Ο νομισματικός πόλεμος, η Ευρωζώνη και η ελληνική «ανταρσία»

Γράφει ο Πάνος Κοσμάς

Πρέπει να στηριχτούμε στους πραγματικούς μας συμμάχους: τις εκατοντάδες χιλιάδες της Πουέρτα ντελ Σολ που διαδήλωσαν με ελληνικές σημαίες και σημαίες του ΣΥΡΙΖΑ, τα κινήματα και την Αριστερά της Ευρώπης, που έχουν ήδη κινητοποιηθεί για να μας προσφέρουν την αλληλεγγύη που χρειαζόμαστε.

Το πολιτικό «ντόμινο» που έχει προκαλέσει η πολιτική ανατροπή στην Ελλάδα είναι...

πραγματικά εντυπωσιακό και πέρα από κάθε πρόβλεψη. Οι πιο διαφορετικές πολιτικές δυνάμεις και τα πιο αντικρουόμενα ταξικά συμφέροντα φαίνεται σαν να βρήκαν έναν κοινό παρονομαστή: επικροτούν και καλοδέχονται τις ανατροπές που δρομολογεί για την Ευρώπη η μεγάλη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις ελληνικές εκλογές! Από τον Πάμπλο Ιγκλέσιας μέχρι τον Μελανσόν και την αριστερή πτέρυγα του γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, από τον Ομπάμα μέχρι τον Ολάντ και τον Ρέντσι, από τη Μαρίν Λεπέν μέχρι τον Φάρατζ, ξαφνικά «όλοι είναι ΣΥΡΙΖΑ», όπως διαπιστώνει αυτοσαρκαστικά η γαλλική συντηρητική εφημερίδα «Φιγκαρό». Και όχι μόνο: επιλέγουν να το δηλώσουν με τον πιο εμφατικό τρόπο.   

Αν δεν θέλουμε να παρακολουθούμε απλώς έκπληκτοι τα γεγονότα, αυτό το εντυπωσιακό  «πολιτικό ντόμινο» μπορεί και πρέπει να αποδοθεί μόνο στο γεγονός ότι η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση, οι σχέσεις μεταξύ των βασικών πόλων του παγκόσμιου συστήματος (ΗΠΑ - Ευρωζώνη - Ιαπωνία - BRICKS), τα μοντέλα διαχείρισης της κρίσης και ο βαθμός αποτελεσματικότητάς τους βρίσκονται σε ένα κρίσιμο σημείο καμπής. Όχι μόνο οι συνταγές για τη διαχείριση της κρίσης έχουν αποτύχει να βρουν την πόρτα της εξόδου, όχι μόνο έχουν δημιουργήσει ένα εύφλεκτο υπόστρωμα που απειλεί με νέα μεγάλη υποτροππή της, αλλά η κρίση έχει οδηγήσει στην ανταγωνιστική της διαχείριση από τους ισχυρούς πόλους του παγκόσμιου συστήματος. Και δεν υπάρχει καλύτερη απόδειξη γι' αυτό το τελευταίο από τον νομισματικό πόλεμο που έχει ξεσπάσει και μαίνεται πλέον με «μονομερείς ενέργειες» που αποκτούν «πολεμικό» χαρακτήρα.     

Η «περικύκλωση» της Γερμανίας

Πρώτες ξεκίνησαν το χορό του τυπώματος χρήματος και της ανταγωνιστικής υποτίμησης του νομίσματος οι ΗΠΑ, που από το 2008 έως σήμερα έχουν ρίξει στην αγορά 3,7 τρισ. δολ.! Πρόσφατα όμως μπήκαν στο χορό και οι άλλοι πόλοι του παγκόσμιου συστήματος: Τον Οκτώβριο η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας εξέπληξε τους πάντες αυξάνοντας το ιαπωνικό πρόγραμμα «ποσοτικής χαλάρωσης» στο ιλιγγιώδες ποσό των 80 τρισ. γεν (727 δισ. δολάρια), με στόχο να ξεφύγει από την παγίδα στασιμότητας και αποπληθωρισμού. Σε αναλογία με το ΑΕΠ, το ιαπωνικό πρόγραμμα είναι μεγαλύτερο και από αυτό των ΗΠΑ. Ακολούθησε το Νοέμβριο η κεντρική τράπεζα της Κϊνας, που διοχέτευσε στην αγορά ρευστότητα 126 δισ. δολ. και μετά η ΕΚΤ που ανακοίνωσε πρόγραμμα «ποσοτικής χαλάρωσης» ύψους τουλάχιστον 1,1 τρισ. ευρώ.        

