Τι Έμαθα στα Γρήγορα από τις Αποκαλύψεις των Financial Times

Tην εβδομάδα που πέρασε, η εφημερίδα Financial Times (FT) δημοσίευσε μια έρευνα έξι μηνών για τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν το 2011 και το 2012 ώστε να διαμορφωθεί μια νέα ευρωζώνη σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που ξεκίνησε το 2008 στις ΗΠΑ. Μέσα από δεκάδες συνεντεύξεις με ανθρώπους σε όλα τα επίπεδα εξουσίας, ο δημοσιογράφος Peter Spiegel δημιούργησε μια πιο σαφή εικόνα για τις παρασκηνιακές κινήσεις των ελλήνων και ξένων ηγετών που βλέπουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας.

  

Ας ρίξουμε μια ματιά στις πιο σημαντικές αποκαλύψεις:...  

-Η διατύπωση του προτεινόμενου δημοψηφίσματος του τότε πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου άλλαξε έπειτα από απαίτηση του τότε προέδρου της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί σε συνάντηση των G20 στις Κάννες το 2011. Παρόντες στη συνάντηση και σύμφωνοι με τον κ. Σαρκοζί ήταν η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ, ο τότε πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ, και οι πρόεδροι της ΕΕ Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο και Χέρμαν βαν Ρομπέι. Συγκεκριμένα, ο Νικολά Σαρκοζί του έδωσε να καταλάβει ότι δεν θα δεχόντουσαν να γίνει δημοψήφισμα για τη νέα δανειακή σύμβαση που είχε μόλις συμφωνηθεί, αλλά το ερώτημα θα έπρεπε να είναι «παραμονή ή όχι στην ευρωζώνη». Αρχικά μάλιστα ο κ.  Σαρκοζί ήθελε να ζητήσει να μην γίνει καν δημοψήφισμα, αλλά ο σύμβουλος του σημείωσε ότι τα δημοψηφίσματα ήταν κάτι που ο ίδιος ο Ντε Γκωλ προτιμούσε από την κοινοβουλευτική πολιτική, και άρα θα ήταν ενάντια στην γκωλιστική παράδοση μια τέτοια πρόταση. Παρών στη συνάντηση ήταν και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος ο οποίος σύμφωνα με μαρτυρίες επίσης υπερασπίστηκε το δημοψήφισμα με σθεναρό τρόπο όταν αποθαρρύνθηκε ο κ. Παπανδρέου.

  

-Βλέποντας ότι η απομάκρυνση του Παπανδρέου θα ήταν ένας τρόπος να αποφευχθεί το δημοψήφισμα, το πρώτο πρόσωπο που πρότεινε ο Μανουέλ Μπαρόζο για ηγέτης νέας κυβέρνησης συνασπισμού ΝΔ/ΠΑΣΟΚ ήταν ο Λουκάς Παπαδήμος. Μία εβδομάδα αργότερα θα ορκιζόταν πρωθυπουργός.

  

-Αν και στις Κάννες για πρώτη φορά έγινε αναφορά σε επίσημες συνομιλίες του ενδεχόμενου η Ελλάδα να εγκαταλείψει το ευρώ (Grexit), μέχρι τότε δεν ολοκληρωθεί καμμία σχετική προετοιμασία από την ΕΕ. Ο επικεφαλής μέχρι το 2011 της ευρωπαϊκής κεντρικής τράπεζας Ζαν-Κλοντ Τρισέ είχε απαγορέψει ακόμα και αναφορές στην λέξη «Grexit» από φόβο διαρροής που θα οδηγούσε σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Το Ιανουάριο του 2012 άλλαξε αυτό με τη δημιουργία μιας μυστικής ομάδας τεσσάρων υψηλόβαθμων στελεχών της τρόικα που είχε σκοπό τη δημιουργία ενός «Σχεδίου Ζ» για την αντιμετώπιση του Grexit. Αν και οι FT δεν είχαν πρόσβαση στα αρχεία του «Σχεδίου Ζ», στελέχη που τα είδαν τα περέγραψαν ως μια μακέτα για το πως να δημιουργηθεί ένα νέο χρηματοπιστωτικό σύστημα από το μηδέν. Το σχέδιο είχε πρόβλεψη για κάθε ενδεχόμενο, ακόμα και το σβήσιμο ATM και την επαναφορά των συνοριακών ελέγχων εντός ΕΕ ώστε να αποτραπεί η μαζική έξοδος κεφαλαίων. Ο σκοπός του σχεδίου ήταν όμως διπλός: από τη μία, ήταν για να προετοιμαστούν επαρκώς οι φορείς για το ενδεχόμενο, από την άλλη όμως ήταν ώστε να δούν οι ηγέτες πόσο δύσκολο θα ήταν να υλοποιηθεί στην πράξη.

  

-Τα περισσότερα μέλη του κύκλου της Άνγκελα Μέρκελ αλλά και ο υπουργός οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ήταν υπερ του Grexit στις αρχές του 2012, κυρίως λόγω του «ηθικού κινδύνου» κάποιας ιδιαίτερης μεταχείρισης της Ελλάδας. Ή ίδια η  Μέρκελ ήταν αναποφάσιστη μέχρι να ξεκινήσει τις καλοκαιρινές τις διακοπές τον Ιούλιο και αν και έβλεπε λιγότερο συναισθηματικά την ΕΕ από τους προκάτοχους της στους Χριστιανοδημοκράτες, γνώριζε ότι ήταν αληθινό το ενδεχόμενο να μείνει στην ιστορία ως η καγκελλάριος που επέτρεψε να γίνει το Grexit. Γυρνώντας όμως μετά από έξι εβδομάδες αποφάσισε να στηρίξει τις προσπάθειες να μείνει η Ελλάδα στο ευρώ λόγω του ότι δεν κανένας δεν μπόρεσε να την πείσει ότι μπορούσε να προβλέψει με ακρίβεια τις συνέπειες ενός Grexit. 

  

-Δύο επεμβάσεις του κ. Μπαρόζο προς τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά αποδείχθηκαν καίριες. Η πρώτη ήταν η επικοινωνία μαζί του (χωρίς να ενημερώσει την κ. Μέρκελ ή τον κ. Σαρκοζί) στις Κάννες για την αποτραπή δημοψηφίματος. Τον διαβεβαίωσε ο Αντώνης Σαμαράς ότι ήταν πρόθυμος να συνεργαστεί με το ΠΑΣΟΚ. Η δεύτερη ήταν όσο ήταν στην Αθήνα τον Ιούλιο του 2012. Ενώ βρισκόταν η Άνγκελα Μέρκελ σε διακοπές και η δόση για €34 δις που είχε καθυστερήσει δεν ήταν σίγουρο πότε θα εκταμιευόταν λόγω των διαπραγματεύσεων, ο Μπαρόζο έπεισε τον Αντώνη Σαμαρά ότι θα ήταν πιο πιθανό να πειστεί η η Καγκελάριος της Γερμανίας αν σταματούσε τις μέχρι τότε απαιτήσεις για σημαντικές αλλαγές στη πρόγραμμα. Αντ’αυτού, του ζήτησε να  επικεντρωθεί την υλοποίση των ήδη συμφωνηθέντων για τον επόμενο χρόνο μια και θεωρούσε απίθανο να γίνουν νέες υποχωρήσεις από τους δανειστές. Το αποτέλεσμα ήταν μια άμεση αναστροφή και ο Σαμαράς δήλωσε μετά τη συνάντηση ότι ήταν αποφασισμένος να τηρήσει τα συμφωνηθέντα.

  

-Σχεδόν από την αρχή της κρίσης στην Ευρώπη, ο πρόεδρος Ομπάμα ήταν ενημερωμένος για την κατάσταση και επέμενε για λύση παρόμοια με αυτή που υιοθέτησαν οι ΗΠΑ το 2008 για να αντιμετωπίσουν την δική τους οικονομική κρίση, αλλά η Άνγκελα Μέρκελ αρνήθηκε και στις δύο συναντήσεις που έγιναν στα συνέδρια G20 (Κάννες 2011, Λος Κάμπος 2012). Λίγους μήνες αργότερα όμως θα έδινε την έμμεση συγκατάθεση της ώστε να υλοποιηθεί το σχέδιο του νέου διοικητή της Ευρωπαϊκής Κέντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι, που είχε αρκετά παρόμοια στοιχεία με τις αμερικάνικες προτάσεις.

  

Ολόκληρα τα άρθρα FT στα αγγλικά εδώ, εδώ, και εδώ (απαιτείται συνδρομή). Μεταφρασμένα στα ελληνικά από το Euro2day εδώ, εδώ, και εδώ.

  

Photo: flickr/Leandro's world tour

Από vice