Εδώ και λίγο καιρό, ένα από τα θέματα των συζητήσεων είναι η διανομή του κοινωνικού μερίσματος από το πλεόνασμα που «πέτυχε» η κυβέρνηση. Στο παρόν άρθρο δεν θα αναφερθούμε στην οικονομική διάσταση του θέματος αλλά στη συζήτηση γύρω από τη διανομή του πλεονάσματος και συγκεκριμένα στη συζήτηση για το εθνικό υποκείμενο που δικαιούται να λάβει μέρισμα…
Όταν για πρώτη φορά άκουσα σε συζήτηση που συμμετείχα ότι «το μέρισμα δεν θα το πάρουμε εμείς που δουλεύουμε αλλά όσοι κάθονται και οι γύφτοι που...
κάνουν πολλά παιδιά», το θεώρησα ως αποσπασματικό παράπονο των καταπιεσμένων και υπερφορολογημένων χαμηλόμισθων και μικροαστών.
Λίγες μέρες αργότερα, όμως, συνάντησα το ίδιο επιχείρημα σε δημοσίευμα της κυριακάτικης εφημερίδας με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία στη χώρα. Το Πρώτο Θέμα φιλοξένησε δημοσίευμα με τίτλο «Ρομά, Πακιστανοί και Αλβανοί σπεύδουν για το κοινωνικό μέρισμα!».
Στο δημοσίευμα διαβάζουμε: «Έκπληκτοι οι υπάλληλοι των εφοριών, αλλά και εργαζόμενοι σε λογιστικά γραφεία, στα οποία προσφεύγουν χιλιάδες ενδιαφερόμενοι να φτιάξουν τα χαρτιά τους, για να λάβουν το επίδομα από το πρωτογενές πλεόνασμα, βλέπουν ότι στη συντριπτική πλειονότητά τους οι εμφανιζόμενοι ως δικαιούχοι είναι ρομά, αλβανικής, πακιστανικής και οποιασδήποτε άλλης ξένης καταγωγής, που, λόγω του «ιδιαίτερου» -ας το πούμε κομψά- εργασιακού, φορολογικού και οικονομικού καθεστώτος στο οποίο κινούνται -όχι κατ” ανάγκην με επιλογή τους-, έχουν σαφές προβάδισμα σχεδόν από κάθε άλλη κοινωνική ομάδα». Kαι παρακάτω: «Αν και ορισμένοι δεν αντέχουν και διαμηνύουν στο υπουργείο ότι, «αν ήταν να υποστούν τέτοιες θυσίες οι εργαζόμενοι, για να πάνε τα χρήματα σε καταυλισμούς ρομά, τουλάχιστον ας μας το πουν ανοιχτά»».
Έτσι, αντί ο κόσμος να συζητά για την κοροϊδία ενός -εμφανώς προεκλογικού- εφάπαξ επιδόματος 500 ευρώ (κι αυτό ανά νοικοκυριό), αντί να συζητά ότι αυτό το επίδομα είναι σταγόνα μπροστά στα χρήματα που έχει χάσει τα τελευταία 4 χρόνια, αντί να συζητά ότι κι αυτό το επίδομα θα του το πάρουν πίσω σε λίγους μήνες που θα καταφτάσουν τα εκκαθαριστικά της εφορίας, βρήκε για άλλη μια φορά την βολική συζήτηση, τον εύκολο αντίπαλο. Αντί να επεξεργαστεί και να έρθει αντιμέτωπος με αυτές τις επώδυνες αλήθειες, διαφεύγει της σκληρής πραγματικότητας, αναζητώντας τα αίτια αλλού, κατασκευάζοντας έναν εχθρό στα μέτρα του. (Ή τουλάχιστον έτσι θα ήθελαν ΜΜΕ όπως το Πρώτο Θέμα και οι πολιτικοί τους φίλοι).
