Τα 40 χρόνια προεδρικών εκλογών

Ολες οι ψηφοφορίες για Πρόεδρο της Δημοκρατίας ήταν επεισοδιακές, αλλά το... βραβείο παίρνει αυτή του Χρ. Σαρτζετάκη στις 30 Μαρτίου του 1985, στην οποία σημειώθηκε το ευτράπελο με τον βουλευτή της Ν.Δ. Ελ. Καλογιάννη που παίρνει την κάλπη

Συμπληρώνονται ακριβώς 40 χρόνια από την εκλογή του Μιχ. Στασινόπουλου, στις 18 Δεκεμβρίου 1974, ως πρώτου και προσωρινού Προέδρου της Δημοκρατίας. Είχε προηγηθεί στις 8.12.74 το δημοψήφισμα με το οποίο, με 69,2%, καταργήθηκε η βασιλεία και καθιερώθηκε η αβασίλευτη, η προεδρευομένη δημοκρατία.

Δεν ήταν ανέφελες, ούτε περίπατος για τους εκλεγέντες, αρκετές από τις προεδρικές εκλογές...

στα χρόνια αυτά και ορισμένες ήταν επεισοδιακές, συνοδευόμενες από συνταγματικές αμφισβητήσεις.

Ο Μιχ. Στασινόπουλος είχε ψηφιστεί από 206 βουλευτές της Ν.Δ. και με 74 όχι, 8 λευκά, 3 άκυρα, 9 απόντες έμεινε ώς τις 19 Ιουνίου 1975, οπότε εξελέγη ο Κων. Τσάτσος, με την ισχύ πλέον του νέου Συντάγματος του 1975. Είχε πάρει 210 ψήφους (από τις 216 της Ν.Δ., που έχασε εν τω μεταξύ έδρες σε επαναληπτικές εκλογές). Πήραν, επίσης, Παν. Κανελλόπουλος 65 από την Ενωση Κέντρου Νέες Δυνάμεις, ενώ 20 από το ΠΑΣΟΚ και την Ενωμένη Αριστερά είχαν ψηφίσει «παρών», σε σύνολο ψηφισάντων 295.

Στις 15 Μαΐου 1980 εκλέγεται ο Κων. Καραμανλής, ο οποίος παραιτήθηκε από πρωθυπουργός. Εξελέγη στην τρίτη ψηφοφορία με 183 ψήφους (179 η πρώτη, 181 η δεύτερη). Ηταν οι 175 της Ν.Δ. (στην οποία εν τω μεταξύ από τις εκλογές του 1977 είχαν προσχωρήσει βουλευτές από την ΕΔΗΚ, από τους Νεοφιλελεύθερους και την Εθνική Παράταξη), τρεις από την Ε.Π., δύο της ΕΔΗΚ και ένας του νεοσχηματισθέντος ΚΟΔΗΣΟ και δύο ανεξάρτητοι προερχόμενοι από τη Ν.Δ. Οι 93 του ΠΑΣΟΚ απείχαν, οι 11 του ΚΚΕ ψήφισαν λευκό, ενώ οι υπόλοιποι της ΕΔΗΚ και του ΚΟΔΗΣΟ, ο Ηλ. Ηλιού (ΕΔΑ) και ο Λεων. Κύρκος (ΚΚΕ εσωτ.) έγραψαν τα ονόματά τους.

Η πλέον ευτράπελη

Η εκλογή του Χρ. Σαρτζετάκη, στις 30 Μαρτίου 1985, ήταν η πιο επεισοδιακή. Στις 9 Μαρτίου παραιτήθηκε ο Κων. Καραμανλής χολωμένος από την πρόταση του Α. Παπανδρέου για Χρ. Σαρτζετάκη, παρά τα όσα είχε αφήσει να φανούν ώς τότε. Στην πρώτη ψηφοφορία ψήφισαν οι του ΠΑΣΟΚ και οι 13 του ΚΚΕ (το ΚΚΕ εσωτ. δεν είχε εκλέξει βουλευτή το 1981), αλλά στην κάλπη βρέθηκαν δύο λιγότερες ψήφοι από τις αναμενόμενες, που αποδόθηκαν σε βουλευτές του ΠΑΣΟΚ. Οι 115 της Ν.Δ. αρνήθηκαν ψήφο.

Στη δεύτερη ψηφοφορία διανεμήθηκαν έγχρωμα (βεραμάν) ψηφοδέλτια για να αποτραπούν διαρροές και παρασπονδίες. Εγραφαν το όνομα του Χρ. Σαρτζετάκη. Προκλήθηκε έκρηξη και οργή από τη Ν.Δ. και τον αρχηγό της Κων. Μητσοτάκη, ενώ ο βουλευτής της Ν.Δ. Ελ. Καλογιάννης άρπαξε την κάλπη και την πήγε στα γραφεία του κόμματος.

Λίγο αργότερα επιστράφηκε η κάλπη και ολοκληρώθηκε η ψηφοφορία χωρίς παρασπονδίες.

Στην τρίτη όμως ψηφοφορία επαναλήφθηκαν οι διαρροές. Ο Χρ. Σαρτζετάκης εξελέγη με 180 ακριβώς, με την ψήφο του προεδρεύοντος της Δημοκρατίας ως προέδρου της Βουλής Ι. Αλευρά, παρά την έντονη αμφισβήτηση του δικαιώματος ψήφου σ’ αυτόν από τον κορυφαίο συνταγματολόγο Αριστόβουλο Μάνεση. Αντίθετη γνώμη είχαν ο Γ. Κασιμάτης και ο Ευάγγ. Βενιζέλος.

Ο κ. Σαρτζετάκης εξελέγη χάρη στις ψήφους του ΚΚΕ, το οποίο όμως έχασε τη μεγάλη ευκαιρία να αξιώσει τότε και να πετύχει την ψήφιση της απλής αναλογικής, που είναι πάγιο αίτημα. Δεν το έθεσε καν και φαίνεται ότι δεν διαπραγματεύθηκε την ψήφο του.

Το μόνο αποτέλεσμα ήταν, με την αναθεώρηση του Συντάγματος 1985-’86, να καθιερωθεί η ονομαστική, δηλαδή η φανερή ψηφοφορία στην εκλογή του Προέδρου, από τη μυστική που ίσχυε από το 1975.

Η εκλογή το 1990 χρησιμοποιήθηκε από τον Κων. Μητσοτάκη και τη Ν.Δ. ως πρόσχημα για πρόωρες εκλογές. Από τον Νοέμβριο 1989 ήταν η Οικουμενική Κυβέρνηση της Ν.Δ., του ΠΑΣΟΚ και του Ενιαίου Συνασπισμού, με πρωθυπουργό τον Ξεν. Ζολώτα.

Στις 19 Φεβρουαρίου γίνεται η πρώτη ψηφοφορία. Η Ν.Δ. του Κ. Μητσοτάκη, αποφασισμένη για πρόωρες εκλογές, ψηφίζει με τους 148 βουλευτές της «παρών». Το ΠΑΣΟΚ και ο Ενιαίος Συνασπισμός ψηφίζουν Χρ. Σαρτζετάκη και παίρνει 151, ενώ ένας δήλωσε «απών». Στη δεύτερη ψηφοφορία (25.2) και στην τρίτη (3.3) το ΠΑΣΟΚ αλλάζει υποψήφιο και ψηφίζει Ι. Αλευρά, με 127, ενώ ο Συνασπισμός παραμένει στον Χρ. Σαρτζετάκη. Στην τρίτη ψηφοφορία επαναλαμβάνονται ουσιαστικά τα ίδια. Σ’ αυτήν την ψηφοφορία η Μαρίνα Δίζη των Οικολόγων έβγαλε στη Βουλή πανό με το σύνθημα «φτάνει πια η κοροϊδία, με το συν ένα, τον πρόεδρο και το νέφος». Διαλύεται η Βουλή και γίνονται πρόωρες εκλογές.

