Μπορεί κανείς να μπει στην Ευρώπη δυο φορές;

«Ποταμοῖσοι τοῖσιν αὐτοῖσιν ἐμβαίνουσιν ἕτερα καὶ ἕτερα ὕδατα ἐπιρρεῖ»… 

Claude Monet, «Ρυμουλκά στον Τάμεση»

«Πρέπει να ήμουν αρκετά μικρός —παιδί σχεδόν— όταν πρωτάκουσα ή πρωτοδιάβασα τη φράση “δεν μπορείς να μπεις δυο φορές στο ίδιο ποτάμι”. Εκ των υστέρων σκέφτομαι πως πρέπει να χωρίσω τη ζωή μου στην περίοδο πριν το άκουσμα της φράσης αυτής και στην υπόλοιπη ζωή μου. Είναι από τις αποκαλυπτικές φράσεις που σε κάνουν ν” αλλάξεις ζωή. Η φράση “τα πάντα ρει” με προβληματίζει και με βοηθάει να καταλάβω ένα μέρος της αλήθειας. Αλλά η φράση “δεν μπορείς να μπεις δυο φορές στο ίδιο ποτάμι” με καταπλήσσει και με συναρπάζει ως μεταφορά και ως σκηνοθεσία. Η μία απευθύνεται στη νόησή μου, η άλλη απευθύνεται στη νόηση και στην ευαισθησία μου συγχρόνως. Συνδυάζει...

με τρόπο έξοχο την ποίηση και τη φιλοσοφία. Συγκινεί και κερδίζει περισσότερα μέρη της ψυχής», γράφει στον πρόλογό του της έκδοσης των αποσπασμάτων του Ηράκλειτου ο λεπταίσθητος Τάσος-Φάλκος Αρβανιτάκης.^[1]

Θυμήθηκα τον βιωματικό πρόλογο του Αρβανιτάκη, στο μεταίχμιο φιλολογίας και αυτοβιογραφίας, βλέποντας το πρωτοσέλιδο του Βήματος της Κυριακής: «Ξαναμπαίνουμε στην Ευρώπη - Επιστροφή στις αγορές – Η μείωση του χρέους στο τραπέζι – Το τέλος των προνομίων - Ωθηση στην επιχειρηματικότητα – Εποπτεία και διάσωση των τραπεζών από την ΕΚΤ - Συντάξεις και μισθοί στο μικροσκόπιο – Το παρασκήνιο της μάχης με την τρόικα και ο πόλεμος των ισχυρών».

Κατανοώντας κανείς βέβαια την φαντασιακή σημασία της Ευρώπης ως σημείου διαρραφής που συναρθρώνει την απολιτική μεταρρυθμιστική/εκσυγχρονιστική ιδεολογία του ακραίου Κέντρου, τοποθετώντας διακριτικά κάτω από το χαλί αυτά που υποτίθεται πως εν Ευρώπη είναι λυμμένα από χρόνια (στρατόπεδα συγκέντρωσης, διαλυμένο σύστημα υγείας κ.λπ.), δεν μπορεί ωστόσο να μη διερωτηθεί αν μπορεί κανείς να ξαναμπεί στην Ευρώπη δυο φορές.

  

«Ποταμοῖσοι τοῖσιν αὐτοῖσιν ἐμβαίνουσιν ἕτερα καὶ ἕτερα ὕδατα ἐπιρρεῖ»: όσο η συζήτηση περί του περιεχομένου της επανεπιστροφής στην Ευρώπη αποφεύγεται ωσάν να επρόκειται για απλησίαστο ταμπού, η ουσιαστική σημασία παρόμοιων πανηγυρισμών δεν διαφέρει από το πέταγμα μιας πέτρας στη θάλασσα, προκαλούν μια στιγμιαία αναταραχή αλλά μετά από λίγο επανέρχονται τα ήρεμα ύδατα της ιδεολογίας.

---

^[1] Τάσος-Φάλκος Αρβανιτάκης, «Πρόλογος» στο Ηράκλειτος, Άπαντα, Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 1999, σ. 8.

 

Από  unfollow