«Προβλέπουμε και το πότε των σεισμών»

Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΒΑΡΩΤΣΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΒΑΝ

Ο Π. Βαρώτσος μιλάει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Δύο μέρες μετά τα 4,4 ρίχτερ που ταρακούνησαν την Αθήνα, με το επίκεντρο στα 22 χιλιόμετρα ανατολικά της πόλης, ο καθηγητής Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτης Βαρώτσος μίλησε σε φοιτητές και συναδέλφους του καθηγητές για την εξέλιξη της μεθόδου ΒΑΝ ως προς την αποτελεσματικότητά της στην πρόβλεψη των σεισμών.

Σε μια περίοδο που μέρος του πλανήτη ταλανίζεται από ισχυρά Ρίχτερ και τον ευαίσθητο σεισμικά ελλαδικό χώρο να βρίσκεται σε «ακινησία» -παρά τους μικροσεισμούς-, ο καθηγητής Βαρώτσος μίλησε για...

τη μέθοδο ΒΑΝ παρουσιάζοντας σειρά προβλέψεων, σημάτων και επιστημονικών άρθρων που τυγχάνουν υποστήριξης από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα: Αμερική, Ευρώπη και Ιαπωνία.

«Δεν κάνουμε σεισμολογία, κάνουμε Φυσική. Θέλουμε να κατανοήσουμε τι συμβαίνει. Δεν είμαστε σεισμολόγοι», ξεκαθάρισε ο Π. Βαρώτσος στο κατάμεστο ακροατήριο του Αμφιθεάτρου «Αρίσταρχος» στο δεύτερο όροφο του Τμήματος Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών το μεσημέρι της περασμένης Πέμπτης.

Επαλήθευση

Στην αρχή της ομιλίας του παρουσίασε πρόσφατη εργασία Ιαπώνων ερευνητών στα Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, η οποία αναφερόταν σε μετρήσεις στην Ιαπωνία που επαλήθευαν τη μέθοδο ΒΑΝ. Η εργασία συνοδευόταν από ξεχωριστό δημοσίευμα της εκδοτικής επιτροπής του περιοδικού (PNAS) που συνόψιζε τα πειραματικά αποτελέσματα και περιείχε θετικά σχόλια για το ΒΑΝ.

Οπως αποκάλυψε, από τις 30 Ιανουαρίου 2013 στη βάση επιστημονικών δημοσιεύσεων του Πανεπιστημίου Cornell μπορεί να βρει όποιος θέλει την αναφορά καταγραφής προσεισμικών σημάτων της ομάδας ΒΑΝ (που είχαν περίοδο σύγκλισης την 31η Μαΐου 2013), που αντιστοιχούσε στον επερχόμενο σεισμό που ξύπνησε την περασμένη Τρίτη την Αθήνα με επίκεντρο τη Λούτσα. Τα προσεισμικά σήματα κατέγραψε ο σταθμός του ΒΑΝ στη Λαμία.

«Δεν μας αιφνιδίασε ο σεισμός», ανέφερε ο καθηγητής Βαρώτσος, ο οποίος ανέλυσε τους μεγάλους σεισμούς από το 1981 που έγιναν στη χώρα μας (συμπεριλαμβανομένου του μεγαλύτερου των τελευταίων 30 ετών -μεγέθους 6,9- στις 14 Φεβρουαρίου 2008 στη Μεθώνη), παρουσιάζοντας παράλληλα και τις αντίστοιχες προβλέψεις από την ομάδα ΒΑΝ.

Μόνο 9 σταθμοί ΒΑΝ απέμειναν από τους 22

Τα τελευταία δέκα χρόνια (που το επιτρέπει η τεχνολογική εξέλιξη), οι προβλέψεις αναρτώνται άμεσα στη διεθνή βάση επιστημονικών δεδομένων του Πανεπιστημίου Cornell και εν συνεχεία δημοσιεύονται σε έγκυρα διεθνή επιστημονικά περιοδικά.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο σεισμός του Αιγίου στις 15 Ιουνίου του 1995. Ο καθηγητής θυμάται: «Εμείς ξέραμε τι θα συμβεί». Την επόμενη ημέρα του σεισμού, οι «Times» δημοσίευσαν άρθρο με τίτλο «17 die after warning of quake are ridiculed» («17 θύματα ύστερα από την πρόγνωση ενός σεισμού που είχε όμως χλευαστεί» ) που αναφερόταν στην πρόβλεψη ΒΑΝ, την οποία αποκάλυψε στην εφημερίδα ο καθηγητής Sir James Lighthill (προήδρευε του συνεδρίου στις 11-12 Μαΐου 1995 της Royal Society of London με θέμα τις προβλέψεις του ΒΑΝ).

