ - πονγκ» από e-mails ανάμεσα στην ελληνική πλευρά και αυτήν των δανειστών, ώστε το τελικό κείμενο με τις μεταρρυθμίσεις που θα προωθήσει η Ελλάδα να βρίσκει σύμφωνες και τις δύο πλευρές.

«Και τώρα τι;» ήταν το κυρίαρχο ερώτημα λίγα λεπτά μετά την έκδοση...

του επίσημου ανακοινωθέντος. Η απάντηση ανώτατου κυβερνητικού στελέχους που παρακολούθησε από κοντά τις διαπραγματεύσεις ήταν σαφής: κερδίσαμε λίγες εβδομάδες χρόνο. Θα πρέπει να δείξουμε αποτελέσματα.

Οι λίγες εβδομάδες, στις οποίες αναφέρθηκε το κυβερνητικό στέλεχος, είναι στην πραγματικότητα 122 ημέρες. Τυπικά, ο χρόνος μετράει από... Δευτέρα, έτσι ώστε να έχει εξασφαλιστεί και το πράσινο φως από τα εθνικά Κοινοβούλια για την τετράμηνη παράταση.

• Τι είναι λοιπόν αυτό που πρόκειται να συμβεί σε αυτές τις 122 ημέρες;

• Πότε θα συμβεί;

• Σε ποια θέση θα θέλαμε να βρίσκεται η Ελλάδα στο τέλος Ιουνίου;

• Οι «σταθμοί» σε αυτήν την κρίσιμη ολιγόμηνη πορεία έχουν ως εξής:

28 Φεβρουαρίου

Έχοντας εξασφαλίσει την έγκριση των εθνικών Κοινοβουλίων, το πρόγραμμα δανεισμού της Ελλάδας παρατείνεται – και με τη βούλα πλέον – για επιπλέον τέσσερις μήνες μέχρι και την Τρίτη 30 Ιουνίου 2015.

Η χώρα ανανεώνει την ιδιότητά της ως «ευρισκόμενης σε πρόγραμμα», κάτι που επιτρέπει στις τράπεζες της χώρας να δανειστούν και πάλι απευθείας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, περιορίζοντας την έκθεσή τους στον Μηχανισμό Έκτακτης Ρευστότητας (Emergency Liquidity Assistance, γνωστό και ως ELA).

Ταυτόχρονα, αρχίζει να τρέχει ο χρόνος για την ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να επιδείξει έργο επί των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει με το κείμενο των μεταρρυθμίσεων – από εδώ και στο εξής μάλλον θα αναφερόμαστε σε αυτό ως «e-mail Βαρουφάκη».

5 Μαρτίου

Οι διοικητές των Κεντρικών Τραπεζών της ευρωζώνης συνεδριάζουν για πρώτη φορά μετά την ενεργοποίηση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης, από το οποίο βεβαίως θα απέχει η Ελλάδα με τα ελληνικά ομόλογα. Είναι πιθανό να ανακοινωθεί (αν δεν έχει ανακοινωθεί νωρίτερα) ότι τα ελληνικά ομόλογα θα γίνουν και πάλι δεκτά ως εγγύηση, κάτι που θα μειώσει την έκθεση των ελληνικών συστημικών τραπεζών στον ELA περίπου κατά 50 δισεκατομμύρια ευρώ.

9 Μαρτίου

Ύστερα από τέσσερις διαδοχικές συνεδριάσεις του Eurogroup όπου το ενδιαφέρον μονοπώλησε το θέμα Ελλάδα – 11 Φεβρουαρίου το πρώτο έκτακτο Eurogroup, 16 Φεβρουαρίου το τακτικό που οδηγήθηκε στο γνωστό τελεσίγραφο, 20 Φεβρουαρίου με την επίτευξη συμφωνίας και 24 Φεβρουαρίου (μέσω τηλεδιάσκεψης) με την επικύρωση της λίστας των μεταρρυθμίσεων – η ευρωομάδα συνέρχεται πάλι. Αυτήν τη φορά, εκτός συνταρακτικού απροόπτου, ο Γιάνης Βαρουφάκης δεν αναμένεται να είναι το «κεντρικό πρόσωπο», καθώς θα έχει περάσει μόλις μια εβδομάδα από τις συνολικά 122 ημέρες της παράτασης.

18 Μαρτίου

Η ΕΚΤ αναμένεται να αποφασίσει για τον ELA των ελληνικών τραπεζών. Δυσάρεστες εκπλήξεις δεν αναμένεται να υπάρξουν, ειδικά αν έχει μεσολαβήσει από τις 5 Μαρτίου η απόφαση των κεντρικών τραπεζιτών της ευρωζώνης να γίνονται και πάλι δεκτά τα ελληνικά ομόλογα ως εγγύηση.

Είναι πιθανό να συζητηθεί και το ενδεχόμενο η ΕΚΤ να επιτρέψει στις ελληνικές τράπεζες – κατόπιν συνεννόησης και με τους άλλους δύο θεσμούς, δηλαδή Κομισιόν και ΔΝΤ – να αγοράσουν περισσότερα έντοκα γραμμάτια του ελληνικού Δημοσίου, έτσι ώστε το τελευταίο να μπορέσει να καλύψει ένα μέρος από το χρηματοδοτικό κενό που έχει εντοπιστεί για το πρώτο εξάμηνο. Ας μην το ξεχνάμε αυτό.

Η απόφαση του Eurogroup με την οποία δόθηκε η τετράμηνη παράταση, δεν προβλέπει τίποτα για χρηματοδότηση παρά μόνο μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας στο τέλος Απριλίου.

Μέχρι τότε, η Ελλάδα καλείται να βρει τρόπο, με την πειθώ απέναντι στους δανειστές της και με ευρηματικότητα, ώστε τα χρήματα από τα κέρδη των ελληνικών ομολόγων που πρέπει να αποδώσει η ΕΚΤ στην Ελλάδα να αποδοθούν απευθείας στο ΔΝΤ χωρίς καν να περάσουν από το Λογιστήριο του Κράτους.

27 Μαρτίου

Ενώ η Ελλάδα θα έχει δαπανήσει ήδη τον πρώτο από τους δύο μήνες που έχει στη διάθεσή της προκειμένου να δείξει ουσιαστικά δείγματα γραφής επί του κειμένου με τις μεταρρυθμίσεις, ο οίκος Moody’s είναι προγραμματισμένο να ανακοινώσει την αξιολόγησή του για την ελληνική οικονομία και τα ομόλογα.

Τέλος Απριλίου

Χρονικό σημείο - σταθμός: οι «θεσμοί» μπαίνουν σε διαδικασία ελέγχου της ελληνικής οικονομίας προκειμένου να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας και να ανοίξει ο δρόμος για την εκταμίευση χρημάτων από τους δανειστές. Εκτός από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Κομισιόν, μέρος στις διαπραγματεύσεις θα πάρει και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η σχέση με το οποίο δεν χρειάστηκε καμία παράταση καθώς διαρκεί μέχρι και το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2016.

Πώς θα γίνει αυτή η αξιολόγηση; Ερωτηθείς, ανώτατος παράγοντας του υπουργείου Οικονομικών υποστήριξε ότι το σκηνικό... τρόμου που βίωσε η Ελλάδα από το 2010 και μετά δεν θα υπάρξει ξανά. Αυτό, στην πράξη, σημαίνει ότι δεν θα αναμένουμε την άφιξη των τριών ανώτατων υπαλλήλων της τρόικας, οι οποίοι, αν και υπάλληλοι, κάθονταν στο ίδιο τραπέζι με υπουργούς, τις περισσότερες φορές εκλεγμένα από τον ελληνικό λαό μέλη του ελληνικού Κοινοβουλίου.

Στο ερώτημα πώς θα γίνεται η διαδικασία, ξεκάθαρη απάντηση προς το παρόν δεν υπάρχει. Το πιο πιθανό όμως είναι ότι οι ανταλλαγές στοιχείων και απόψεων θα γίνεται μέσω Βρυξελλών, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναλαμβάνει τον κεντρικό ρόλο.

Ο Απρίλιος θα είναι κρίσιμος μήνας, καθώς θα αρχίσουν πλέον να λύνονται οι απορίες σε θέματα τα οποία μας είναι γνωστά μόνο σε μορφή τίτλων.

Χαρακτηριστικά είναι τα ακόλουθα παραδείγματα:

1 Τι θα γίνει με τον φόρο επί της ακίνητης περιουσίας; Θα μας επιβληθεί ΕΝΦΙΑ, ο ΦΜΑΠ και ποιο θα είναι το ύψος του;

2 Ποιο θα είναι το περιεχόμενο της μεταρρύθμισης του ΦΠΑ; Θα αυξηθούν συντελεστές και, αν ναι, πού;

3 Πώς θα κλείσουν τα παράθυρα που οδηγούν στην πρόωρη συνταξιοδότηση; Θα καταργηθούν προνόμια που απολαμβάνουν συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες οι οποίες μπορούν και σήμερα να συνταξιοδοτούνται στα 52 ή στα 55;

4 Τι και πώς θα αλλάξει στα εργασιακά; Τι θα γίνει με τον κατώτατο μισθό και πότε;

11 Μαΐου

Στην προγραμματισμένη συνεδρίαση του Eurogroup, είναι πιθανό να ξανατεθεί το θέμα Ελλάδα.