Η χαλάρωση δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ανταγωνιστική (δηλαδή σε βάρος των άλλων) προσπάθεια για μείωση της ισοτιμίας του νομίσματος, αύξηση των εξαγωγών και αύξηση των κρατικών δαπανών για δημιουργία θέσεων εργασίας. Όποιος ξεκινήσει πρώτος έχει τα μεγαλύτερα οφέλη, αλλά όταν όλοι μπουν στο χορό, τα οφέλη όλων αλληλοεξουδετερώνονται (κατάσταση «μηδενικού αθροίσματος»). Και τότε έρχεται η ώρα του προστατευτισμού...

Αφού είναι έτσι, γιατί τότε όλοι -και ιδιαίτερα οι ΗΠΑ- πίεζαν την ΕΚΤ να προχωρήσει και αυτή σε ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα νομισματικής χαλάρωσης; Για τον απλούστατο λόγο ότι η Ευρωζώνη θεωρείται ο κατεξοχήν «ύποπτος» για νέα πυροδότηση της παγκόσμιας κρίσης, αφού με την πολιτική της ακραίας λιτότητας έχει βαλτώσει στα όρια της ύφεσης και στον αποπληθωρισμό. Έχοντας «ντοπάρει» τις παγκόσμιες αγορές με τρισεκατομμύρια δολάρια, το αποτέλεσμα ήταν να πετύχουν -μόνο οι ΗΠΑ- μια αβέβαιη και ασθενική ανάκαμψη, αλλά με κόστος τη δημιουργία μιας νέας χρηματοοικονομικής «φούσκας» ακόμη μεγαλύτερης από αυτήν που έσκασε το 2008. Κινδυνεύει λοιπόν να σκάσει για τον ίδιο ακριβώς λόγο που έσκασε και τότε: από την ακραία αντίφαση και τη μη διαχειρίσιμη αναντιστοιχία ανάμεσα στα ασθενικά θεμελιώδη δεδομένα της καπιταλιστικής οικονομίας από τη μια και την τεράστια χρηματοοικονομική «φούσκα» από την άλλη. Και με μαρξιστικούς όρους, επειδή δεν μπορούν να εκπληρωθούν οι τεράστιες απαιτήσεις της ασύλληπτης μάζας των χρηματοοικονομικών προϊόντων πάνω στον παραγόμενο πλούτο. Ο περιφρονημένος νόμος της αξίας κάποια στιγμή επιβάλλει τη σιδερένια του πειθαρχία, και οι «φούσκες» σκάνε. Προκειμένου όμως να αναβάλλεται αυτή η στιγμή, η Ευρωζώνη πρέπει να ακολουθήσει την αμερικανική «συνταγή» ώστε να ξεφύγει από τη διπλή παγίδα ύφεσης και αποπληθωρισμού που απειλεί να πυροδοτήσει μια καταστροφική υποτροπή της κρίσης στο παγκόσμιο σύστημα.      

Ο μόνος που δεν ενοχλούνταν και δεν ενοχλείται από όλα αυτά ήταν ο γερμανικός ιμπεριαλισμός. Αντίθετα, από το «βάλτωμα» της Ευρωζώνης κέρδιζε και κερδίζει πολλαπλά: ενίσχυε το δικό του ιμπέριουμ στην ίδια την Ευρωζώνη, μεγάλωνε την απόσταση από τις άλλες ευρωπαϊκές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (Γαλλία και Ιταλία) και -μ' ένα σμπάρο πολλά τρυγόνια- απειλούσε με σκάσιμο τις «φούσκες» των άλλων! Λόγω πολύ ιδιαίτερων συνθηκών και χάρη στην ηγεμονική του θέση στην Ευρωζώνη, ο γερμανικός ιμπεριαλισμός επωφελούνταν εκ του ασφαλούς συσσωρεύοντας μεγάλους κινδύνους για όλους τους άλλους!

Να γιατί, με αφορμή την ελληνική «ανταρσία», ξεσηκώνονται όλοι κατά της Γερμανίας: κανείς δεν θέλει να χάσει την ευκαιρία να αξιοποιήσει την «κόντρα» της νέας ελληνικής κυβέρνησης με τη Μέρκελ και τον Σόιμπλε! Η ελληνική «ανταρσία» προσφέρει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για «περικύκλωση» του Γερμανού ανταγωνιστή... Και μόνο όμως το γεγονός ότι αρπάζουν τόσο... απελπισμένα την «ελληνική ευκαιρία» για να στριμώξουν τη Γερμανία, δείχνει πόσο ευάλωτη είναι η παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία. 

Ανατροπή της λιτότητας ή πρόγραμμα ήπιας λιτότητας με θεσμική ευρωπαϊκή επιτήρηση;

Αν το απρόσμενα εκτεταμένο πολιτικό «ντόμινο» που παρατηρείται, έχει -όσον αφορά τους «από πάνω» -αυτές τις αιτίες, μήπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Ιταλία κ.λπ. είναι σύμμαχοι στον αγώνα ενάντια στη λιτότητα; Μήπως είναι ένα καπιταλιστικό μπλοκ «αντι-λιτότητας» με το οποίο μπορούμε να συμμαχήσουμε; Μήπως ο ηγεμονικός ρόλος του γερμανικού ιμπεριαλισμού είναι «τελειωμένος»; Ρητορικές οι ερωτήσεις: τίποτε από όλα αυτά δεν ισχύει!

Η προσεκτική ανάγνωση των δηλώσεων του Ομπάμα για την Ελλάδα, αλλά και στελεχών του ΔΝΤ, δεν επιτρέπουν «παρεξηγήσεις»: μιλούν για «τέλος της λιτότητας», αλλά προσθέτουν ότι η Ελλάδα πρέπει να επιμείνει στο δρόμο των «μεταρρυθμίσεων». Με αυτό εννοούν την πλήρη απορρύθμιση της αγοράς εργασίας και τη μείωση του μοναδιαίου κόστους εργασίας, τη «μεταρρύθμιση» στο Δημόσιο και την ιδιωτικοποίηση του συστήματος υγείας και ασφάλισης. Είναι σε αυτήν τη βάση που «ξορκίζουν τη λιτότητα», εννοώντας ότι δεν πρέπει να δεσμεύονται τόσο υψηλοί πόροι για την εξυπηρέτηση του χρέους (που σημαίνει, για να είναι ταυτόχρονα «βιώσιμο», ότι είναι υπέρ του «κουρέματος») και να τίθενται τόσο σκληροί δημοσιονομικοί όροι (μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα) διότι καθηλώνουν την ανάπτυξη. Όσο για την πίεση για νομισματική χαλάρωση, αυτή έχει ήδη δρομολογηθεί από την ΕΚΤ.    

Από την άλλη, η Γερμανία δεν έπαψε, σε μια νύχτα ύστερα από τις ελληνικές εκλογές, να είναι ηγεμονική δύναμη της Ευρωζώνης. Και ξέρει πολύ καλά να βραχυκυκλώνει ό,τι αναγκάζεται να δεχτεί από πίεση. Αλλά και η γαλλική και ιταλική αστική τάξη δεν έχουν σκοπό να διευκολύνουν την ενεργοποίηση μιας διαδικασίας που θα ανατρέψει πραγματικά τη λιτότητα στην Ευρώπη -ο γαλλικός προϋπολογισμός του 2015 με τα 21 δισ. ευρώ περικοπές σε κοινωνικές δαπάνες μάς δείχνει πολύ ανάγλυφα ποια είναι τα όρια αυτού του τύπου της «αντι-λιτότητας» των «από πάνω»...  

Θα επιλέξουμε λοιπόν αυτούς τους συμμάχους; Και θα επιλέξουμε αυτού του τύπου την «αντι-λιτότητα», που στην πραγματικότητα σημαίνει «κατοχύρωση» των έως τώρα κερδών της ακραίας λιτότητας των μνημονίων και ένα νέο πλαίσιο «ήπιας λιτότητας» όπου όλες οι προσδοκίες για ικανοποίηση των συμπιεσμένων αναγκών της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων θα επενδυθούν στην προοπτική της καπιταλιστικής ανάπτυξης; Και, στο πλαίσιο αυτό, θα δεχτούμε την «προσφορά» Γιούνκερ για επιτήρηση μιας τέτοιας συμφωνίας «ήπιας» και «αναπτυξιακού χαρακτήρα» λιτότητας στο πλαίσιο των «ευρωπαϊκών θεσμών», δηλαδή του ευρωπαϊκού «υπερ-μνημονίου» που ορίζει η νέα δομή της ΟΝΕ;  

Η απάντηση είναι, νομίζουμε, προφανής: Οι ρωγμές στο καπιταλιστικό στρατόπεδο και η προφανής αστάθειά του πρέπει ασφαλώς να αξιοποιηθούν, αλλά οι Ομπάμα, Ολάντ και Ρέντσι δεν είναι οι σύμμαχοί μας. Ας αφήσουμε το «σαράκι» του πολιτικού ντόμινο στις κορυφές του συστήματος να δουλεύει για μας, αλλά για να το αξιοποιήσουμε πρέπει να στηριχτούμε στους πραγματικούς μας συμμάχους: τις εκατοντάδες χιλιάδες της Πουέρτα ντελ Σολ που διαδήλωσαν με ελληνικές σημαίες και σημαίες του ΣΥΡΙΖΑ, τα κινήματα και την Αριστερά της Ευρώπης, που έχουν ήδη κινητοποιηθεί για να μας προσφέρουν την αλληλεγγύη που χρειαζόμαστε.

Ο καπιταλιστικός «κάμπος» είναι πραγματικά ξερός. Και έχουμε την ιστορική ευκαιρία να βάλουμε την πυρκαγιά που θα «κάψει» τη λιτότητα και θα ανοίξει το δρόμο για μια ευρωπαϊκή «άνοιξη των λαών».

Από rproject μέσω resaltomag