Πόλεμος μέχρις εσχάτων Ερντογάν και αντιπάλων του

Ο επικεφαλής της τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών συζητάει περί μιας ενδεχόμενης στρατιωτικής επέμβασης της χώρας του στη Συρία με ανώτατα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων και της κυβέρνησης. Μερικές ημέρες αργότερα, αυτά που είπαν αναρτώνται στο Διαδίκτυο—και μπορεί να τα ακούσει όλος ο κόσμος.

Η διαρροή της συνομιλίας υπογραμμίζει μια άβολη αλήθεια για την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν:...

δεν μπορεί να κρατήσει μυστικούς ακόμη και τους πιο απόρρητους σχεδιασμούς κορυφαίων λειτουργών του κράτους, παρά το κύμα αποπομπών και μεταθέσεων χιλιάδων αστυνομικών, δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών στο πλαίσιο μιας προσπάθειας να ξεριζωθεί ένα μυστικό δίκτυο ισλαμιστών που το κυβερνών κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) κατηγορεί πως αποπειράται να σαμποτάρει την κυβέρνηση και εντέλει να την ανατρέψει.

«Αυτή η κρίση είναι μια από τις μεγαλύτερες στην τουρκική ιστορία», δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων Reuters ένα ανώτερο κυβερνητικό στέλεχος, το οποίο ζήτησε να μην κατονομαστεί. «Ασφαλώς προκύπτει έντονη ανησυχία για το τι θα ακολουθήσει τώρα. . . Αν μια τέτοια συνάντηση παρακολουθήθηκε, μπορεί να παρακολουθήθηκαν και άλλες. Δεν γνωρίζουμε ποιος μπορεί να κατέχει» υλικό από αυτές, πρόσθεσε.

Ο Ερντογάν δεν έκανε καμιά δημόσια εμφάνιση σήμερα, επιλέγοντας να ξεκουράσει τις φωνητικές του χορδές μετά από μια εντατική προεκλογική εκστρατεία ενόψει των τοπικών εκλογών το σαββατοκύριακο. Αυτή θα είναι η πρώτη σε μια σειρά εκλογικών αναμετρήσεων που μπορεί να κρίνει το μέλλον του πολιτικού ο οποίος πιστώνεται την προώθηση μεταρρυθμίσεων που μεταμόρφωσαν την Τουρκία αλλά κατηγορείται από τους επικριτές του για αυταρχισμό και διχάζει την κοινωνία.

Αλλά έστω και χωρίς τον βασικό πρωταγωνιστή το δράμα συνεχίστηκε σχετικά με τη διαρροή της υποκλαπείσας αυτής συνομιλίας, ένα απόσπασμα της οποίας αναρτήθηκε στον ιστότοπο YouTube την Πέμπτη· ήταν μακράν η πιο σοβαρή από τις παράνομες υποκλοπές των επικοινωνιών κρατικών αξιωματούχων, περιλαμβανομένων και πολλών του ιδίου του Ερντογάν.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου, στο γραφείο του οποίου έγινε η επίμαχη συνάντηση, διεμήνυσε πως «οι πάντες και τα πάντα στο υπουργείο Εξωτερικών θα ερευνηθούν εξονυχιστικά» — δίνοντας ένα μέτρο της ανησυχίας που έχει καταλάβει τα κυβερνητικά στελέχη μετά τη δημοσίευση αυτής της υποκλαπείσας συζήτησης.

Ένας φορέας ο οποίος θεωρείται στενά συνδεδεμένος με το θρησκευτικό τάγμα Χιζμέτ του αυτοεξόριστου στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής ισλαμιστή ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο ο Ερντογάν κατηγορεί πως έχει εξαπολύσει μια «βρόμικη εκστρατεία» κατασκοπείας και υποκλοπών για να τον εμπλέξει προσωπικά σε υποθέσεις διαφθοράς, ανέφερε ότι οι υπόνοιες πως ο Γκιουλέν εμπλέκεται στην επίμαχη υποκλοπή «ξεπερνά τα όρια της κωμωδίας».

Η διαρροή τόσο ευαίσθητου υλικού μπορεί να θορυβήσει επίσης τους συμμάχους της Τουρκίας στο NATO, που θεωρούν ότι η χώρα καταλαμβάνει μια θέση κρίσιμης σημασίας, καθώς γειτονεύει τόσο με την ευμετάβλητη Μέση Ανατολή όσο και με τη Ρωσία. Οι τηλεφωνικές συνδιαλέξεις του Ερντογάν με μέλη της οικογένειάς του υποκλέπτονταν· το ίδιο μπορεί να συνέβαινε και με τις συνομιλίες του με ξένους ηγέτες, και το περιεχόμενο των συνομιλιών τους μπορεί να βρίσκεται στα χέρια προσώπων με άδηλους σκοπούς.

Στη συνάντηση που ηχογραφήθηκε είχε συζητηθεί το ενδεχόμενο η Άγκυρα να στείλει στρατεύματα μέσα στο έδαφος της Συρίας για να καταλάβουν την περιοχή γύρω από τον τάφο του Σουλεϊμάν Σαχ, πρόγονου του ιδρυτή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σε μια περιοχή την οποία ελέγχουν ισλαμιστές μαχητές οι οποίοι πολεμούν εναντίον της κυβέρνησης του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Δαμασκό. Η Άγκυρα θεωρεί το χώρο όπου βρίσκεται το μνήμα αυτό τουρκικό έδαφος.

Μια τουρκική εφημερίδα είχε σήμερα τίτλο «Θα στείλω τέσσερις άνδρες να εκτοξεύσουν οκτώ ρουκέτες». Ο τίτλος αναπαράγει επακριβώς μια φράση που πρόφερε στη συνάντηση ο Χακάν Φιντάν, ο επικεφαλής της MİT —ένας από τους πιο στενούς συνεργάτες του Ερντογάν—, εξηγώντας ότι εάν χρειαστεί, θα μπορούσε να στείλει πράκτορες για να εκτοξεύσουν ρουκέτες στο τουρκικό έδαφος. Αυτό, ακούγεται να λέει η φωνή που φέρεται να ανήκει στον Φιντάν, θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως δικαιολογία για μια τουρκική επέμβαση.

Κυβερνητικά στελέχη, τα οποία αντιλαμβάνονται ότι μια ενδεχόμενη στρατιωτική εμπλοκή της Τουρκίας στη Συρία είναι κάθε άλλο παρά επιθυμητή μεταξύ των Τούρκων ψηφοφόρων, παραδέχονται ότι η συζήτηση αυτή πράγματι έγινε, αλλά διατείνονται ότι ορισμένα τμήματά της ηχογράφησης έχουν μονταριστεί. Η μετάδοση της υποκλοπής από το τουρκικό ραδιόφωνο και την τουρκική τηλεόραση απαγορεύθηκε και η κυβέρνηση έδωσε εντολή να αποκλειστεί η πρόσβαση στον ιστότοπο YouTube στην τουρκική επικράτεια.

«Υπάρχουν δύο πράγματα σε αυτήν την ιστορία που προκαλούν σοκ», σχολίασε ο Σινάν Ιλγκέν, πρόεδρος του ινστιτούτου μελετών Edam της Κωνσταντινούπολης. «Το ένα είναι το γεγονός πως η Τουρκία είναι αυτή τη στιγμή ανίκανη να κρατήσει μια συνομιλία στα ανώτατα κλιμάκια των υπηρεσιών ασφαλείας μυστική. Το δεύτερο είναι ότι παρά όλα τα μέτρα που ελήφθησαν μετά την 17η Δεκεμβρίου, περιλαμβανομένης της εκδίωξης χιλιάδων στελεχών, ανάμεσά τους αστυνομικών, δικαστικών και πιθανόν άλλων, όλο αυτό εξακολουθεί να συνεχίζεται».

Η υποκλοπή μοιάζει να στέλνει ένα μήνυμα από τους ανθρώπους που την έκαναν: ότι συνεχίζουν τη δράση τους.

Οι εκλογές που διεξάγονται μεθαύριο Κυριακή θα αποτελέσουν μια δοκιμασία για τη δημοτικότητα του Ερντογάν μετά το σκάνδαλο διαφθοράς που ήλθε στη δημοσιότητα τον περασμένο Δεκέμβριο και την σκληρή καταστολή των αντικυβερνητικών κινητοποιήσεων του περασμένου καλοκαιριού. Σε περίπτωση που το AKP αποτύχει να κρατήσει τη δημαρχία της Κωνσταντινούπολης —της μεγαλύτερης πόλης της Τουρκίας— και της Άγκυρας, της πρωτεύουσας, η εξουσία του ενδέχεται να υπονομευτεί.

Δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο αν και ποια θα είναι η επίπτωση του σκανδάλου διαφθοράς και του κύματος των δημοσιεύσεων των υποκλοπών, πάντως κυβερνητικοί αξιωματούχοι διατείνονται ότι αυτή η τελευταία αποκάλυψη ενδέχεται να ευνοήσει τον Ερντογάν, αφού θα προκαλέσει αγανάκτηση στους πολίτες διότι αποκαλύπτονται κρατικά μυστικά.

Οι μετοχές και η τουρκική λίρα ενισχύθηκαν αυτή την εβδομάδα, λόγω της προσδοκίας πολλών επενδυτών ότι το AKP του Ερντογάν θα φθάσει ή θα πλησιάσει το ποσοστό που είχε το 2009, δηλαδή το 40%, και αυτό θα συμβάλλει να εκτονωθεί η συνεχιζόμενη κρίση.

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που πρόσκεινται στη συμπολίτευση υποστήριξαν παθιασμένα τον Ερντογάν σήμερα. «Καταδικάζουμε την στυγερή αυτή προδοσία σε βάρος της Τουρκίας», ανέφεραν σε κοινή τους ανακοίνωση πάνω από δέκα φιλοκυβερνητικές εφημερίδες και τηλεοπτικοί σταθμοί. «Η σκιώδης οργάνωση ξεσκεπάστηκε», πρόσθεσαν στην ανακοίνωση αυτή τα ΜΜΕ, αναφερόμενα στο Χιζμέτ.

Ο Ερντογάν είχε χρησιμοποιήσει την επιρροή του δικτύου του Γκιουλέν τα πρώτα χρόνια που βρισκόταν στην εξουσία για να μπορέσει να τιθασεύσει τον πανίσχυρο τουρκικό στρατό, ο οποίος ανέτρεψε τέσσερις κυβερνήσεις τα τελευταία σαράντα χρόνια. Ορισμένοι ωστόσο επισημαίνουν πως αφού αποφάσισε να ανοίξει την πόρτα της κουζίνας για να μπει ένας λύκος, δεν θα έπρεπε να εκπλήσσεται από το αποτέλεσμα.

Κατά μια εκδοχή, ο πόλεμος που έχει ξεσπάσει ανάμεσα στον Ερντογάν και τον Γκιουλέν άρχισε όταν η κυβέρνηση αποφάσισε πέρυσι να κλείσει τα σχολεία του δικτύου του Γκιουλέν, μια σημαντική πηγή προσόδων και εκκολαπτήριο στελεχών που είναι πιστά στο Χιζμέτ. Ο Γκιουλέν έχει επικρίνει στο παρελθόν τον Ερντογάν τόσο για την επιδείνωση των διμερών σχέσεων της Τουρκίας με το Ισραήλ, όσο και για την αιματηρή καταστολή των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων του καλοκαιριού του 2013.

Ο Τερτζάν Μπαστίρκ, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Ιδρύματος Δημοσιογράφων και Συγγραφέων, ενός θεσμού ο οποίος θεωρείται συχνά ότι μιλάει εξ ονόματος του Χιζμέτ —ή Τζεμαάτ, όπως είναι επίσης γνωστό το θρησκευτικό τάγμα αυτό— υποστήριξε πως το κίνημα του Γκιουλέν δεν έχει καμιά σχέση με την υποκλοπή. «Πώς θα μπορούσε το Τζεμαάτ να μπει σε ένα ασφαλή χώρο όπου βρίσκονταν τέσσερις διπλωμάτες και να τους ακούσει; Το πράγμα έχει ξεφύγει από τα όρια της κωμωδίας. . . Ψάχνουν το Τζεμαάτ κάτω από οποιαδήποτε πέτρα».

Ένα κυβερνητικό στέλεχος το οποίο ζήτησε να μην κατονομαστεί επισήμανε από την δική του πλευρά ότι ο λόγος που ο Ερντογάν είναι τόσο εξοργισμένος είναι το γεγονός πως πιστεύει ότι «εξαπατήθηκε» από τον Γκιουλέν, ο οποίος διαψεύδει κάθε ανάμιξή του στην έρευνα για διαφθορά και τις διαρροές. «Η βασική αιτία της οργής του Ερντογάν σήμερα είναι αυτή η αίσθηση πως εξαπατήθηκε. Το έχει πάρει πολύ προσωπικά».

Στη συνομιλία που διέρρευσε, ο ΥΠΕΞ Αχμέτ Νταβούτογλου ακούγεται να λέει ότι η κυβέρνηση της Τουρκίας μπορεί να βασιστεί σε όλο και λιγότερους κρατικούς λειτουργούς. «Αυτή τη στιγμή το κράτος λειτουργεί χάρη σε λιγοστούς ανθρώπους και λίγες διευθύνσεις που είναι σε θέση να πάρουν σωστές αποφάσεις».

«Ασφαλώς, κύριε, ασφαλώς», αποκρίνεται ο υπαρχηγός του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας στρατηγός Γιασάρ Γκιουλέρ.

«Λοιπόν, θα το αφήσουμε αυτό να μας εμποδίσει;», ερωτά ο Νταβούτογλου.

«Όχι, δεν θα το αφήσουμε, υπουργέ, δεν θα το αφήσουμε», απαντά ο στρατηγός Γκιουλέρ.

ΠΗΓΗ: REUTERS, ANA-MPA, CNN TURK

Από mignatiou