Ακίνητα: Οι «ασπίδες προστασίας» από τους πλειστηριασμούς

Nομοθετική κάλυψη κατά των πλειστηριασμών κύριας κατοικίας τέλος από 1η Ιανουαρίου του 2015 και ουδεμία παράταση πρόκειται να δοθεί. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα ακίνητα και ιδιαίτερα η πρώτη κατοικία μπορούν να γίνουν… βορά των πλειστηριασμών. 

Το υπουργείο Ανάπτυξης δεν σκοπεύει να προχωρήσει σε παράταση του μεταβατικού καθεστώτος για την άρση των πλειστηριασμών που προέβλεπε ο νόμος 4224/2013, καθώς τίθεται σε εφαρμογή η εξωδικαστική λύση...

με τον Κώδικα Δεοντολογίας των τραπεζών, ενώ το τελευταίο… οχυρό είναι ο νόμος Κατσέλη.

   

Το ΥΠΑΝ, η τρόικα και οι τράπεζες επιδιώκουν να «τραβήξουν» όσο το δυνατό περισσότερους δανειολήπτες στην εξωδικαστική επίλυση, η οποία σύμφωνα με νομικούς κύκλους και τη ΕΚΠΟΙΖΩ δίνει «το πάνω χέρι» στις τράπεζες σε αντίθεση με τον νόμο Κατσέλη παρά τις όποιες αδυναμίες του. Ωστόσο, είναι εκφρασμένη επίσημα η θέση των τραπεζών ότι δεν επιδιώκουν το «ξεπάγωμα» των πλειστηριασμών κύριας κατοικίας.

   

Στο πλαίσιο του νόμου Κατσέλη προβλέπεται αίτημα διάσωσης της πρώτης κατοικίας και ρύθμιση των οφειλών όπως κατά περίπτωση κριθεί από το δικαστήριο. Ο οφειλέτης υποβάλλει αίτηση στο Ειρηνοδικείο. Μέχρι να εκδοθεί απόφαση προστατεύεται η κύρια κατοικία του και όλα τα περιουσιακά του στοιχεία. Σε αυτό το χρονικό διάστημα καταβάλει μία «συμβολική» δόση προς την τράπεζα -για το ακριβές ποσό λαμβάνεται υπόψη η οικονομική του κατάσταση. Πρόκειται για τη λεγόμενη ελάχιστη καταβολή, η οποία θα πρέπει να υπερβαίνει το 10% της τελευταίας ενήμερης δόσης, με ελάχιστο συνολικό ποσό καταβολής τα 40 ευρώ μηνιαίως. 

   

Στο μεταξύ, λόγο του υψηλού αριθμού αιτήσεων προς τα Ειρηνοδικεία καταγράφεται σημαντική καθυστέρηση στην εξέτασή τους. Συνεπώς, η τυπικά πρώτη προσωρινή διαταγή -βάσει αυτής γίνεται αποδεκτό ή απορρίπτεται το αίτημα του οφειλέτη- διαρκεί πολύ περισσότερο από το δίμηνο που προβλέπει ο νόμος. Γι’ αυτό και επιδιώκονται δομικές αλλαγές.

   

Τι αλλάζει στο Νόμο Κατσέλη

  
Στο περίφημο e-mail Χαρδούβελη προς την τρόικα αναφέρεται πως από τις 100.000 υποθέσεις που έχουν ενταχθεί στο νόμο και εκκρεμούν με δικάσιμο που φθάνει ακόμη και το 2028 δημιουργείται σοβαρός κίνδυνος για τη σταθερότητα της οικονομίας. Και κάνει λόγο για την αναγκαιότητα ξεκαθαρίσματος αυτών που αδυνατούν πραγματικά να ανταποκριθούν στην αποπληρωμή των χρεών τους από τους «στρατηγικούς» παραβάτες. Με αυτά τα δεδομένα και με στόχους -μεταξύ άλλων- την επιτάχυνση των διαδικασιών λήψης δικαστικών αποφάσεων και τη τυποποίηση των διαδικασιών και των εγγράφων προτάθηκαν οι εξής ενέργειες:

   

- Μεταφορά των εκκρεμών υποθέσεων από τα περιφερειακά δικαστήρια στα κεντρικά Ειρηνοδικεία της Αττικής και της Θεσσαλονίκης. Μάλιστα σε συνδυασμό με την ενισχυμένη υποδομή των δικαστηρίων αυτή η κίνηση θα είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων δικασίμων, για όλες τις εκκρεμούσες υποθέσεις, σε κεντρικά Ειρηνοδικεία. Ειδικά για τις υποθέσεις που έχουν προσδιοριστεί για μετά την 1.1.2017, οι νέες ημερομηνίες ακρόασης θα προσδιορίζονται είτε μετά από αίτηση του οφειλέτη, είτε μετά από αίτηση των πιστωτών.

   

- Προσωρινή αναστολή των καταδιωκτικών μέτρων κατά του οφειλέτη μέχρι την οριστική εκδίκαση της αίτησης για ρύθμιση χρεών -περιορίζεται αποκλειστικά στην κύρια κατοικία.

   

- Υπολογισμός του ποσού των μηνιαίων δόσεων που υποχρεούται να πληρώνει ο οφειλέτης μέχρι την εκδίκαση της αίτησης με βάση τις «εύλογες δαπάνες διαβίωσης» και την οικονομική και περιουσιακή κατάσταση κάθε οφειλέτη. Σύμφωνα με απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης, με άλλα λόγια τα εισοδήματα που χρειάζεται κανείς για να ζει αξιοπρεπώς και να καλύπτει τις απολύτως βασικές ανάγκες του ξεκινούν από 537 ευρώ «καθαρά» τον μήνα για έναν ενήλικα και φτάνουν ως τα 1.788 ευρώ για μια οικογένεια με τέσσερα παιδιά.

   

- Επανεξέταση της προσωρινής διαταγής αναστολής των καταδιωκτικών μέτρων (πλειστηριασμοί κ,α) μετά από προκαθορισμένο χρονικό διάστημα ώστε εφόσον κριθεί σκόπιμο να αναπροσαρμόζεται η δόση στην οικονομική κατάσταση του οφειλέτη.

   

- Κατηγοριοποίηση των εκκρεμών αιτήσεων και ιεράρχηση της ημερομηνίας εκδίκασης τους ανάλογα με τα αν οι δανειολήπτες δεν έχουν κανένα άλλο περιουσιακό στοιχείο, αν οι αιτήσεις ρύθμισης αφορούν μόνο την κύρια κατοικία, και αν διαθέτουν και άλλη περιουσία εκτός της κατοικίας τους.

   

- Αναβίωση του εξωδικαστικού συμβιβασμού. Αυτή η πρακτική θα προβλέπει πως όποια από τις δύο πλευρές, δηλαδή τράπεζα ή οφειλέτης, αποδειχθεί ότι απέρριψε αναίτια την πρόταση προδικαστικής διευθέτησης, θα υφίσταται κυρώσεις και θα επιβαρύνεται με τα δικαστικά έξοδα εφόσον η απόφαση του δικαστηρίου είναι ανάλογη της αρχικής πρότασης που έγινε εξωδικαστικά από τον δανειολήπτη ή από την τράπεζα.

   

Κώδικας Δεοντολογίας των τραπεζών

  
Άπαντες στο οικονομικό επιτελείο διαβεβαιώνουν πως με την εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας η πρώτη κατοικία δεν κινδυνεύει για τους δανειολήπτες που αντιμετωπίζουν οικονομική δυσχέρεια. Και «πατούν» στο ότι βάσει Κώδικα οι τράπεζες δεν μπορούν να προχωρήσουν σε καμία μονομερή κίνηση πριν περάσουν έξι μήνες. Αυτό το διάστημα θεωρείται ως επαρκές και επιτρέπει στην κυβέρνηση να εξετάσει τυχόν αδυναμίες του υφιστάμενου συστήματος και να προχωρήσει αν χρειαστεί σε διορθωτικές αλλαγές. 

   

Σε γενικές γραμμές, ο Κώδικας περιγράφει τα βήματα, τις προθεσμίες και τις πληροφορίες που οφείλουν να παρέχουν οι τράπεζες και οι δανειολήπτες, ώστε να αξιολογούνται σωστά οι κίνδυνοι και η ικανότητα αποπληρωμής κάθε οφειλέτη. Ακόμη προτείνει τρεις τύπους ρυθμίσεων χρεών φυσικών και νομικών προσώπων. Πρόκειται για τις βραχυπρόθεσμες ρυθμίσεις, τις μακροπρόθεσμες και την οριστική διευθέτηση. Σε αυτές περιλαμβάνονται λύσεις όπως: η μερική διαγραφή χρεών, η παροχή πρόσθετης εξασφάλισης από τον δανειολήπτη, η πώληση και η ενοικίαση του ακινήτου η οποία μπορεί να συνοδεύεται από παραχώρηση του δικαιώματος διαμονής σε αυτό έναντι μισθώματος κ.λπ. Να σημειωθεί πως για την εφαρμογή του υιοθετούνται οι έννοιες του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» και των «εύλογων δαπανών διαβίωσης». 

   

Όμως, αυτό που τονίζουν νομικοί είναι ότι δεν προβλέπει ρητώς αναστολή των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας, ώστε να υφίσταται οριζόντια προστασία των δανειοληπτών. Εισάγεται ένας κανονισμό επικοινωνίας μεταξύ των οφειλετών και των πιστωτικών ιδρυμάτων, ο οποίος προβλέπει συγκεκριμένες προθεσμίες και χρονοδιαγράμματα για τις αιτήσεις των οφειλετών και τις απαντήσεις των δανειοληπτών, που χορηγούν μια περίοδο «ανάσας» στους δανειολήπτες, ώστε να μπορέσουν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους σύμφωνα με το σετ επιλογών που χορηγεί.

  

Γράφει:  Ρόη Χάικου  

haikouroi@gmail.com
Twitter @haikouroi