Luxleaks: Ο παράδεισος της φοροαποφυγής - Οι σημαντικότερες αποκαλύψεις της έρευνας

Λουξεμβούργο, ο φορολογικός παράδεισος
εκατοντάδων πολυεθνικών επιχειρήσεων

Η διαρροή απορρήτων εγγράφων συνολικού μεγέθους 28.000 σελίδων και η σχετική έρευνα που πραγματοποίησαν 80 δημοσιογράφοι της Διεθνούς Σύμπραξης Ερευνητών Δημοσιογράφων αποκάλυψαν ότι η  Coca-Cola, η Deutsche Bank, η ΙΚΕΑ και ακόμη 340 πολυεθνικές εταιρίες έχουν συνάψει πληθώρα μυστικών συμφωνιών με το Λουξεμβούργο που τους επέτρεψαν να αποφεύγουν τη φορολόγηση της πλειοψηφίας των κερδών τους και στερώντας πολύτιμα έσοδα από τις αιμορραγούσες οικονομικά κυβερνήσεις του πλανήτη.

  

Στα έγγραφα που διέρρευσαν  περιλαμβάνονται 548 ιδιωτικές «φορολογικές συμφωνίες», οι οποίες...

συνήφθησαν με τις αρχές  του Λουξεμβούργου μεταξύ 2002 και 2009, με σκοπό να παρέχουν στις εν λόγω επιχειρήσεις ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετό καιρό έρευνες για κάποιες από αυτές τις ειδικές φορολογικές συμφωνίες που το Λουξεμβούργο προσέφερε απλόχερα σε επιχειρήσεις, όπως η ιταλική Fiat και  η  Amazon. Ωστόσο η έρευνα αυτή είναι σταγόνα στον ωκεανό σε σχέση με το μέγεθος της μηχανής φοροαποφυγής που είχαν στήσει οι μεγάλες εταιρίες ορκωτών λογιστών με τις αρχές του Λουξεμβούργου προς όφελος των κορυφαίων επιχειρήσεων του κόσμου.

   

Τα έγγραφα που ερευνήθηκαν περιλαμβάνουν μόνο τις συμφωνίες που διαπραγματεύθηκε για χάρη των πολυεθνικών με τις λουξεμβούργιες αρχές η PricewaterhouseCoopers (PwC), μια εκ των τεσσάρων μεγαλύτερων εταιριών ορκωτών λογιστών του κόσμου. Αυτό σημαίνει ότι το σύνολο των μυστικών συμφωνιών είναι πιθανότατα πολύ μεγαλύτερο από τις 548, στις οποίες εμπλέκεται η PwC. Προκειμένου τα κέρδη των πολυεθνικών να μεταφερθούν στο Λουξεμβούργο και να μπορεί να αξιοποιηθεί το ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς εκεί, αξιοποιήθηκαν μια σειρά από τεχνάσματα με επίκεντρο τις ενδοομιλικές συναλλαγές των επιχειρήσεων.

   

Δείτε ΕΔΩ τα έγγραφα.

   

Ο αμερικανικός κολοσσός ταχυμεταφορών FedEx Corp. ίδρυσε για παράδειγμα δύο θυγατρικές στο Λουξεμβούργο με σκοπό τη μεταφορά  των κερδών της των θυγατρικών της στο Μεξικό, τη Γαλλία και τη Βραζιλία -όπου η φορολογία ήταν υψηλή- προς τη θυγατρική της στο Χονγκ Κονγκ.Τα περισσότερα από αυτά τα κέρδη  μεταφέρθηκαν στο Λουξεμβούργο με τη μορφή αφορολογήτων μερισμάτων. Οι αρχές του Μεγάλου Δουκάτου παρείχαν στη Fedex συμφωνία, η οποία φορολογούσε μόνο το 0,25% του εκτός μερισμάτων εισοδήματος της Fedex ενώ άφηνε το υπόλοιπο 99,75% αφορολόγητο. Οι 343  εταιρίες που κατέφυγαν στη «Χώρα των Θαυμάτων»  αναζητώντας ευνοϊκές φορολογικές συμφωνίες προέρχονται από όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας. Είναι μεγάλες τράπεζες, εταιρίες ιδιωτικών συμμετοχών, hedge funds, εταιρίες ακινήτων, μεταποίησης, λιανικού εμπορίου, τροφίμων, μίντια, φαρμακευτικές κ.α..

