Η ευημερία δεν είναι πια αυτό που ήταν

Στο σούπερ μάρκετ αγόρασα οχτώ πράγματα: ένα πακέτο μακαρόνια, μισό κιλό κιμά, ντοματάκι για τη σάλτσα, ένα φακελάκι πιπέρι, λίγο τυρί για τρίψιμο, μια συσκευασία των δύο ρολών κουζίνας, μία πράσινη σαλάτα και μία συσκευασία με γάλατα εβαπορέ. Ακολουθώντας τις οδηγίες προς τους καταναλωτές που εκπέμπει σχεδόν καθημερινά ο Γιακουμάτος, αφού σχεδόν καθημερινά περιφέρεται στα κανάλια και τους ραδιοσταθμούς, κοίταζα χαμηλά ψωνίζοντας. Ετσι, όλα αυτά που αγόρασα ήταν ιδιωτικής ετικέτας, δηλαδή φτιαγμένα από το σούπερ μάρκετ για τους πελάτες του, εκτός από το γάλα, που έδινε...

όμως το ένα στα έξι δώρο. Πλήρωσα είκοσι έξι και πενήντα, δηλαδή πολύ παραπάνω από το βασικό μεροκάματο των τυχερών που έχουν δουλειά και δεν έχουν πέσει ακόμη θύματα των «ελαστικών μορφών εργασίας». Ο κιμάς, που ήταν εκ του περισσού, γιατί και μια σκέτη μακαρονάδα μια χαρά θα μας χόρταινε, έκανε τέσσερα και δέκα –άρα είκοσι δύο και σαράντα τα υπόλοιπα, για μια σκέτη μακαρονάδα. Το success story, μια ιδέα που κακοποίησε τόσο τη γλώσσα με την οποία απευθύνεται ο πρωθυπουργός στον κόσμο όσο και τον ίδιο τον κόσμο, έχει αποδειχτεί μεγάλη πατάτα (αν και όχι αρκετή για να θρέψει μια τετραμελή οικογένεια).

Ετσι, το αφήσαμε πίσω το success story, ως ισάξιας ασχετοσύνης με το «λεφτά υπάρχουν», και περάσαμε στην ευημερία των αριθμών. Εδώ, δυστυχώς, συμφωνεί και η αντιπολίτευση, που πάνω της στηρίζουμε ελπίδες για μείζονες ή έστω ήσσονες ανατροπές. Ναι, σου λένε πολιτικοί, δημοσιογράφοι, αναλυτές, οι αριθμοί ευημερούν. Η τόσο αβασάνιστη χρήση της λέξης ευημερία έχει τον τρόπο της να δίνει βάρος σε κάτι τόσο ανυπόστατο όσο αυτό που υπονοεί η φράση. Εκείνο το «ευ» στην αρχή παραπέμπει σε κάθε καλό που μπορεί να μας συμβεί, ενώ το παράγωγο της ημέρας που ακολουθεί έχει μέγεθος, φως, διάρκεια –στην Ελλάδα βρισκόμαστε˙ ακόμα και με τη χειμερινή ψευδο-ώρα, η μέρα είναι μεγάλη.

Ηευημερία είναι μια έννοια που χρησιμοποιούν κατά κόρον οι ψυχολόγοι όταν θέλουν να μιλήσουν για συνθήκες, μεθόδους και τεχνικές που απαλλάσσουν το άτομο από τη δυσφορία, το στρες, την κατάθλιψη και του εξασφαλίζουν ψυχική υγεία, καλές σχέσεις με τους άλλους, δημιουργικότητα και κέφι. Ομως, ήδη από τον εικοστό αιώνα, ολόκληρος ο δυτικός κόσμος ξέχασε αυτήν τη σημασία της ευημερίας, αντικαθιστώντας την με μια δυτικότροπη ευημερία που σημαίνει πλούτο, συσσώρευση αγαθών, οικονομική δύναμη. Για τον δυτικό κόσμο, ακόμα και σήμερα, ευημερούν οι άνθρωποι που έχουν λεφτά ή επαγγελματική επιτυχία που τους αποφέρει οικονομικά οφέλη. Εστω κι αν όλα αυτά τα πληρώνουν με αυξημένο στρες, δυστυχισμένες σχέσεις, αύξηση των διαζυγίων, αλλά και των καρδιοαγγειακών νοσημάτων και του καρκίνου, μοναξιά και ψυχοσωματικά προβλήματα, οι ευημερούντες άνθρωποι, δουλεύοντας σαν τα γαϊδούρια, καταφέρνουν να κινούν τα νήματα της οικονομίας, που έχει γίνει η μοναδική διάσταση με σημασία στα σύγχρονα κράτη.

Οσο παράδοξη κι αν είναι η σύγχρονη δυτική έννοια της ευημερίας, όσο κι αν απέχει η ευημερία των οικονομολόγων από αυτήν των ψυχολόγων, και πάλι όμως αναφέρεται σε άτομα. Η ιδέα της ευημερίας των αριθμών απλώς δεν έχει νόημα. Οι αριθμοί μπορούν να προσθέτονται, να αφαιρούνται, να πολλαπλασιάζονται και να διαιρούνται, οδηγώντας με τους τρόπους αυτούς στη σύγχρονη «ευημερία» ή στην έλλειψή της, όμως δεν μπορούν να ευημερούν – ούτε και να δυστυχούν. Δεν μπορεί ένας αριθμός να πει: «Α, πέρασα πολύ καλά σήμερα, έκανα μια ωραία βόλτα με το ποδήλατο, έφαγα ένα καλομαγειρεμένο φαγητό, είμαι ερωτευμένος». Αυτά είναι πράγματα που μπορεί, και πρέπει, να λένε οι άνθρωποι. Τότε μόνο θα ξανακάνουμε την ευημερία αυτό που ήταν κάποτε.

Της Μαργαρίτας Κουλεντιανού από efsyn