Τα μυστικά της Αμφίπολης

Χθες ο πρωθυπουργός έσπευσε συν γυναιξί, πλαισιωμένος και από τον υπουργό Πολιτισμού Κώστα Τασούλα, να ξεναγηθεί στον χώρο του ανασκαφικού έργου στον Τύμβο Καστά. Φυσικά η επίσκεψη ήταν απολύτως... αιφνιδιαστική, όπως συνηθίζεται σε αυτές τις περιπτώσεις να λέγεται προς τηλεοπτική κατανάλωση.

Πέρα όμως από την πλακίτσα, οι αρχαιολόγοι πλησιάζουν στην ανακάλυψη ενός πολύ σημαντικού τάφου κι έτσι ήταν μια χαρά ευκαιρία για τον πρωθυπουργό να παραστεί σε ένα γεγονός που σε κάθε περίπτωση προσφέρεται...

για κάμερες, θετική δημοσιότητα και δηλώσεις.

Ως εκ τούτου η αυτονόητη πρώτη δήλωση του Σαμαρά πως «είναι βέβαιο ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα εξαιρετικά σημαντικό εύρημα» συμπληρώθηκε με το πανηγυρικό:

«Η γη της Μακεδονίας μας εξακολουθεί να μας συγκινεί και να μας εκπλήσσει αποκαλύπτοντας από τα σπλάχνα της μοναδικούς θησαυρούς, που συνθέτουν, υφαίνουν όλοι μαζί αυτό το μοναδικό μωσαϊκό της ελληνικής μας Ιστορίας, για το οποίο όλοι οι Έλληνες είναι πολύ υπερήφανοι».

Στα χρόνια του Αλέξανδρου
 

Τα στοιχεία που έδωσε για το ανασκαφικό εύρημα η προϊσταμένη της ΚΗ’ Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κατερίνα Περιστέρη δεν ήταν πολλά, αφού μένει ακόμη αρκετή δουλειά να γίνει μέχρι να υπάρξει μια πλήρης εικόνα. Πρόκειται πάντως για έναν τάφο με διαστάσεις ύψους 3 μέτρων με τέλειο κυκλικό περίβολο 497 μέτρων σμιλεμένο σε μάρμαρο Θάσου.

Ο τάφος χρονολογείται περίπου στο 325 έως 300 π.Χ. και εικάζεται ότι φέρει την υπογραφή του αρχιτέκτονα Δεινοκράτη, ο οποίος ήταν στενός φίλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τον ακολουθούσε στις εκστρατείες του, σύμφωνα με ιστορικές πηγές. Η Κ. Περιστέρη δεν δίνει στη δημοσιότητα πολλές περαιτέρω πληροφορίες για την εξέλιξη των ανασκαφών, αλλά τις μεταφέρει καθημερινά στο υπουργείο Πολιτισμού.

Οι πληροφορίες, που έχουν διαρρεύσει μέχρι στιγμής, φέρουν τον τάφο να ανήκει σε απόγονο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και γεννώνται ερωτήματα για το αν πρόκειται για έναν μεγάλο βασιλικό τάφο.

Οι ανασκαφές είχαν «πέσει σε χειμερία νάρκη» όλο το προηγούμενο διάστημα και, όταν έφτασε η πολυπόθητη κρατική επιχορήγηση των 100.000 ευρώ, τον Ιούνιο, συνεχίστηκαν. Η ανασκαφική ομάδα μετακίνησε τόνους χώματος που κάλυπταν τον λόφο Καστά ώστε να ολοκληρωθεί η αποκάλυψη του ταφικού περιβόλου.

Η προϊσταμένη της ΚΗ’ Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων είχε τονίσει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «κατά την περίοδο που χρονολογείται ο ταφικός περίβολος, μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου μέχρι το τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα, διαδραματίζονται σπουδαία ιστορικά γεγονότα στην περιοχή της Αμφίπολης. Σημαντικοί στρατηγοί και ναύαρχοι του Μ. Αλεξάνδρου σχετίζονται με την περιοχή. Εδώ ο Κάσσανδρος εξορίζει και θανατώνει το 311 π.Χ. τη νόμιμη σύζυγο του Μ. Αλεξάνδρου Ρωξάνη και τον γιο του Αλέξανδρο Δ’».

Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης των ανασκαφών, η Κ. Περιστέρη ανέφερε ότι «μετά την ανακάλυψη του ταφικού περιβόλου του τύμβου Καστά, όπως απέδειξε η έρευνά μας, το ταφικό μνημείο του Λεόντα συνδέεται με το ταφικό σήμα του τύμβου που στην πραγματικότητα είναι το θεμέλιό του και τοποθετείται στην κορυφή του τύμβου βάσει και της γεωμετρίας που μας δίνει ο ταφικός περίβολος».

Ο τάφος είναι φτιαγμένος από θασιτικό μάρμαρο που είχε μεταφερθεί εκεί με ειδικά πλοιάρια. Οι μαρμάρινοι δόμοι στην Αλίκη της Θάσου τοποθετήθηκαν από γερανούς που ήταν από ξύλο, σίδηρο και μολύβι, στοιχεία των οποίων ανακαλύφθηκαν στον αρχαιολογικό χώρο.

Κομμάτια του ταφικού περιβόλου είχαν αποσπαστεί κατά τη ρωμαϊκή εποχή, με συνέπεια να μη βρίσκονται στη θέση τους. Σε μια μεγαλύτερη έρευνα που διεξήγαγαν η Κ. Περιστέρη και οι συνεργάτες της, ανακάλυψαν ότι κάποια απ’ τα κομμάτια βρέθηκαν διασκορπισμένα και εντοιχισμένα στη βάση του μνημείου του Λέοντα της Αμφίπολης, ο οποίος επίσης χρονολογείται στον 4ο αιώνα π.Χ.

Έχει μάλιστα ιδιαίτερο ενδιαφέρον η ιστορία του Λέοντα, όπως την περιγράφει η Κ. Περιστέρη:

«Το υλικό της βάσης του Λέοντα είχε χρησιμοποιηθεί ως φράγμα σε δεύτερη χρήση ήδη από τη ρωμαϊκή εποχή και βρέθηκε από τον ελληνικό στρατό το 1912, κατά την αποξήρανση της κοίτης του Στρυμόνα για την κατασκευή της σύγχρονης γέφυρας κοντά στις εκβολές του. Μετά το 1917 τα μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη συγκεντρώθηκαν κοντά στο θεμέλιο, που ταυτίστηκε λανθασμένα ως θεμέλιο της βάσης του μνημείου.

Πρώτος ο Α. Ορλάνδος μελέτησε μαζί με τον P. Perdrizet το υλικό μέχρι τη δεκαετία του 1930. Το 1936 οι J. Roger και O. Broneer συνεχίζουν τη μελέτη και την αποκατάσταση του μνημείου στη θέση αυτή, στην οποία βρίσκεται σήμερα, με την κατασκευή μιας συμβατικής βάσης. Την ίδια εποχή, η Ulen βρίσκει νέα κομμάτια στην αποξήρανση της αρχικής Κερκινίτιδας Λίμνης και μεταφέρει το υλικό, 60 χλμ. μακριά, στη θέση του u957 νέου φράγματος της λίμνης Κερκίνης, στον Λιθότοπο.

Το 1971 ο S. Miller ταυτίζει το υλικό στον Λιθότοπο και αυτό επιστρέφει στην αρχική του περιοχή. Ο Miller αποδίδει σωστά το υλικό, δεν βρίσκει όμως την προέλευσή του και ότι προέρχεται από κυκλικό τοίχο».

Ο παγκοσμίως αναγνωρισμένος αρχιτέκτονας Μιχάλης Λεφεντζής ανακοίνωσε ότι τα χαμένα μέλη της ταφικής περιβόλου χρησιμοποιήθηκαν για να δημιουργηθεί η βάση του

Λέοντα της Αμφίπολης και η κλίση των μαρμάρινων δομών επιβεβαιώνουν με την κυκλική τους φορά ότι είναι κομμάτι της περιβόλου.

Επιπρόσθετα ο Λεφεντζής επισήμανε ότι ο Λέοντας αρχικά βρισκόταν στην κορυφή του ταφικού μνημείου του Καστά. Τα κομμάτια του μαρμάρινου βάθρου του μεταφέρθηκαν απ’ τη Θάσο με σχεδίες και ειδικά ξύλινα κάρα που τα έσερναν βόδια. Επίσης ανέφερε ότι είναι άγνωστο το όνομα του γλύπτη που τον φιλοτέχνησε εκεί.

Από Το Ποντίκι