Το δικαίωμα στο δημόσιο χώρο – Η περίπτωση του ελεύθερου camping

Μια επίσκεψη σε μια παραλία όπου έχουν παραχωρηθεί δικαιώματα χρήσης και εκμετάλλευσης σε ιδιωτικά συμφέροντα πάσης φύσεως (κυρίως μπαρ που απλώνουν ξαπλώστρες) θα πείσει καθέναν ότι η πρόσβαση και το στήσιμο μιας ομπρέλας είναι ουσιαστικά απαγορευμένα. Χιλιόμετρα παραλιών έχουν ουσιαστικά ιδιωτικοποιηθεί μέσω της παραχώρησης τους σε ιδιωτικές επιχειρήσεις από τις δημοτικές αρχές με ένα καθεστώς διαπλοκής και συνήθως αδιαφανούς διαδικασίας. Δεκάδες χιλιόμετρα παραλίας υπό κατάληψη από εκμεταλλευτές όπου η πρόσβαση είναι εφικτή μονάχα σε μικρά κομμάτια όπου στοιβάζονται όσοι αρνούνται τη διαχείριση...

της παραλίας και του δικαιώματος στο θαλασσινό μπάνιο από τα αφεντικά.

   

Ο νόμος του υπουργείου Τουρισμού περί «Απλούστευσης διαδικασιών για την ενίσχυση της τουριστικής επιχειρηματικότητας», το οποίο μειώνει το κόστος ενοικίασης ιδιωτικών παραλιών από ξενοδοχειακές μονάδες, αυξάνει αντιθέτως τα πρόστιμα για την ελεύθερη κατασκήνωση στα 300 ευρώ.

   

Σύμφωνα με την πρόσφατη πρόταση νόμου για το ελεύθερο camping το πρόστιμο ανά κατασκηνωτή ή μεταφορικό μέσο ορίζεται στα 300€ από 150€ που ήταν το προηγούμενο. Η αυταρχικοποίηση της κατασταλτικής πολιτικής στο ζήτημα της ελεύθερης κατασκήνωσης δεν είναι άσχετη με τη αναγωγή της καταστολής ως το αναγκαίο μέσο επιβολής των νεοφιλελεύθερων αντιδραστικών ρυθμίσεων στο κοινωνικό πεδίο. Ωστόσο, η κατεύθυνση που προδιαγράφει η πρόταση νόμου υποκρύπτει και μια άλλη διάσταση από την προφανή της διαχείρισης των κοινωνικών σχέσεων από την εξουσία με το μέσο της “νόμιμης μονοπωλιακής βίας του κράτους”. Διαφαίνεται η παρέμβαση των εξουσιαστικών μηχανισμών στον μονομερή καθορισμό του δικαιώματος στο δημόσιο χώρο που επιβάλλεται στην κοινωνία.

   

Η κατασταλτική λογική εναντίον οποιασδήποτε κοινωνικής έκφρασης που εκφεύγει της κανονικότητας αποτελεί πάγια αντίληψη για την εξουσία. Σε περίοδο ακραίας νεοφιλελεύθερης επίθεσης σε κοινωνικά δικαιώματα, κατακτήσεις και ελευθερίες στο πεδίο της εργασίας, της έκφρασης, της πολιτικής παρέμβασης και της συλλογικής δράσης η σκλήρυνση των ποινών που προβλέπει η νομοθεσία για την ελεύθερη κατασκήνωση διαμορφώνει τους όρους της επιβολής αντίληψης για την έννοια της χρήσης του δημόσιου, κοινόχρηστου χώρου. Ακόμα και στον πυρήνα των αστικών δημοκρατικών καθεστώτων όπως μετεξελίχθηκαν μέσα από μια ροή κοινωνικών-πολιτικών γεγονότων μετά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο, η έννοια του δημόσιου χώρου, της πρόσβασης σε αυτόν από την κοινωνία και της διαμόρφωσης ευρύτερων κοινωνικών χαρακτηριστικών χρήσης του ήταν συνυφασμένη με τις ατομικές και κοινωνικές ελευθερίες.

   

Η αυταρχικοποίηση του καθεστώτος προς την ακροδεξιά αντίληψη (για να μην συνυπολογίζουμε και τα σενάρια για την κατάληψη της εξουσίας των ακροδεξιών της ΝΔ-ΠΑΣΟΚ με τους ναζιστές της Χρυσής Αβγής) επιφέρει και τον μονομερή καθορισμό από τη μεριά της εξουσίας για την έννοια του δημόσιου χώρου. Η προβολή επιχειρημάτων για την περιβαλλοντική προστασία από τα σκουπίδια των ελεύθερων κατασκηνωτών αποτελεί κορυφαία υποκρισία ειδικά για την εξουσία εκείνη που δεν διστάζει να παραχωρεί δημόσιους χώρους σε ιδιωτικά συμφέροντα για την ραγδαία περιβαλλοντική υποβάθμιση με πρόσχημα τον ισχυρισμό για την καπιταλιστική ανάπτυξη. Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς? Την ναζιστικής έμπνευσης συλλογική τιμωρία των πληθυσμών στη Χαλκιδική μέσω της παραχώρησης του υπεδάφους και των εγκαταστάσεων στις Σκουριές στα ίδια αφεντικά που στηρίζουν την κυβέρνηση, την πολύμηνη αστυνομική επιχείρηση επιβολής των συμφερόντων του ίδιου αφεντικού στην Κερατέα μέσω της παραχώρησης μεγάλης δημόσιας έκτασης για το εργοστάσιο διαχείρισης σκουπιδιών, τους διαδοχικούς κύκλους νομιμοποίησης αυθαιρέτων σε όλη την επικράτεια από πολλές κυβερνήσεις, το πόσο πιστά στάθηκαν οι κυβερνήσεις δίπλα στα εφοπλιστικά συμφέροντα για το ζήτημα των μονοπύθμενων πλοίων που μεταφέρουν πετρέλαιο.

   

Η λίστα με τις παρεμβάσεις της εξουσίας και των αφεντικών στο δημόσιο χώρο με τεράστιες περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις είναι ατελείωτη, ωστόσο το σκουπίδι του ελεύθερου κατασκηνωτή (που συνήθως δεν αφήνει κιόλας) αποτελεί την πρόφαση για την εξουσία προκειμένου να επιβάλλει αυταρχικοποίηση του πλαισίου για την ελεύθερη κατασκήνωση. Ακόμα και η επιχείρηση σκούπα για την εκδίωξη των τελευταίων διαδηλωτών από την πλατεία Συντάγματος το καλοκαίρι του 2011 προέταξε το ζήτημα της  κατάληψης του δημόσιου χώρου της πλατείας από τους κατασκηνωτές-διαδηλωτές. Ήταν ίσως η πιο ξεκάθαρη επιχείρηση εναντίον του ελεύθερου camping που έβγαζε στην επιφάνεια την πραγματική διάσταση της εξουσιαστικής αντίληψης για το δημόσιο χώρο και την πολιτική διάσταση της χρήσης του.

   

Ενώ οι κατασταλτικοί μηχανισμοί προτάσσουν το ζήτημα της περιβαλλοντικής υποβάθμισης, η ουσία του κυνηγιού του ελεύθερου κατασκηνωτή έγκειται στην διαφοροποίησή του από την κανονικότητα της διαχείρισης του ελεύθερου χρόνου των διακοπών και του δημόσιου χώρου. Κυρίως η εξουσία δεν είναι αφελής για να πιστέψει ότι η πάταξη του ελεύθερου camping θα αυξήσει τα έσοδα από τον τουρισμό των αφεντικών και του κράτους σε μια περίοδο ακραίας φτωχοποίησης του πληθυσμού και με τα στοιχεία να δείχνουν ότι 7 στους 10 δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα για διακοπές το καλοκαίρι. Επίσης η επιβολή εξοντωτικού προστίμου (300€ ανά άτομο ή μεταφορικό μέσο ή σκηνή) αποτελεί την επιτομή της αυταρχικής κατασταλτικής λογικής. Πώς επιβάλλεις πρόστιμο 300€ σε ένα κομμάτι του πληθυσμού που αποδεδειγμένα δεν έχει να πληρώσει ούτε καν φτηνό δωμάτιο σε ένα τουριστικό προορισμό? Στην πιο ακραία του έκφραση, θα περιμένουμε να δούμε μήπως οι κάθε λογής μπάτσοι που μαγαρίζουν τον αστικό ιστό θα επιβάλλουν τέτοια πρόστιμα και σε άστεγους που “καταλαμβάνουν δημόσιο χώρο” πλατειών και πεζοδρομίων? Ο δήμαρχος της Αθήνας Καμίνης πάντως έδειξε από νωρίς το δρόμο, αρχικά με τους διαδηλωτές στις πλατείες και έπειτα με την αφαίρεση των παγκακιών από τις πλατείες προκειμένου να μην τα χρησιμοποιούν άστεγοι για ύπνο!

   

Ωστόσο, να μην πέφτουμε από τα σύννεφα. Από αυτή την εξουσιαστική αντίληψη της νεοφιλελεύθερης επιβολής βάρβαρων μέτρων φτωχοποίησης της κοινωνίας που φλερτάρει ασύστολα με την ακροδεξιά και ονειρεύεται συγκυβέρνηση με τους ναζιστές δεν θα περίμενε κανείς κάτι διαφορετικό εκτός από την καταδίωξη οτιδήποτε ελεύθερου, ακόμα και του ελεύθερου camping…

  

Από freenet2004