Αν όλα έχουν πάει με βάση τον σημερινό προγραμματισμό – και εφόσον η ελληνική οικονομία περάσει τις «εξετάσεις» –, το Eurogroup ουσιαστικά θα ανάψει το πράσινο φως για να πάρει χρήματα η Ελλάδα (κατ’ ελάχιστον την δόση των 1,8 δισ. ευρώ που εκκρεμεί από τον EFSF, αλλά και τα 1,9 δισ. ευρώ που είναι τα κέρδη από τα ελληνικά ομόλογα που αποκόμισε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Από αυτό το χρονικό σημείο και έπειτα, λογικά θα πρέπει να ξεκινάει η συζήτηση για το τι θα περιέχει το «συμβόλαιο», όπως συχνά - πυκνά το περιγράφει ο Βαρουφάκης, εννοώντας τη σχέση της Ελλάδας με τους εταίρους της για την περίοδο μετά τον Ιούνιο του 2015, οπότε και τυπικά θα έχει λήξει και η δεύτερη παράταση του υφιστάμενου προγράμματος.

18 Ιουνίου

Μια ακόμη προγραμματισμένη συνεδρίαση του Eurogroup. Θα βρισκόμαστε πλέον δύο εβδομάδες πριν από τη λήξη της παράτασης και είναι πολύ πιθανό, με πρωτοβουλία της Ελλάδας, να μπαίνει στο τραπέζι ζήτημα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. «Σε αυτήν τη συζήτηση αναμένεται να έχουμε σύμμαχο τουλάχιστον έναν από τους τρεις θεσμούς» έλεγε κυβερνητικό στέλεχος δείχνοντας προς την πλευρά του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Δεδομένου ότι το «κούρεμα» έχει βγει εκτός συζήτησης, θα αναζητηθούν οι «έξυπνοι τρόποι» που θα επιτρέψουν την απομείωση των τόκων που θα καλούμαστε να πληρώνουμε ως χώρα για την περίοδο μετά το 2015 και ειδικά μετά το 2021, οπότε και λήγει η περίοδος χάριτος που έχει δώσει ο EFSF για την καταβολή των δανείων που έχουν χορηγηθεί στην Ελλάδα.

Ειδικά το 2021 και το 2022, η Ελλάδα έρχεται αντιμέτωπη με ένα βουνό από τόκους (όπου το βουνό μεταφράζεται σε ποσά της τάξεως των 20 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως).

25-26 Ιουνίου

Για τη Σύνοδο Κορυφής δεν έχει ανακοινωθεί από τώρα η ατζέντα. Είτε όμως η Ελλάδα είναι σε αυτήν είτε όχι, ένα είναι βέβαιο: το θέμα θα κυριαρχεί στην επικαιρότητα καθώς οι διαπραγματεύσεις για το περιεχόμενο της νέας συμφωνίας – μιας συμφωνίας η οποία το πιθανότερο είναι ότι θα καλύψει την περίοδο από το 2015 μέχρι και το 2019 – θα βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη.

Και πάλι θα βρισκόμαστε σε ένα σημείο που ο χρόνος θα μετράει αντίστροφα. Πολύ απλά διότι, με το που θα μπει ο Ιούλιος, η χώρα θα βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα «βουνό» δανειακών υποχρεώσεων προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, οι οποίες θα πρέπει να αποπληρωθούν όχι μόνο για να αποφευχθεί το πιστωτικό γεγονός, αλλά και για έναν ακόμη λόγο: για να μπορέσει να μπει και η Ελλάδα, τελευταία από τις χώρες της ευρωζώνης, στο πρόγραμμα «ποσοτικής χαλάρωσης» της ΕΚΤ.

Ίσως με αυτόν τον τρόπο να πειστούν και οι αγορές για την οριστική έξοδο την Ελλάδας από τη ζώνη του κινδύνου με αποτέλεσμα την ταχεία αποκλιμάκωση των spreads των ομολόγων.

Συμπέρασμα

Από αυτό το «ταξίδι» των 122 ημερών είναι προφανές ότι η αποτυχία από την επιτυχία απέχει όσο μια επιτυχημένη σκληρή – ίσως πιο σκληρή από αυτήν που έγινε μέχρι σήμερα – διαπραγμάτευση. Και όχι μόνο. Σε αυτές τις 122 ημέρες η κυβέρνηση θα πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να κάνει αυτό για το οποίο εξελέγη: να δώσει τη μάχη κατά της φοροδιαφυγής με απτά αποτελέσματα και να φέρει στην επιφάνεια τα πρώτα φαινόμενα διαφθοράς.

Από τους καρπούς σε αυτά τα δύο μέτωπα θα κριθεί το κυβερνητικό έργο τόσο εντός όσο και εκτός των συνόρων. 

Από το Ποντίκι