   

Οι αποκαλύψεις ξεκίνησαν σε μια περίεργη χρονική συγκυρία, μερικά μόλις εικοσιτετράωρα μετά την επίσημη ανάληψη καθηκόντων προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, που επί είκοσι περίπου έτη διετέλεσε πρωθυπουργός και υπουργός Οικονομικών του Μεγάλου Δουκάτου. Στη διάρκεια της πολυετούς διακυβέρνησης του Γιούνκερ, το Λουξεμβούργο μετατράπηκε από παραγωγός χάλυβα σε ένα από σημαντικότερα  χρηματοπιστωτικά κέντρα του κόσμου, ανταγωνιστικό του Λονδίνου, της Νέας Υόρκης και του Χονγγκ Κονγκ. Οι τράπεζες που έχουν παρουσία εκεί, διαχειρίζονται περιουσιακά στοιχεία ύψους 3,7 τρισ. δολαρίων, τα περισσότερα απ΄οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ. Περισσότερες των 170 από τις 500 μεγαλύτερες επιχειρήσεις του κόσμου έχουν υποκαταστήματα στο Λουξεμβούργο, ενώ όπως αποκαλύπτουν τα επίσημα στοιχεία του 2012, συνολικά  κέρδη 95 δισ. ευρώ των θυγατρικών των αμερικανικών επιχειρήσεων στο εξωτερικό μεταφέρθηκαν εκεί. Για αυτά τα κέρδη τους οι αμερικανικές πολυεθνικές επιχειρήσεις φορολογήθηκαν από το Μεγάλο Δουκάτο με συντελεστή μόλις 1,1%. Σε αντίθεση με άλλους φορολογικούς παραδείσους -όπως η Ιρλανδία που διαφημίζει ανοικτά τη πολύ χαμηλή φορολόγηση των επιχειρήσεων (12,5%)-, το Λουξεμβούργο έχει υιοθετήσει έναν σχετικά υψηλό φορολογικό συντελεστή 29% για τα επιχειρηματικά κέρδη. Ταυτόχρονα όμως προσφέρει και μυστικές συμφωνίες, οι οποίες περιορίζουν το φορολογητέο εισόδημα μιας επιχείρησης που έχει μεταφέρει τα κέρδη της εκεί, σε σχεδόν τίποτα. Έτσι ο πραγματικός φορολογικός συντελεστής καταλήγει να είναι αρκετές φορές μικρότερος και του 1%.

   

Διόλου τυχαία, η PwC «πουλάει» στους πελάτες της το Λουξεμβούργο ως το μέρος του πλανήτη με τις «ευέλικτες και φιλόξενες αρχές, οι οποίες είναι εύκολες στην επαφή και προσφέρουν γρήγορες διαδικασίες λήψης αποφάσεων». Με άλλα λόγια, πουλάει ένα φορολογικό παράδεισο: μια χώρα στην οποία οι λογιστές σήμερα είναι τέσσερις φορές περισσότεροι από τους αστυνομικούς.

   

Σύμφωνα με το φορολογικό καθεστώς του Λουξεμβούργου, οι εταιρίες ορκωτών λογιστών μπορούν να υποβάλλουν προτάσεις για τις δομές των εταιριών των πελατών τους – οι οποίες έχουν σχεδιαστεί με στόχο την μείωση της φορολογίας- και στη συνέχεια να λαμβάνουν γραπτή διαβεβαίωση ότι το σχέδιο τους θα αντιμετωπιστεί  θετικά από το υπουργείο Οικονομικών του Δουκάτου. Οι πιο πολλές από τις ειδικές φορολογικές συμφωνίες που περιγράφουν τα ντοκουμέντα, εγκρίθηκαν από τις αρχές του Μεγάλου Δουκάτου μεταξύ 2008 και 2010 και αφορούν αμερικανικές, βρετανικές, γερμανικές, ολλανδικές και ελβετικές επιχειρήσεις. Τα έγγραφα δεν περιέχουν σαφή στοιχεία για το ακριβές ποσό των κεφαλαίων που μετακίνησαν μέσω Λουξεμβούργου οι πολυεθνικές. Λιγότερο από το 30% των φορολογικών συμφωνιών που αποκαλύπτονται στα έγραφα περιλαμβάνουν τα ακριβή ποσά που οι εταιρίες δήλωναν ότι σχεδίαζαν να επενδύσουν στο Λουξεμβούργο. Το συνολικό ποσό αυτών των συμφωνιών μεταξύ 2002 και 2010 έτσι εκτιμάται στα 215 δισ. δολάρια. Μέγεθος που πιθανότατα είναι περιορισμένο, αν αποκαλυφθεί ότι ανάλογες φορολογικές συμφωνίες συνήψαν για λογαριασμό ξένων επιχειρήσεων με το Λουξεμβούργο και οι άλλες ελεγκτικές εταιρίες.

