Ευρωπαίοι ή «άγριοι»;

H γελοιογραφία από τον Λιβανέζο σκιτσογράφο
Haddad μέσω @ChristosXanthak

Του Κωνσταντίνου Κουσαξίδη

H προεκλογική περίοδος του Ιανουαρίου χαρακτηρίστηκε σύντομη. Ας επιτραπεί η άποψη πως δεν ήταν καθόλου έτσι. Για την ακρίβεια, ξεκίνησε από τον Απρίλιο του 2014, στον δρόμο προς τις ευρωεκλογές του Μαΐου. Με την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας να αποτελεί, ουσιαστικά, ψήφο εμπιστοσύνης στη συγκυβέρνηση, με την αριθμητική αδυναμία των κοινοβουλευτικών ομάδων Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ να την επιτύχουν και την ανατροπή των κομματικών συσχετισμών δυνάμεων...

στο εκλογικό σώμα, ήταν πασιφανές πως οι εκλογές ήταν κοντά. Και όμως, ενώ σ' αυτό το χρονικό διάστημα κυριάρχησε ο λόγος για τις υποχρεώσεις μας έναντι των δανειστών-εταίρων μας, ο λόγος για το τι είναι η Ευρώπη σήμερα και ποιος ο ρόλος μας σε αυτήν ήταν απών.

Το θέμα αυτό δεν είναι ταμπού. Εξάλλου, η έννοια της Ευρώπης υπήρξε ανά τους αιώνες ρευστή και μεταβαλλόμενη ανάλογα με τις χρονικές περιόδους και τα ιστορικά συμφραζόμενα. Συνεπώς, η Ευρώπη είναι μια ιδέα που βρίσκεται σε συνεχή διαδικασία νοηματοδότησης και ανανοηματοδότησης ή, ακόμη καλύτερα, επινόησης και επανεπινόησης. Σήμερα, ο ευρωπαϊκός χώρος ταυτίζεται λιγότερο ή περισσότερο με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Κύριος στόχος της Ευρώπης και ζωτικής σημασίας για την ίδια την ύπαρξή της είναι η προβολή της ενότητάς της. Ενότητα λοιπόν, αλλά σε ποια βάση; Ο πρόδρομος της Ε.Ε., η ΕΟΚ, αποδεχόμενος το 1973 την Ιρλανδία και τη δεκαετία του 1980 την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ισπανία στους κόλπους της, καθιστούσε σαφές πως δεν ήταν ένα κλειστό κλαμπ των οικονομικά ανεπτυγμένων κρατών του ευρωπαϊκού Βορρά. Με τις πολιτικές οικονομικής, πολιτικής και πολιτισμικής σύγκλισης που εφαρμόστηκαν στα επόμενα χρόνια, ο στόχος της ενότητας άρχισε να φαντάζει εφικτός. Γιατί, ενότητα μεταξύ ισοτίμων μελών, χωρίς άμβλυνση των μεταξύ τους διαφορών, δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί. Είναι αυτή η εικόνα της Ευρώπης σήμερα;

Η οικονομική σύγκλιση απέτυχε. Η σημερινή κατάσταση είναι η απόλυτη απόδειξη της αποτυχίας. Ως αποτέλεσμα, καταργήθηκε de facto η όποια ισορροπία μεταξύ των κρατών-μελών και το κράτος με τη μεγαλύτερη οικονομία διεκδίκησε και πέτυχε να επιβάλει την ηγεμονική του θέση, σχεδόν αμαχητί. Η ευρωπαϊκή οικογένεια απέκτησε Γερμανό πατέρα, και μάλιστα αυστηρό. Ο απόλυτος ενσαρκωτής αυτού του ρόλου, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, απαιτεί την εναρμόνιση των δημοσιονομικών μεγεθών όλων των κρατών-μελών με αυτά της Γερμανίας. Όμως η νέα πολιτική κατεύθυνση για την οικονομία δεν στοχεύει στην ευημερία των λαών της Ε.Ε., αλλά στη διασφάλιση της πρόσκαιρης ευημερίας του γερμανικού λαού. Στο μυαλό του Γερμανού υπουργού, αφού έχουμε κοινό νόμισμα, η επιβολή της δημοσιονομικής πειθαρχίας αρκεί για τη διασφάλιση της γερμανικής οικονομίας από κερδοσκοπικές επενδυτικές επιθέσεις. Και όχι μόνο αυτό, καθώς η Γερμανία είναι από τις πιο κερδισμένες χώρες από το μεγαλύτερο brain-drain στην ιστορία, αλλά και κερδίζει σημαντικά από τη διαφορά στα επιτόκια δανεισμού, την αύξηση των εξαγωγών λόγω αποδυνάμωσης του ευρώ, ακολούθως και τα αυξημένα φορολογικά έσοδα και ούτω καθεξής.

Όμως το μόρφωμα στο οποίο χάνουν όλοι για να κερδίζει ένας δεν αποτελεί ένωση ισοτίμων μελών, αλλά θυμίζει μάλλον αποικιοκρατία. Αυτή είναι η Ευρώπη σήμερα. Σε μια άλλη εποχή, στο ζενίθ της βρετανικής αποικιοκρατίας, ο Ράντγιαρντ Κίπλινγκ είχε μιλήσει για Το Φορτίο του Λευκού Ανθρώπου στο ομώνυμο ποίημά του. Η φράση αυτή αναφέρεται στην υποτιθέμενη «υποχρέωση» που έχει ο «δυτικός» άνθρωπος και γενικά οι «δυτικές κοινωνίες» να διαδώσουν τον «πολιτισμό» σε «υπανάπτυκτες» χώρες, να αναμορφώσουν δηλαδή τον κόσμο σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα. Η αντίληψη αυτή τροφοδότησε την ιμπεριαλιστική πολιτική της «Δύσης» για βίαιο εκπολιτισμό των «αγρίων». Φυσικά με το αζημίωτο.

Για τη Γερμανία του Σόιμπλε, ο ευρωπαϊκός Νότος είναι δημοσιονομικά «άγριος» και έχει «χρέος» να τον «αναμορφώσει». Φυσικά με το αζημίωτο. Τις επιπτώσεις της δημοσιονομικής αναμόρφωσης τις αντιμετωπίζουμε καθημερινά. Οι Έλληνες αντιδράσαμε. Είναι η σειρά της υπόλοιπης Ευρώπης. Και σίγουρα η επιδίωξη ισότιμης σχέσης μεταξύ εταίρων στην Ε.Ε. μόνο ευρωσκεπτικισμός δεν είναι.

*Ο Κωνσταντίνος Κουσαξίδης είναι υποψήφιος διδάκτωρ Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Από avgi