Πρόωρες εκλογές

Η Ν.Δ. εκλέγει 150 βουλευτές. Στις 30 Απριλίου η πρώτη ψηφοφορία δίνει 149 στον Κων. Καραμανλή, 123 (ΠΑΣΟΚ) στον Ι. Αλευρά και 21 από τον Συνασπισμό στον Κ. Δεσποτόπουλο, ενώ έχει ένα «παρών» και έξι απουσίες.

Στη δεύτερη, 4 Μαΐου 1990, ο Κων. Καραμανλής εκλέγεται με απόλυτη πλειοψηφία 153, από τους 150 της Ν.Δ., τον Θ. Κατσίκη της ΔΗΑΝΑ και τους μουσουλμάνους ανεξάρτητους Σαδίκ και Φαΐκογλου, ενώ ο Ι. Αλευράς παίρνει 125, ο Κ. Δεσποτόπουλος 21 και έχει 1 «παρών».

Το 1995 ο Κ. Στεφανόπουλος, με πρόταση της ΠΟΛ.ΑΝ. του Αντ. Σαμαρά και αποδοχή από το ΠΑΣΟΚ, εξελέγη στην τρίτη ψηφοφορία με 181 ψήφους (όσες πήρε και στις δύο πρώτες), του ΠΑΣΟΚ (171) και της Πολιτικής Ανοιξης (10), απομονώνοντας έτσι τη Ν.Δ. Ο Αθ. Τσαλδάρης είχε πάρει 109 της Ν.Δ., ενώ ήταν και 10 «παρών» του ΚΚΕ. (Ο Συνασπισμός δεν είχε εκλέξει βουλευτή το 1993).

Το 2000, στις 8 Φεβρουαρίου επανεκλέγεται ο Κ. Στεφανόπουλος με 269 του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. Ο Συνασπισμός ψηφίζει Λεων. Κύρκο, 10 ψήφοι, ενώ το ΚΚΕ και το ΔΗΚΚΙ με 19 «παρών». Ο Κώστας Καραμανλής, που ψήφισε Στεφανόπουλο, ζήτησε και πρόωρες εκλογές. Ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης μίλησε για «ανεπίτρεπτη πρόταση συναλλαγής». Τελικώς στις 9 Απριλίου έγιναν πρόωρες εκλογές και επικράτησε οριακά το ΠΑΣΟΚ.

Το 2005, στις 8 Φεβρουαρίου, εξελέγη ο Κάρ. Παπούλιας με τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων, 279 της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, «παρών» ψήφισαν 17 από το ΚΚΕ και τον Συνασπισμό, ενώ ήταν 4 απόντες. Ο Κάρ. Παπούλιας επανεξελέγη στις 3 Φεβρουαρίου 2010 με 266 της Ν.Δ., του ΠΑΣΟΚ και του ΛΑΟΣ, ενώ δήλωσαν «παρών» 32 από το ΚΚΕ και τον ΣΥΡΙΖΑ και ήταν 2 απόντες.

Η 40χρονη ιστορία δείχνει ότι και αλλαγή υποψηφίου Προέδρου στην τρίτη ψηφοφορία έγινε, ασχέτως αν δεν εξελέγη, και πρόσχημα για πρόωρες εκλογές στάθηκε η αδυναμία να εκλεγεί Πρόεδρος, και ευκαιριακές συμμαχίες κομμάτων (ακόμα και μη «συγγενών») έγιναν για να αποφευχθούν εκλογές, και διαρροές ψήφων από βουλευτές κομμάτων είχαμε, και «συστράτευση» ανεξαρτητοποιηθέντων βουλευτών σημειώθηκε.

Στο Προεδρικό Μέγαρο είχαμε συνολικά στα 40 χρόνια επτά ενοίκους (ο Ι. Αλευράς ήταν προσωρινός, για 20 ημέρες τον Μάρτιο του 1985) σε εννέα θητείες και στη Βουλή έχουν γίνει 19 ψηφοφορίες.

Νίκος Κιάος από efsyn