   

Τα έγγραφα που διέρρευσαν από την PwC ήταν συνήθως 10-20 σελίδων έκαστο. Περιγράφουν με λεπτομέρειες τις διάφορες χρηματοοικονομικές στρατηγικές που χρησιμοποιήθηκαν και εν συνεχεία τη φορολογική μεταχείριση που η εταιρία ορκωτών λογιστών επεδίωξε για τους πελάτες της με τις προτάσεις της προς τις αρχές, π.χ. για τα μερίσματα που όφειλαν να είναι αφορολόγητα. Επί της ουσίας, οι λογιστές πρότειναν το φορολογικό σχεδιασμό των πελατών τους και οι αρχές του Λουξεμβούργου τον ευλογούσαν. Αρκετές φορές οι συμφωνίες ήταν τόσο περίπλοκες που οι λογιστές της PwC περιελάμβαναν στις προτάσεις τους και διαγράμματα (για το πριν και το μετά) προκειμένου να κάνουν κατανοητό στις αρχές πως τα χρήματα μεταβιβάζονται από θυγατρική σε θυγατρική μεταξύ διαφορετικών χωρών και φορολογικών παραδείσων. Οι ειδικοί που μελέτησαν τα ντοκουμέντα τονίζουν επίσης ότι το  Λουξεμβούργο χρησιμοποιήθηκε από την PwC και τις πολυεθνικές σε συνδυασμό με άλλους φορολογικούς παραδείσους του πλανήτη όπως το Γιβραλτάρ,το  Ντέλαγουερ και η Ιρλανδία. Τα ντοκουμέντα έδειξαν για παράδειγμα ότι η φορολογική συμφωνία που προσέφεραν οι αρχές του Λουξεμβούργου στην αμερικανική φαρμακευτική εταιρία Abbot Laboratories το 2009, περιελάμβανε 70 βήματα-μεταβιβάσεις κεφαλαίων, στα οποία συμμετείχαν θυγατρικές επιχειρήσεις από την Κύπρο και το Γιβραλτάρ. Η Abbot φαινόταν στο τέλος ότι επρόκειτο να «επενδύσει» στο Λουξεμβούργο 50 δισ. δολάρια.

Οι περισσότερες φορολογικές συμφωνίες εγκρίθηκαν και υπογράφηκαν από τον ίδιο αξιωματούχο των φορολογικών αρχών του Λουξεμβούργου, τον Μάριου Κολ που είναι πια συνταξιούχος. Στους φορολογικούς κύκλους ήταν  γνωστός ως ο «Monseur Ruling» («κύριος απόφαση»). O Kol είχε σκιαγραφηθεί από εφημερίδα του Βελγίου ως ο θεματοφύλακας της μοναδικής πόρτας μέσω της οποίας οι επιχειρήσεις μπορούν να μπουν στον φορολογικό παράδεισο του Λουξεμβούργου. Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως επικεφαλής της αρμόδιας υπηρεσίας Societes 6, ο Κολ επόπτευσε την έγκριση χιλιάδων φορολογικών συμφωνιών. Με βάση τα έγγραφα φέρεται να έχει υπογράψει έως και 39 τέτοιες συμφωνίες σε μια μόνο ημέρα. Η Wall Street Journal ανέφερε σε δημοσίευμα της ότι από τη στιγμή που ο Κολ συνταξιοδοτήθηκε η απόφαση για την έγκριση μιας φορολογικής συμφωνίας παίρνει πια έως και έξι μήνες.

Η οικονομία του Λουξεμβούργου απεκόμισε σημαντικά οφέλη από την απασχόληση εκεί στρατιάς δικηγόρων, λογιστών και χρηματιστών οι οποίοι προσλαμβάνονται προκειμένου να εμφανιστούν ενώπιον των φορολογικών αρχών. Η PwC μόνο απασχολούσε το 2013 περισσότερους από 2.300 υπαλλήλους στο Λουξεμβούργο ενώ  επρόκειτο να προσθέσει εκεί άλλους 600 το 2014.Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι το Λουξεμβούργο είχε το 2013 το υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα στον πλανήτη - 112.473 δολάρια ανά άτομο- υπερδιπλάσιου του αντίστοιχου των ΗΠΑ (53.001 δολάρια), της Γαλλίας (44.099 δολάρια) και της Βρετανίας (39.372 δολάρια).

   

Οι εταιρίες ορκωτών λογιστών και οι αρχές του Λουξεμβούργου εφήρμοσαν αναρίθμητες μεθόδους για τη μείωση της φορολογητέας βάσης των επιχειρήσεων. Για παράδειγμα, περίπου το 80 % των κερδών από τα πνευματικά δικαιώματα για πατέντες και εμπορικά σήματα εξαιρούνται στο Λουξεμβούργο από τη φορολόγηση. Οι εταιρείες που διατηρούν θυγατρικές στο Λουξεμβούργο χρησιμοποιούσαν ακόμη το εργαλείο της παροχής υβριδικού χρέους προκειμένου να μεταφέρουν μέσω είσπραξης των τόκων τα κέρδη από τις χώρες με υψηλή φορολογία. Τα κέρδη αυτά αντιμετωπίζονται στο Λουξεμβούργο ως πληρωμές τόκων και μπορούν να αφαιρεθούν από τη φορολόγηση. Επίσης στη χώρα της μητρικής εταιρίας τα κέρδη μπορούν να αντιμετωπιστούν  ως μερίσματα και να τύχουν έτσι φορολογικής απαλλαγής στο Λουξεμβούργο. Η Ε.Ε. απαγόρευσε πρόσφατα τη χρήση των υβριδικών δανείων που εκμεταλλεύονται τις διαφοροποιήσεις μεταξύ των φορολογικών συστημάτων των χωρών για τις εταιρείες που έχουν έδρα στην Ευρώπη. Το Λουξεμβούργο και άλλα μέλη της Ε.Ε. έχουν περιθώρια ως το τέλος του 2015 για την ένταξη αυτής της απαγόρευσης στο εσωτερικό τους δίκαιο.

Όπως και σε πολλούς άλλους φορολογικούς παραδείσους του κόσμου, το γραφείο μιας θυγατρικής εταιρίας στο Λουξεμβούργο μπορεί να είναι απλά και μόνο ένα γραμματοκιβώτιο. Τα κτίρια των γραφείων στην πόλη του Λουξεμβούργου είναι γεμάτα από πινακίδες εταιρικών επωνυμιών. Ελάχιστες εταιρίες όμως έχουν κανονικά γραφεία με εργαζόμενους. Ετσι ένα κτίριο της Rue Guillaume Kroll αποτελεί έδρα για περισσότερες από 1.600  εταιρίες ενώ ένα άλλο της Avenue Charles de Gaulle για 1.450. Οι εταιρείες αυτές όμως μπορεί να αντιπροσωπεύουν τεράστια ποσά. Μόνο από τις ΗΠΑ, οι επενδύσεις στο Λουξεμβούργο ανήλθαν πέρυσι στα 416 δισεκατομμύρια δολάρια. Από αυτό το ποσό τα περισσότερα  -343 δισ. δολάρια- ήταν τοποθετημένα μέσω εταιρειών συμμετοχών οι οποίες αποτελούν οχήματα κατοχής μετοχών και χρηματοοικονομικών αξιών και όχι παραγωγικών επενδύσεων που δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας.Το 2010 το Λουξεμβούργο αντιπροσώπευε μόλις το 0,13% του συνόλου των θέσεων εργασίας που είχαν οι αμερικανικές επιχειρήσεις στο εξωτερικό. Γεγονός που επιβεβαιώνει το ότι το Μεγάλο Δουκάτο είναι κυρίως τόπος για παρκάρισμα κεφαλαίων και όχι για παραγωγικές δραστηριότητες και εκτεταμένη προσφορά απασχόλησης.

