Luxleaks: Οι «αρχιτέκτονες» του σκανδάλου - Κραυγαλέες περιπτώσεις

Δημοσιογράφοι και αστυνομικοί έξω από τα γραφεία
της PwC στο Ιπεραμπάντ της Ν. Ινδίας
| REUTERS/Krishnendu Halder

Eίναι οι ενορχηστρωτές πολύπλοκων σχεδίων που σώζουν τα επιχειρηματικά κέρδη από τις δαγκάνες των εφοριακών και του κράτους, είναι αυτές που αξιοποιούν τα παραθυράκια των νόμων και  βοηθούν στη μεταφορά τεράστιων κεφαλαίων στα ασφαλή λιμάνια των υπεράκτιων φορολογικών παραδείσων, είναι οι αρχιτέκτονες του τεράστιου οικοδομήματος που ονομάζεται φοροαποφυγή.

Ο λόγος, για τις τέσσερις μεγαλύτερες εταιρίες ορκωτών λογιστών του κόσμου PricewaterCoopers (PwC), Ernst&Young, KPMG, Deloitte, τις επονομαζόμενες και «Big 4» που ξαναήλθαν στο φως της δημοσιότητας μετά την αποκάλυψη της Διεθνούς Σύμπραξης Ερευνητικών Δημοσιογράφων (ISIJ) για το ρόλο- κλειδί που έπαιξε...

στο σκάνδαλο Luxleaks η Pwc. Πρόκειται για τεράστιες πολυεθνικές εταιρίες που  οικοδομήθηκαν στη βάση των αρχών της εντιμότητας και της ακεραιότητας προκειμένου να αποτελέσουν το αδέκαστο και ανεξάρτητο ελεγκτή των επιχειρήσεων αλλά τα τελευταία 20 χρόνια εξελίχθηκαν στο σημαντικότερο γρανάζι του υπεράκτιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, έναν ακόμη μηχανισμό του σύγχρονου καπιταλισμού που μεγεθύνει τις εισοδηματικές ανισότητες στον πλανήτη. Οι “Big 4”, που κάποτε ήταν πολύ περισσότερες αλλά μετά από μια σειρά συγχωνεύσεων στη δεκαετία του 80 και του 90 μειώθηκαν σε λιγότερες των δακτύλων ενός χεριού, έχουν σήμερα παρουσία σε όλα σχεδόν τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου χάρη στην αποκεντρωμένη δομή τους μέσω τοπικών κοινοπραξιών. Ωστόσο η κορυφή της  διοικητικής τους πυραμίδας συνεχίζει να βρίσκεται στις εκεί απ’ όπου ξεκίνησαν στα τέλη του 19ου  και τις αρχές του 20ου αιώνα τη δράση , μέσω του σχηματισμού συμμαχιών εταιριών λογιστών, στις ΗΠΑ και τη Βρετανία.

Σήμερα απασχολούν όλες μαζί πάνω από 700 χιλιάδες εργαζόμενους, τα συνολικά τους κέρδη κάθε χρόνο ξεπερνούν τα 100 δις δολάρια ενώ λειτουργούν περισσότερα από 81 γραφεία σε υπεράκτιους φορολογικούς παραδείσους. Η Deloitte μόνο απασχολεί για παράδειγμα πάνω από 150 υπαλλήλους στα μικρά νησάκια του Τζέρσεϊ και του Γκιούρσνεϊ, στα στενά της Μαγχης που αποτελούν από τους μεγαλύτερους φορολογικούς παραδείσους του κόσμου.

Η υπόθεση των μυστικών συμφωνιών φοροαποφυγής που η PwC συνήψε με τις αρχές του Λουξεμβούργου για λογαριασμό 343 πολυεθνικών επιχειρήσεων είναι μία μόνο από τις πολλές ανάλογες υποθέσεις στις οποίες εμπλέκονται οι “Big 4».

• Έρευνα της αμερικανικής Γερουσίας αποκάλυψε τον περασμένο Απρίλιο ότι για περισσότερα από δέκα χρόνια η PwC βοηθούσε την πολυσχιδή βιομηχανικό κολοσσό Cartepillar να εξάγει μέρος των κερδών της στην Ελβετία. Η ελβετική θυγατρική της Cartepillar πλήρωνε φόρο χαμηλότερο του 6%  για τα επιχειρηματικά της κέρδη, πέντε φορές λιγότερα από το 29% που ισχύει στις ΗΠΑ.  Στο διάστημα αυτό η Cartepillar εξήγαγε από τις ΗΠΑ στην Ελβετία συνολικά κέρδη 8 δις δολαρίων στερώντας από το αμερικανικό δημόσιο φορολογικά έσοδα 2,4 δις δολαρίων.
• Οι αμερικανικές αρχές κατηγόρησαν ακόμη την KPMG ότι «πουλούσε» στις επιχειρήσεις και τους πλούσιους πελάτες της υπεράκτια φορολογικά καταφύγια, εταιρίες κέλυφος μέσω των οποίων εμφανίζονταν πλαστές ζημιές και ελλείμματα τα οποία μείωναν δραστικά το φόρο των παραπάνω προς το αμερικανικό κράτος. Ταυτόχρονα παραπλανούσε την αμερικανική εφορία για τον τρόπο που λειτουργούσε αυτός ο μηχανισμός.
• Στον Ντουμπάι οι αρχές κατηγορούν την Ernst & Young ότι βοήθησε το μεγαλύτερη εταιρία χρυσού της Μέσης Ανατολής σε αμφιλεγόμενες με πρακτικές που πιθανόν να παραβιάζουν τους διεθνείς κανόνες απαγόρευσης της εμπορίας χρυσού απο περιοχές της Γης, στις οποίες ανταγωνισμός για την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου οδηγεί σε αιματοχυσία μεταξύ των τοπικών φυλών.
• Στη Νέα Υόρκη οι αρχές κατηγόρησαν την Deloitte ότι βοήθησε μια βρετανική τράπεζα να σπάσει το εμπάργκο στο Ιράν, υποβάλλοντας παραποιημένη έκθεση στις ρυθμιστικές αρχές. Στην έκθεση είχαν εξαιρεθεί πληροφορίες για το πως η εν λόγω τράπεζα θα απέφευγε έλεγχο για ξέπλυμα χρήματος.
• Εμπιστευτικά έγγραφα που απέκτησε μέσω της έρευνας η ICIJ μέσω της έρευνας «Offshore Leaks» δείχνει ότι οι 4 μεγάλες ελεγκτικές εταιρίες του κόσμου διατηρούσαν στενές σχέσεις με την Portcullis TrustNet, μια εταιρία υπηρεσιών offshore της Σιγκαπούρης που δημιουργεί για τους πελάτες της από όλον τον κόσμο θυγατρικές εταιρίες που είναι δύσκολο να βρεθούν τα ίχνη τους. Τα στοιχεία έδειξαν ότι η PwC για παράδειγμα βοήθησε στην δημιουργία περισσότερων των 400 τέτοιων υπεράκτιων οντοτήτων μέσω της Portcullis TrustNet για πελάτες της από την Κίνα, το Χονγκ Κονγκ και την Ταιβάν. Οι περιοχές αυτές του πλανήτη που γεννούν κάθε χρόνο εκατοντάδες νέους μεγιστάνες αποτελούν άλλωστε και το νέο Ελντοράντο των big 4.

Τόσο οι μυστικές συμφωνίες με το Λουξεμβούργο όσες και άλλες πολλές που εμπλέκονται οι Big 4 είναι απόλυτα νόμιμες με βάση το τοπικό δίκαιο. Αυτή άλλωστε είναι και η μόνιμη θέση τους όταν αποκαλύπτονται οι υποθέσεις στις οποίες συμμετέχουν. Ωστόσο αυτό που είναι νόμιμο στο Λουξεμβούργο ενδεχομένως σε κάποια άλλη χώρα να μην είναι. Μελέτη της βρετανικής βουλής έδειξε ότι το 50%-75% των περιπτώσεων νόμιμης φοροαποφυγής που επιδικάζονται στα δικαστήρια κηρύσσονται παράνομες.

Τον κίνδυνο αυτό τον γνωρίζουν οι εταιρίες αυτές αλλά τον αντιμετωπίζουν με αδιαφορία καθώς γνωρίζουν ότι στο τέλος θα είναι κερδισμένες. Ενδεικτική η προειδοποίηση στελέχους της KPMG προς την εταιρία του-που περιλαμβάνεται στα ντοκουμέντα έρευνας της αμερικανικής Γερουσίας- να αγνοηθούν οι κανόνες της εφορίας για την αναφορά των μεθόδων μείωσης του φόρου. «Υπολόγισε ψυχρά» αναφέρει το έγγραφο της Γερουσίας «ότι τα πρόστιμα για την παραβίαση της νομοθεσίας δεν θα ήταν μεγαλύτερα των 14.000 δολαρίων για κάθε προμήθεια 100.000 δολαρίων που θα ελάμβανε η KPMG». O εν λόγω υπάλληλος έγραφε χαρακτηριστικά «...μια μέση συμφωνία θα φέρει αμοιβές της τάξης των 360.000 δολαρίων για την KPMG ενώ το μέγιστο πρόστιμο θα είναι μόλις 31.000 δολάρια». 

Το περιστατικό αποτυπώνει με απόλυτη ακρίβεια την λογική της ασυδοσίας του κυρίαρχου. Και αναδεικνύει βέβαια την τεράστια ισχύ των «τεσσάρων μεγάλων» σε οικονομικό και πολιτικό σύστημα. Οι εταιρίες στήνουν πανίσχυρα λόμπι, ασκούν πιέσεις και ελέγχουν τις αποφάσεις των κυβερνήσεων που τις αφορούν. Έχουν ουσιαστικό λόγο στη διαμόρφωση των εθνικών νόμων και των κανονιστικών πλαισίων που αφορούν τη φορολογία αλλά και στις ρυθμίσεις που η διεθνής κοινότητα σχεδιάζει για το υπεράκτιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Όπως χαρακτηριστικά ομολόγησε ο βρετανός βουλευτής Όστιν Μίτσελ οι «big 4» έχουν φτάσει στο σημείο να είναι πιο ισχυρές ακόμη και από την κυβέρνηση.

Διόλου τυχαία, αντιμετωπίζονται από τις κυβερνήσεις όπως περίπου οι μεγαλύτερες συστημικές τράπεζες του κόσμου, ως «too big to fail», ως πολύ μεγάλες για να αφεθούν να καταρρεύσουν. Παρά τα τεράστια οικονομικά σκάνδαλα στα οποία έχουν εμπλακεί υπήρξε ελάχιστη διάθεση από την εκτελεστική εξουσία για τη θέσπιση ισχυρού κανονιστικού πλαισίου λειτουργίας τους  που θα ήταν το εφαλτήριο για την εξυγίανση τους.

Αντίθετα όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται στην έρευνα της ISIJ, «το πηγαινέλα των λογιστών των Big 4 μεταξύ  ελεγκτικών εταιριών και κυβερνητικών θέσεων είναι τόσο συχνό στην Ευρώπη και τις άλλες περιοχές του κόσμου που υποβαθμίζει κάθε προσπάθεια αστυνόμευσης και επιβολής της φορολογικής νομοθεσίας».

«'Εχουμε ξανά αυτήν την γνωστή ιστορία της περιστρεφόμενης πόρτας», δήλωνε χαρακτηριστικά το μέλος της βρετανικής Βουλής των Λόρδων στη σχετική συζήτηση που πραγματοποιήθηκε εκεί το 2013. 

Κι όμως «αυτές οι επιχειρήσεις υποτίθεται ότι ιδρύθηκαν για να υπερασπίζονται την τιμή του συστήματος, για να είναι οι θεματοφύλακες. Μεγάλωσαν όμως πάρα πολύ και έτσι τώρα το μόνο που τους νοιάζει είναι να βγάζουν περισσότερα χρήματα», τονίζει η Φρανσάιν Μακ Κέναν πρώην λογίστρια της PwC και της KPMG.

ΤΟ ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΟ: Πρώην στέλεχος της PwC η νυν γ.γ. Δημοσίων Εσόδων

Μεγάλα ερωτηματικά προκαλεί η επιλογή της Αικατερίνης Σαββαϊδου στη θέση της Γενικής Γραμματέως Δημοσίων Εσόδων από την ελληνική κυβέρνηση στις αρχές του καλοκαιριού. Η έχουσα το βασικό πρόσταγμα για είσπραξη φόρων στη χώρα μας  διετέλεσε επί 4 περίπου χρόνια (2000-2014) ανώτατο στέλεχος της ελληνικής PwC. Στο διάστημα αυτό η PwC έστησε τις γνωστές συμφωνίες φοροαποφυγής των 343 πολυεθνικών επιχειρήσεων μέσω του Λουξεμβούργου. Ούτε ο τρόπος εκλογής της κυρίας Σαββαϊδου από του υπουργείο Οικονομικών, ούτε και η προϋπηρεσία της στην PwC στοιχειοθετούν κάτι παράνομο ή μεμπτό, τουλάχιστον για την ώρα. Τα ερωτηματικά όμως που εγείρονται όμως είναι μεγάλα:

α. Είναι δυνατόν από τη θέση της ως senior manager της ελληνικής PwC η κυρία Σαββαϊδου να μη γνώριζε τι συνέβαινε όταν μάλιστα στο σκάνδαλο φοροαποφυγής εμπλέκονται και 9 εταιρίες ελληνικού ενδιαφέροντος;

β.  Το υπουργείο Οικονομικών, που επικύρωσε μετά το σχετικό διαγωνισμό την εκλογή της κυρίας Σαββαϊδου, έλαβε υπόψιν του το προφανές; Την πιθανότητα η πρόσληψη αυτή να εγείρει κάποτε θέμα σύγκρουσης συμφερόντων;

γ. Ποια είναι η θέση της σημερινής γ.γ. Δημοσίων Εσόδων για τις πράξεις του πρώην εργοδότη της στην υπόθεση;

δ. Η υπηρεσία της έχει αποτιμήσει τις συνολικές απώλειες εσόδων που είχε το ελληνικό δημόσιο από την φοροαποφυγή;

ε. Σε τι κινήσεις προτίθεται να προβει η υπηρεσίατης στη συνέχεια προκειμένου να ανακτηθεί μέρος ή και το σύνολο των απολεσθέντων εσόδων;

Από efsyn

Luxleaks: Κραυγαλέες περιπτώσεις  

Mερικές από τις πιο κραυγαλέες περιπτώσεις της «νόμιμης» κομπίνας φοροαποφυγής των μεγάλων επιχειρήσεων στο Λουξεμβούργο είναι:

1.Shire

Χρησιμοποιώντας το κόλπο του εσωτερικού δανεισμού μια πολύ μικρή θυγατρική του πολυεθνικού φαρμακευτικού κολοσσού Shire στο Λουξεμβούργο, εξελίχθηκε σε μια από τις πιο κερδοφόρες του ομίλου. Τα κέρδη της στα τελευταία πέντε χρόνια άγγιξαν τα 1,87 δις δολάρια και προήλθαν κυρίως από την χορήγηση δανείων στις «αδελφές» εταιρίες και τους υψηλούς τόκους που εισέπρατε από αυτές. Η εν λόγω θυγατρική χρέωνε τις αδελφές της εταιρίες για τις πιστώσεις που τους χορηγούσε με το ληστρικό επιτόκιο του ...9%. Στόχος του τόσο υψηλου επιτοκίου ήταν η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μεταφορά των κερδών των άλλων εταιριών της Shire με τη μορφή αποπληρωμής των δανείου και τόκων προς την εν λόγω θυγατρική η οποία εφορολογείτο από τις αρχές του Λουξεμβούργου μόλις με 1%. Η εταιρία αυτή της Shire -που μοιράζεται τα γραφεία της στο Λουξεμβούργο με δεκάδες ακόμη- φέρεται να έχει χορηγήσει στις υπόλοιπες αδελφές του ομίλου πιστώσεις που ξεπερνούν τα 10 δις δολάρια.  Η Shire που έχει ετήσια έσοδα 5 δις ευρώ, έχει ακόμη 6 θυγατρικές στο Λουξεμβούργο, εκτός από αυτήν την εταιρία. Χάρη στις παραπάνω πρακτικές, ο συνολικός φορος που πληρώνει κατά μέσο όρο κάθε χρόνο ο φαρμακευτικός κολοσσός, αντιστοιχεί μόλις στο 16,4% των κερδών του. Ούτε κάν τα μισά από αυτά που πληρώνει η αντίστοιχα η πλειοψηφία των επιχειρήσεων στις ΗΠΑ. 

 Φόρους μόλις 31 εκατ..δολαρίων κατέβαλε στο αυστραλέζικο
δημόσιο μεταξύ 2004 και 2012 η σουηδική ΙΚΕΑ παρ' ότι τα
κέρδη σε αυτήν την περίοδο ξεπέρασαν το ένα δις δολάρια
| REUTERS/Toby Melville

2. IKEA

Παρ’ ότι επί δύο δεκαετίες  η θυγατρική της ΙΚΕΑ στην Αυστραλία εμφάνιζε φτωχά οικονομικά αποτελέσματα και ζημιές, από το 2003 είχε συνολικά κέρδη ενός δις δολαρίων. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών εξήχθη με τη χρήση ενδοομιλικών συναλλαγών αφορολόγητο σε θυγατρικές του Λουξεμβούργου και της Ολλανδίας. Τα έγγραφα του Luxleaks αποκάλυψαν μυστικες φορολογικές συμφωνίες και μεταβιβάσεις εκατοντάδων εκατ. δολαρίων προς τη θυγατρική της ΙΚΕΑ στο Λουξεμβούργο, μεταξύ άλλων και για αποπληρωμή τόκων, αμοιβών franchise και συμφωνιών ρίσκου. Ετσι στην Αυστραλία, η σουηδική εταιρία φορολογήθηκε συνολικά από το 2003 έως το 2012 για εναπομείναντα κέρδη μόλις 103 εκατ. δολαρίων. Ο συνολικός φόρος που πλήρωσε τελικά η ΙΚΕΑ στο αυστραλέζικο δημόσιο ήταν μόλις 31 εκατ. δολάρια για συνολικές εισπράξεις 4,76 δις δολαρίων.

   

3. Pepsi

Η Pepsi Bottling Group Inc., μια θυγατρική εταιρία του γνωστού κολοσσού αναψυκτικών PepsiCo που εδρεύει στη Νέα Υόρκη χρησιμοποίησε τις θυγατρικές του ομίλου στο Λουξεμβούργο για να οργανώσει μια σειρά από δάνεια μεταξύ των «αδελφών» εταιριών και να μειώσει τον φορολογικό συντελεστή και φόρο για την ύψους 1,4 δις δολαρίων αγορά του πλειοψηφικού πακέτου μετοχών της μεγαλύτερης εταιρίας παραγωγής χυμών της Ρωσίας JSC Lebedyansky. Τουλάχιστον 750 εκατομμύρια δολάρια από τα χρήματα που αφορούσαν στη ρωσική συμφωνία ταξίδεψαν μέσω της θυγατρικής του Λουξεμβούργου Tanglewood, πριν παρκαριστούν σε μια άλλη θυγατρική της Pepsi στις Βερμούδες. Το Λουξεμβούργο λειτούργησε ως αγωγός για τη μείωση της φορολογίας των κερδών που μεταφέρθηκαν από τη Ρωσία προς τις Βερμούδες.

   

4. Coach

Ο αμερικανικός οίκος μόδας Coach ίδρυσε δύο οντότητες στο Λουξεμβούργο για να μεταφέρει κέρδη 250 εκατ. δολαρίων από το Χονγκ Κονγκ το 2011, ποσό που σύμφωνα με τις φορολογικές συμφωνίες αναμενόταν να προσεγγίσει το 1 δις ευρώ το 2013. Η μια από τις δύο θυγατρικές του Λουξεμβούργου λειτούργησε ως εσωτερική τράπεζα και επέτρεψε στο μεγαλύτερο μέρος των λειτουργικών κερδών της Coach στην Ασία να μεταφερθεί, μέσω μιας σειράς άλλων θυγατρικών και με τη μορφή αποπληρωμής τόκων, στο Δουκάτο. Η εταιρία στο Λουξεμβούργο πλήρωσε το 2012 φόρο 250.000 ευρω για κερδη ύψους 36,7 εκατ. ευρώ, δηλαδή λιγότερο από 1%.

   

5. De Spoelberch

Η πιο πλούσια οικογένεια του Βελγίου, η δυναστεία των de Spoelberch, συνήψε μια ιδωτική φορολογική συμφωνία με τις αρχές του Λουξεμβούργου το 2008. Η δυναστεία των de Spoelberch, τμήμα της πάλαι πότε ισχυρής τάξης των ευγενών του Βελγίου και πολύ κοντά στη βασιλική οικογένεια, διατηρεί ένα μεγάλο μερίδιο μετοχών στην μεγαλύτερη ζυθοποιία του κοσμου ABInbev, που παράγει τις γνωστές μπίρες, όπως οι Budweiser, Stella Artois, Corona και Beck’s. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι de Spoelberch’s μετέφεραν 2 δισ. ευρώ μέσω της Ιρλανδίας και εν συνεχεία του Λουξεμβούργου  μειώνοντας τη φορολόγηση τους σε κάθε ένα από αυτά τα βήματα. Η μόνη ένδειξη ύπαρξης των εταιριών της οικογένειας στο Λουξεμβούργο είναι μια γραμματοθυρίδα σε μια διεύθυνση που στεγάζει 190 ακόμη εταιρίες.

   

6. Συνταξιοδοτικό Ταμείο Δημοσίων Υπαλλήλων Καναδά

Μέχρι και το καναδικό δημόσιο έκανε χρήση των φορολογικών συμφωνιών του Λουξεμβούργου. Το 2008, το Public Sector Pension Investment Board, που διαχειρίζεται τις συντάξεις όλων των ομοσπονδιακών υπαλλήλων του Καναδά, αγόρασε ακίνητα στο Βερολίνο. Στη συνέχεια ίδρυσε θυγατρικές εταιρίες στο Λουξεμβούργο, που βοήθησαν να παρακάμψει τους φόρους μεταβίβασης ακινήτων στη Γερμανία. Η σύνθετη εσωτερική δομή του σχήματος επέτρεψε στο συνταξιοδοτικό ταμείο την καταβολή ελάχιστου φόρου στο Λουξεμβούργο για τα εισόδηματα που απέκτησε από την ιδιοκτησία του στη Γερμανία. Το Ταμείο έχει γραφείο στο Λουξεμβούργο σε μια τοποθεσία, από αυτές που συνήθως ενοικιάζονται με το μήνα. Μόλις δύο υπάλληλοι φροντίζουν ευρωπαικές επενδύεις μεγαλύτερες των 600 εκατ. δολαρίων εκεί.

  

7. ICAP

Η ICAP εταιρία χρηματιστηριακών συναλλαγών της Βρετανίας του κορυφαίου χορηγού του κόμματος των Συντηρητικών, Μάικλ Σπένσερ, δάνεισε από το Λουξεμβούργο 870 εκατ. δολάρια σε αμερικανικές θυγατρικές της εταιρίες για επτά χρόνια. Οι τόκοι που εισέπραξε από τις αμερικανικές της εταιρίες, ανήλθαν στα 247 εκατ. λίρες, που φορολογήθηκαν με κλάσμα του φορολογικού συντελεστή των ΗΠΑ και της Βρετανίας.

Από efsyn