Στην Ελλάδα η επιστημονική αμφισβήτηση παραμένει. Η μέθοδος ΒΑΝ, όμως, ανεξάρτητα από το εάν συμφωνεί ή διαφωνεί κάποιος από τους ειδικούς, πια έχει καθιερωθεί στη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία.

Από τους 22 σταθμούς που λειτουργούσαν προ κρίσης στη χώρα μας, σήμερα υφίστανται μόνον οι εννέα. Οι 8 στην ηπειρωτική χώρα και ένας στη Μυτιλήνη, όπου και θεωρείται ιδιαίτερα ευαίσθητη η περιοχή, καθώς εκεί εντοπίζεται η διέξοδος του ρήγματος της Ανατολίας προς τον ελλαδικό χώρο. Υπάρχει επίσης μόνο ένας σταθμός για όλη τη βόρεια Ελλάδα, ο οποίος βρίσκεται στο στρατόπεδο Ασσήρου κοντά στη Θεσσαλονίκη (είναι εγκατεστημένος εκεί για λόγους ασφαλείας). Ολοι αυτοί οι σταθμοί συντηρούνται από το Ινστιτούτο Στερεού Φλοιού της Γης του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

«Τα ρήγματα είναι αγώγιμοι διάδρομοι», υποστηρίζει ο καθηγητής Βαρώτσος και ξεκαθαρίζει πως: «Δεν μπορούν να καταγραφούν οπουδήποτε ηλεκτρικά σήματα. Τα σημεία είναι συγκεκριμένα. Γι' αυτό έχει πειστεί η διεθνής κοινότητα».

Τρεις μεγάλοι σεισμοί και τα σήματά τους

Η παράμετρος Κ1

Εντάξει η πρόβλεψη του επίκεντρου και του μεγέθους ενός σεισμού από το ΒΑΝ, πώς όμως είναι σε θέση να προβλέψει το πότε θα γίνει ένας σεισμός;

«Μας βασάνισε πώς θα προσδιορίσουμε σε μερικές μέρες το πότε θα γίνει ένας σεισμός», υποστήριξε ο Π. Βαρώτσος. «Το σήμα το έχουμε μήνες πριν συμβεί ένας σεισμός, αλλά προσπαθήσαμε να έρθουμε πιο κοντά στην εκδήλωσή του με τη θεωρία του Φυσικού Χρόνου, που είναι μία νέα άποψη για το χρόνο την οποία πρότεινε η ομάδα μας. Κι αυτό το καταφέραμε» εξηγεί στην «Ε», παραπέμποντας σε μαθηματική παράμετρο που ανέλυσε αρκετά στην ομιλία του. Η Κ1, λοιπόν, παράμετρος που προκύπτει από τη θεωρία του Φυσικού Χρόνου είναι το στοιχείο που μαρτυρά πόσο κοντά ή μακριά βρισκόμαστε από ένα σεισμό. Οταν η παράμετρος αυτή φτάσει στην τιμή 0,070 πλησιάζουμε στο κρίσιμο σημείο, που σημαίνει ότι τότε είναι θέμα ημερών να εκδηλωθεί σεισμός.

Αλλο παράδειγμα που χρησιμοποίησε: Η καταγραφή και η ανάλυση των προσεισμικών σημάτων από το σταθμό στην Ασσηρο στη Θεσσαλονίκη είχαν «μαρτυρήσει» από τις 21 Νοεμβρίου 2012 πως επίκειται σεισμός στο βορειοανατολικό Αιγαίο. Τα σήματα είχαν δημοσιευθεί σε επιστημονικό περιοδικό της Ευρωπαϊκής Γεωφυσικής Ενωσης. Η παράμετρος Κ1, όσο πλησίαζε η 8η Ιανουαρίου του 2013 -οπότε και έγινε ο σεισμός μεγέθους 5,8- προσέγγιζε το 0,070. Σημείο οριακό...

Της ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΛΙΝΑΡΔΟΥ g.linardou@eleftherotypia

Από enet