   

Σε μια ομιλία του τον περασμένο Ιούλιο στις Βρυξέλλες,ο  Γιούνκερ υποσχέθηκε  την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και του φορολογικού ντάμπινγκ. «Θα προσπαθήσουμε να βάλουμε κάποια ηθική, κάποιους ηθικούς κανόνες στο ευρωπαϊκό φορολογικό τοπίο». Ο ίδιος όμως δήλωσε πρόσφατα στη γερμανική τηλεόραση ότι «κανείς δεν είναι σε θέση να μου προσφέρει μια πειστική και εμπεριστατωμένη περίπτωση από το οποίο να εξάγεται ότι το Λουξεμβούργο είναι φορολογικός παράδεισος. Το Λουξεμβούργο έχει φορολογικούς κανόνες που είναι σύμφωνοι με το ευρωπαϊκό δίκαιο», είπε. Πριν από δύο εβδομάδες, ο Γιούνκερ υποσχέθηκε σε συνέντευξη Τύπου ότι δεν θα προσπαθήσει να επηρεάσει υποθέσεις που αφορούν το Λουξεμβούργο: «Δεν θα καταχραστώ τη θέση μου, προκειμένου να πιέσω τους Επίτροπους να λάβουν ευνοϊκές αποφάσεις για το Λουξεμβούργο», διεμήνυσε. Αρκετοί πάντως αμφιβάλλουν.

   

Κάποιοι παρατηρητές εκφράζουν σκεπτικισμό για το ενδεχόμενο το Λουξεμβούργο και οι σύμμαχοί του να απεμπολήσουν το ευέλικτο φορολογικό καθεστώς χωρίς να δώσουν τη  μάχη. Τονίζουν επίσης ότι ακόμη και αν το σούπερ μάρκετ φορολογικής ασυλίας του Μεγάλου Δουκάτο βάλει λουκέτο, οι μεγάλες επιχειρήσεις και οι λογιστές τους θα συνεχίσουν να βρίσκουν τρόπους και τόπους για να φοροαποφεύγουν. Αντίθετα, κυβερνήσεις και φορολογικές αρχές θα βρίσκονται πάντα ένα βήμα πιο πίσω.

Μπάμπης Μιχάλης από efsyn

Luxleaks: Οι σημαντικότερες αποκαλύψεις της έρευνας

Περισσότερες από 340 επιχειρήσεις απολάμβαναν
τη χαμηλή φορολόγηση του Λουξεμβούργου

Οι βασικές αποκαλύψεις της έρευνας της Διεθνούς Σύμπραξης Ερευνητών Δημοσιογραφων (ISIJ) ήταν:

1. Οι Pepsi, IKEA, Deutsche Bank, Abbott Laboratories και ακομη 340 επιχειρηματικοί κολοσσοί είχαν επιτύχει μυστικές συμφωνίες με τις φορολογικές αρχές του Λουξεμβούργου οι οποίες τους επέτρεπαν να μειώνουν την φορολόγία τους.
2. Η ελεγκτική εταιρία PricewaterhouseCoopers βόηθησε τις πολυεθνικές εταιρίες να κερδίσουν τουλάχιστον 548  φορολογικές συμφωνίες (tax rulings) στο Λουξεμβούργο μεταξύ 2002 και 2010. Αυτές οι νόμιμες αλλά μυστικές συμφωνίες περιελάμβαν σύνθετες χρηματοπιστωτικές δομές με στόχο τη δρασική μείωση της φορολογίας. Στις συμφωνίες υπήρχε γραπτή διαβεβαίωση  ότι τα σχέδια εξοικονομήσης φόρων των επιχειρήσεων θα αντιμετωπιστούν θετικά από τις αρχές του Λουξεμβούργου.
3. Οι επιχειρήσεις διοχέτευσαν εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια στο  Λουξεμβούργο αποφεύγοντας  καταβολή φόρων δισεκατομμυρίων δολαρίων.  Κάποιες από τις επιχειρήσεις πέτυχαν  να πληρώσουν φόρο μικρότερο του 1%για τα κέρδη τους που μετέφεραν στο Λουξεμβούργο.
4. Αρκετές από τις μυστικές συμφωνίες πάτησαν πάνω στις φορολογικές αναντιστοιχίες που παρήγαγαν οι συμφωνίες προώθησης του διεθνούς εμπορίου. Αυτές επέτρεψαν στις επιχειρήσεις την φοροαποφυγή  τόσο στο Λουξεμβούργο όσο και αλλού μέσω της χρήσης των λεγόμενων υβριδικών δανείων.
5. Σε πολλές περιπτώσεις οι θυγατρικές των επιχειρήσεων στο  Λουξεμβούργο που διαχειρίζονταν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια είχαν ελάχιστη παρουσία και οικονομική δραστηριότητα εκεί. Μια δημοφιλής διεύθυνση – η οδός Guillaume Kroll 5 – ήταν η έδρα για περισσότερες από 1.600 εταιρείες.

Μπάμπης Μιχάλης από efsyn