Παραβλέπουμε, λοιπόν, την πολιτική και ανακαλύπτουμε πάλι τον Άλλο που φταίει, που ευθύνεται για την κατάστασή μας, που κλέβει αυτό που δικαιούμαστε· που κλέβει την απόλαυσή μας – με λακανικούς όρους. Η ιδέα της «κλοπής της απόλαυσης» έχει εισαχθεί από τη λακανική πολιτική θεωρία στη μελέτη του εθνικισμού. Θεωρείται τυπικό στοιχείο των εθνικών αφηγήσεων και συνδέεται με την κατασκευή εθνικών εχθρών.
Εκείνο που προσδίδει συνοχή και σταθερότητα στη ρηματική κατασκευή του έθνους είναι μια φαντασίωση που υπόσχεται την επανασύνδεση μας με τη πληρότητα της απόλαυσης που προβάλλεται στις ρίζες της εθνικής ιστορίας. Εξαιτίας του απατηλού χαρακτήρα αυτής της φαντασίωσης, για να λειτουργήσει αυτό το σχήμα χρειάζεται μια πειστική εξήγηση για την έλλειψη της πλήρους απόλαυσης. Εδώ ακριβώς εμφανίζεται η κλοπή της απόλαυσης. Η ιδέα ότι κάποιος άλλος έχει κλέψει την απόλαυσή μας διασώζει την πίστη μας στην ύπαρξη και τη δυνατότητα ανάκτησης της χαμένης απόλαυσης, αλλά προβάλει την πλήρη επίτευξή της στο μέλλον, όταν θα κατορθώσουμε να την πάρουμε πίσω από τον Άλλο που την έκλεψε από εμάς. [i]
Στην ελληνική πολιτική ζωή, η περίπτωση του κοινωνικού μερίσματος από το πλεόνασμα είναι μόνο ένα μικρό και πρόσφατο παράδειγμα εφαρμογής αυτής της θεωρίας. Τα τέσσερα μνημονιακά χρόνια η ιδέα της κλοπής της απόλαυσης έχει χρησιμοποιηθεί συστηματικά: οι ξένοι μετανάστες που παίρνουν αυτά που δικαιούμαστε εμείς οι Έλληνες (συνήθως με τη μορφή του προνοιακού σοβινισμού), οι ξένοι που παίρνουν τις δουλείες μας, οι ξένοι που με τη παρουσία τους δεν μας επιτρέπουν να απολαύσουμε ούτε καν ένα παγκάκι στο πάρκο, σύμφωνα με την Κική Δημουλά. Αν έφευγαν αυτοί οι ξένοι-δυνάστες θα ήταν όλα καλύτερα, μας λέει ο πρωθυπουργός της χώρας αλλά και η Χρυσή Αυγή.
Θα μπορούσαμε να επιστρέψουμε στη χρυσή εποχή που το έθνος μας ευημερούσε και ήταν ευτυχισμένο. Αλλά ο φαντασιακός αυτός παράδεισος καταστράφηκε από έναν κακό Άλλο, κάποιον που στέρησε από το έθνος την απόλαυσή του. Αυτή είναι η ιδέα αλλά και το συναίσθημα που τροφοδοτεί τη συνεχή επαν-εμφάνιση και διάδοση της εθνικιστικής προπαγάνδας. Κι όπως όλοι καταλαβαίνουμε η συνθήκη αυτή οξύνεται στο έπακρο σε περιόδους κρίσης. Εκεί που η καταπίεση αυξάνει, η ζωή μας χειροτερεύει ραγδαία και η δυνατότητα ακόμα και μερικών απολαύσεων περιορίζεται δραματικά, η αναζήτηση ενός κακού Άλλου –που να είναι και στα μέτρα μας- προσφέρει ανακούφιση και διατηρεί ζωντανή τη φαντασίωση της επίτευξης της πληρότητάς μας.
____________________________
[i] Σταυρακάκης, Γ. (2012), Η Λακανική Αριστερά, Αθήνα: Εκδόσεις Σαββάλας, σελ. 234
Αντώνης Γαλανόπουλος από unfollow
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου