Πέρασαν ήδη πέντε χρόνια από τον θάνατο του Πάνου Τζαβέλλα και την ημέρα ακριβώς που θα συμπληρωθούν, δηλαδή τη Δευτέρα 27 Ιανουαρίου, ο ραδιοσταθμός Στο Κόκκινο διοργανώνει μία μεγάλη συναυλία στο Ρυθμός Stage της Ηλιούπολης, αφιερωμένη στον ίδιο και το έργο του. Μια πολύ καλή ευκαιρία για κάποιους να ξαναθυμηθούν αλλά και για τους νεότερους να μάθουν για τον άνθρωπο που ταυτίστηκε με τα αντάρτικα τραγούδια, αλλά ήταν και προσέφερε πολλά περισσότερα από αυτό...
Η ζωή του Πάνου Τζαβέλλα είναι μία από εκείνες που θα μπορούσαν να είναι μυθιστόρημα, αλλά από αυτά που γράφει η ζωή και κάποτε υπερβαίνουν τη φαντασία οποιουδήποτε συγγραφέα...
Γεννήθηκε το 1925 στην Κοζάνη, όταν ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος έφτασε και στην Ελλάδα, οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ και στη συνέχεια ανέβηκε στο βουνό ως ένοπλος αντάρτης, αρχικά με τον ΕΛΑΣ και στη συνέχεια με τον Δημοκρατικό Στρατό. Ένας τραυματισμός τού κόστισε τον ακρωτηριασμό του δεξιού του ποδιού και αυτό ήταν μόνο η αρχή των βασάνων του, γιατί ακολούθησε η κοινή μοίρα τόσων πολλών αριστερών, σύλληψη, φυλάκιση και τελικά τρεις φορές καταδίκη σε θάνατο. Η ήδη κλονισμένη υγεία του επιδεινώθηκε το 1958 όταν ασθένησε βαριά, τόσο ώστε το ΚΚΕ χρειάστηκε να τον στείλει για τρία χρόνια νοσηλείας και θεραπείας στην τότε Σοβιετική Ένωση, κατά τη διάρκεια των οποίων όμως επωφελήθηκε για να σπουδάσει μουσική.
Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1965 και άρχισε να εργάζεται ως μουσικός, ερμηνευτής αλλά και τραγουδοποιός, σε μπουάτ της εποχής, αλλά όχι για πολύ, καθώς με την έλευση της χούντας ξεκίνησε ένας νέος κύκλος φυλακίσεών του. Το '71 αποφυλακίστηκε οριστικά λόγω ανήκεστου βλάβης της υγείας του και έτσι μπόρεσε να συνεχίσει, απρόσκοπτα πια, τη μουσική του διαδρομή, αρχικά από το φημισμένο Αντάρτικο Λημέρι του στην Πλάκα, μετά σε συναφείς χώρους όπως το 'Λήδρα', και, από τη Μεταπολίτευση του '74, σε πολλούς άλλους στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Στη δεκαετία του '80, συμπλέοντας με το πνεύμα της εποχής, έκανε επίκεντρο της δραστηριότητάς του τα Εξάρχεια και συνέχισε να είναι ενεργός με τακτικές εμφανίσεις μέχρι και λίγο πριν τον θάνατό του από καρκίνο, τον οποίο πάλεψε γενναία, όπως έκανε και σε όλη τη ζωή του, στις 27 Ιανουαρίου 2009.
Το όνομα του Πάνου Τζαβέλλα έχει βέβαια ταυτιστεί με το αντάρτικο τραγούδι και δικαίως, καθώς ήταν ο πρώτος, αν όχι ο μοναδικός, που ασχολήθηκε με τόση αγάπη αλλά και συστηματικά μαζί του, καταγράφοντας όλα τα τραγούδια της Αντίστασης και του Εμφυλίου και φυσικά ερμηνεύοντάς τα μετά ξανά και ξανά, ώστε να γίνουν γνωστά και στις νεότερες γενεές. Δεν έμεινε όμως μόνο σε αυτό, αλλά έγραψε και ο ίδιος πολλά τραγούδια με γνωστότερο φυσικά το εμβληματικό «Ο κυρ-Παντελής». Στην πραγματικότητα η διαδρομή του Πάνου Τζαβέλλα στη μουσική δεν ήταν παρά η φυσική και αδιατάρακτη συνέχεια της προσωπικής, ιδεολογικής και πολιτικής του, μέχρι τη στιγμή που άρχισε να ασχολείται με αυτήν. Άλλωστε η πολιτική διάσταση είναι ο κεντρικός πυλώνας του μουσικού του έργου, τόσο ως ερμηνευτή όσο και ως τραγουδοποιού.
Ο Π. Τζαβέλλας ήταν ένας από εκείνους τους αγνούς, αυθεντικούς αγωνιστές της Αριστεράς, που δεν έπαψαν ποτέ να πιστεύουν στο όραμα ενός καλύτερου και δικαιότερου κόσμου. Όμως ο άνθρωπος αυτός, που θυσίασε τη σωματική του ακεραιότητα και θα μπορούσε πολύ ωραία να έχει δώσει και τη ίδια του την ζωή για αυτό το όραμα, δεν θεωρούσε τον Εμφύλιο πόλεμο ως τη μόνη και αναπόφευκτη οδό προς την πραγματοποίησή του, όπως μας λέει η σύντροφός του στη μουσική και στη ζωή από τη στιγμή που αποφυλακίστηκε οριστικά μέχρι και τον θάνατό του, Νατάσσα Παπαδοπούλου - Τζαβέλλα. Ήταν και παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του επαναστάτης με όλη τη σημασία της λέξης, αλλά σε κάποιο σημείο συνειδητοποίησε ότι αυτή η επανάσταση «δεν μπορεί να συντελεστεί με ένοπλα μέσα και βία, αλλά πρώτιστα στα μυαλά και τις ψυχές των ανθρώπων» και αυτό προσπαθούσε να κάνει ο ίδιος τραγουδώντας και γράφοντας τραγούδια.
Άλλωστε, όπως προσθέτει η σύζυγός του, όσο κι αν αναγνώρισε και εκτίμησε τα επιτεύγματα της Σοβιετικής Ένωσης σε πολλούς τομείς κατά την παραμονή του εκεί, ήταν επίσης πολλά αυτά που τον ενόχλησαν, ακόμα και τον πλήγωσαν. Ίσως να ήταν αυτά που τον έκαναν «να ενταχθεί στην ανανεωτική Αριστερά ήδη από την αρχή της φυλάκισής του από τη χούντα, πριν ακόμα από τη διάσπαση του '68», όπως λέει η ίδια και στον χώρο αυτό (κατά σειρά ΚΚΕ εσωτερικού, Συνασπισμός και τελικά ΣΥΡΙΖΑ), στον οποίο παρέμεινε πιστός μέχρι και το τέλος της ζωής του. Και φυσικά το ΚΚΕ δεν του το συγχώρησε, μην αναφέροντάς τον ποτέ στη συνέχεια, ούτε καν όταν πέθανε... Ο κόσμος όμως δικαίωσε αυτή την επιλογή και τη συνολική στάση του και το ίδιο πλέον κάνει και η Ιστορία καθώς, όπως λέει η Νατάσσα Παπαδοπούλου, «ο Πάνος Τζαβέλλας ήταν και παραμένει επίκαιρος, τα τραγούδια, οι στίχοι του εξακολουθούν να μιλούν στις καρδιές των νέων ανθρώπων γιατί έχουν να κάνουν με την ανάγκη για εξέγερση που θα αλλάξει τα πράγματα και θα κάνει τον κόσμο καλύτερο». Γι' αυτό, εξάλλου, αν και δεν πρόλαβε να τα βιώσει στην σημερινή τους έκταση, έγραψε προφητικά για βλαπτικά για την κοινωνία ζητήματα του καιρού μας, όπως η διάδοση του υφέρποντος φασισμού, αλλά αντίστοιχα και η τρομοκρατία.
Πώς ήταν όμως στην καθημερινότητά του αυτός ο ξεχωριστός άνθρωπος; «Ήταν πολύ ευαίσθητος και γλυκός και τον διέκρινε μια καλλιέργεια και ένα σπάνιο ήθος... Από την άλλη, όμως, ήταν και πολύ σκληρός, σε έβλεπε, ας πούμε, να είσαι άρρωστη και έλεγε 'έλα τώρα, δεν έχεις τίποτα'. Είχε αναγκαστεί να γίνει έτσι μέσα από τις κακουχίες και τις φυλακές, έπρεπε να επιβιώσει και γι' αυτό ατσαλώθηκε εσωτερικά... Παρ' ότι ήταν ανάπηρος και άρρωστος, κολυμπούσε χειμώνα και καλοκαίρι, ενώ κοιμόταν επίσης όλο τον χρόνο έξω από το σπίτι μας στην Πειραϊκή, στην ταράτσα! 'Δεν αντέχω άλλη φυλακή' μου έλεγε...", λέει με την ίδια αφοσίωση που είχε σε εκείνον και όσο ζούσε η Νατάσσα Παπαδοπούλου.
Αυτή τη συναρπαστική προσωπικότητα λοιπόν που, αν και έπρεπε να στηρίζεται σε δεκανίκια, κατόρθωνε να στέκεται πάντα λίγο υψηλότερα από τους περισσότερους, τιμάει το Κόκκινο με την εκδήλωση της Δευτέρας στο Ρυθμός Stage. Στην παράσταση «Ξυπνήστε κυρ-Παντελήδες!», πλην φυσικά της ιδίας της Νατάσσας Παπαδοπούλου, θα συμμετάσχουν αφιλοκερδώς πολλοί εκλεκτοί μουσικοί, οι Καλλιόπη Βέττα, Ηλίας Λογοθέτης, Νατάσσα Μποφίλιου, Νατάσσα Μωυσόγλου, Νίκος Μποφίλιος και Σταύρος Ξένος, με τη συνοδεία του εννεαμελούς συνόλου Ρωμιοσύνη υπό τη διεύθυνση του Τεό Λαζάρου, οι Magic De Spell, αλλά και οι ηθοποιοί Μάνια Παπαδημητρίου και Μαρία Ζαχαρή (ώρα έναρξης 8.30 μ.μ. και τιμή εισόδου 10 ευρώ, η οποία συμπεριλαμβάνει και κρασί ή μπίρα).
Θάνος Μαντζάνας από avgi
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου