Του Νικήτα Γεράνη
Tα νεκρά παιδιά στη Γάζα σε μια χρονογραμμή, ανάμεσα σε διαφημίσεις και άλλες αναρτήσεις, δεν λειτουργούν παρά σαν διαφήμιση. Της φρίκης του πολέμου.
Ο μέσος έλληνας χρήστης social media καταναλώνει ατελείωτες ώρες διαφημίσεων στις τηλεοράσεις και στα ραδιόφωνα. Τεράστιες ολοσέλιδες διαφημίσεις σε όλες σχεδόν τις δεξιές σελίδες των εφημερίδων. Σύντομα απλά μηνύματα που απευθύνονται στο συναίσθημα με σκοπό...
Tα νεκρά παιδιά στη Γάζα σε μια χρονογραμμή, ανάμεσα σε διαφημίσεις και άλλες αναρτήσεις, δεν λειτουργούν παρά σαν διαφήμιση. Της φρίκης του πολέμου.
Ο μέσος έλληνας χρήστης social media καταναλώνει ατελείωτες ώρες διαφημίσεων στις τηλεοράσεις και στα ραδιόφωνα. Τεράστιες ολοσέλιδες διαφημίσεις σε όλες σχεδόν τις δεξιές σελίδες των εφημερίδων. Σύντομα απλά μηνύματα που απευθύνονται στο συναίσθημα με σκοπό...
να προκαλέσουν μία απλή αντίδραση: να πας να αγοράσεις το προϊόν. Δεν χρειάζεται να καταλάβεις, δεν χρειάζεται να μάθεις, να ψάξεις. Όλα όσο χρειάζεσαι είναι μπροστά σου.
Ως παραγωγός μηνύματος, ο καταναλωτής διαφημίσεων κάνει αυτό στο οποίο έχει εκπαιδευτεί από τα παιδικά του χρόνια: διαφημίζει. Γίνεται ένας αμείλικτος μικρός διαφημιστής. Εικόνες σφαγμένων παιδιών από τη Γάζα, παιδιά με διαλυμένα κεφάλια και χυμένα μυαλά πάνω στις ποδιές των μανάδων τους, παιδιά σε κομμάτια. Διαφημίσεις. Δεν χρειάζεται να καταλάβεις, δεν χρειάζεται να μάθεις, να ψάξεις. Όλα όσο χρειάζεσαι είναι μπροστά σου.
Ο δυτικός δικτυωμένος άνθρωπος μετατρέπεται ο ίδιος σε μέσο ενημέρωσης και ανταποκριτή του δικού του κόσμου. Από το σπίτι ή απ” το γραφείο του μπορεί να δείξει την ευαισθησία του με την κοινοποίηση φωτογραφιών στο facebook, μπορεί να αισθανθεί πως έκανε το χρέος του, και όπως τη μία μέρα θα μας δείξει νεκρούς ελέφαντες στην Αφρική, την άλλη μέρα θα μας δείξει ένα παιδί με ανοιγμένο κεφάλι στη Γάζα.
Τα νεκρά παιδιά στη Γάζα σε μια χρονογραμμή, ανάμεσα σε διαφημίσεις και άλλες αναρτήσεις, δεν λειτουργούν παρά σαν διαφήμιση της φρίκης του πολέμου. Τίποτα περισσότερο. Τίποτα περισσότερο και για τον ίδιο τον χρήστη που κοινοποιεί τις φωτογραφίες αυτές πέρα από τη στιγμιαία καταδίκη μέσω της συμμετοχής σε ένα κοινωνικό διαδικτυακό δρώμενο αναπαραγωγής της φρίκης.
Η αναπαραγωγή εικόνων της φρίκης του πολέμου με όποιες συνδηλώσεις αποτροπιασμού, διαμαρτυρίας, πολιτικής καταγγελίας, ενώ φαινομενικά προκαλεί ένα συγκινησιακό σοκ, απογυμνώνει και αποδυναμώνει το μήνυμα των ίδιων των εικόνων. Πραγματοποιεί μία μετατόπιση από την ενημέρωση και την κατανόηση στη συναισθηματική φόρτιση που θεμελιώνεται σε μια ψευδαίσθηση ενημέρωσης (αφού έχεις μπροστά σου την εικόνα, είσαι βέβαιος πως είσαι ενημερωμένος, πως γνωρίζεις). Διαμορφώνει μια χορογραφία εξοικείωσης του ατόμου με το ρόλο του αποστασιοποιημένου θεατή της φρίκης. Ακόμη χειρότερα: ο δέκτης-καταναλωτής των εικόνων εκπαιδεύεται να αντιδρά μόνο σε τέτοιου είδους μηνύματα.
Ο πόλεμος των εντυπώσεων μέσω εικόνων και το γεγονός ότι ο δυτικός άνθρωπος – σε ρόλο καταναλωτή και όχι ενεργού πολίτη – μόνο έτσι ευαισθητοποιείται, επιδρούν τελικά στην ίδια τη σύγκρουση. Για να τραβήξει την προσοχή του δυτικού ο απελπισμένος παλαιστίνιος, πρέπει να προσφέρει μία φωτογραφία του εαυτού του διαμελισμένου. Και επειδή η έκθεση στην εικόνα δημιουργεί εξοικείωση με τη φρίκη, ο απελπισμένος πρέπει κάθε φορά να προσφέρει όλο και πιο βάρβαρη εικόνα. Παιδιά διαμελισμένα, live εκτελέσεις, αύριο ίσως live βιασμούς, και η σειρά δεν έχει τέλος.
Αυτή η «μιντιοποίηση» του πολέμου ως άρνηση της ενημέρωσης και της κατανόησης, έχει ως αποτέλεσμα μία απλουστευτική θεώρηση της πραγματικότητας, η οποία πάντα καταλήγει σε μία παραλλαγή της σύγκρουσης καλού-κακού και άρα στον ανορθολογισμό, στη καταστροφή της κριτικής σκέψης και στο φανατισμό.
Σύγκρουση καλού-κακού, δογματισμός, καταστροφή της κριτικής σκέψης: το κατεξοχήν γήπεδο του αντιπάλου. Πόλεμος εντυπώσεων: το κατεξοχήν όπλο του. Δεν χρειάζεται παρά μία ρουκέτα να βρει στόχο ή μία επίθεση αυτοκτονίας για να αλλάξει εντελώς το κλίμα και να δώσει αφορμή για την τελική και ολοκληρωτική ήττα του παλαιστινιακού αγώνα. Μία τρομοκρατική ενέργεια στο Ισραήλ με τις εικόνες των διαμελισμένων – αυτή τη φορά – Ισραηλινών, θα έχει σήμερα πολλαπλάσιο αντίκτυπο από ό,τι πριν από δέκα χρόνια, και ο δρόμος έχει στρωθεί από τον σημερινό πόλεμο των εικόνων, παρόλο που για την ώρα μοιάζει να βλάπτει το Ισραήλ…
Χρειαζόμαστε περισσότερα ρεπορτάζ και περισσότερες αναλύσεις που να πλαισιώνουν τις όποιες εικόνες. Περισσότερη συζήτηση και λιγότερη απαρίθμηση αυτονόητων, αυταπόδεικτων «αληθειών». Ο δρόμος της κριτικής, της ανάλυσης, της κατανόησης είναι δύσκολος μεν αλλά ο πλέον ασφαλής δρόμος για την επικράτηση του δίκιου, για να μη χαθούν άδικα άλλα παιδιά, για να μη γίνουν άλλα εγκλήματα πολέμου.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου