Εθνικό συμφέρον, ανεργία και μαυρογιαλουρισμός

Άρθρο του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου *

Τι είναι άραγε το εθνικό συμφέρον για το οποίο όλοι μιλούν; Ένα κοινωνικό πλαίσιο δράσης που ενδυναμώνει την κοινωνική συνοχή, διαμορφώνοντας μια ισχυρή διαπραγματευτική ταυτότητα της Ελλάδας στις διεθνείς πολιτικές, ή το συμφέρον του Μαυρογιαλούρου, ο οποίος εμπορεύεται κοινωνικά αγαθά με αντάλλαγμα την ψήφο στο εσωτερικό, ενώ «πουλά» σταθερότητα και ευκαιρίες στο εξωτερικό, μέσω της εκποίησης της δημόσιας και απαξίωσης της ιδιωτικής περιουσίας;

Τι είναι σήμερα η ανεργία στην Ελλάδα; Ο κλασικός μηχανισμός «επιστράτευσης», που...

δομεί τον περίφημο εφεδρικό στρατό εργασίας, ο οποίος ρυθμίζει την κεφαλαιοκρατική απόδοση (αποτελεσματικότητα του μηχανισμού παραγωγής κέρδους), ή η έκφραση ενός διαλυμένου στρατού από απελπισμένους, ψυχικά αποκαμωμένους και αφοπλισμένους που αναζητούν ένα θαύμα, την ελπίδα για μια «θέση στον ήλιο», μια κάποια θέση εργασίας;

Ποιος είναι σήμερα ο Μαυρογιαλούρος; Αυτός που ήταν πάντα! Και πώς συνδέεται το εθνικό συμφέρον με την ανεργία και τον μαυρογιαλουρισμό; Δυστυχώς με έναν σαφώς πιο ανήθικο και πιο απολιτικό τρόπο από πριν. Το εθνικό συμφέρον ιδιωτικοποιείται ως ιδεολόγημα, η ανεργία περνά εξ ολοκλήρου στην αρμοδιότητα και εντάσσεται στην τεχνική του μαυρογιαλουρισμού και ο Μαυρογιαλούρος μας είναι πλέον ο μοναδικός παράγοντας που θα μπορούσε, υπερβαίνοντας μυθικά, το καθεστώς της κυκλικής και διαρθρωτικής ανεργίας να συνδέσει το ιδιωτικοποιημένο εθνικό συμφέρον με την ανεργία ως εξατομικευμένο πρόβλημα!

Πώς θα λύσει λοιπόν ο Μαυρογιαλούρος μας το μέγα πρόβλημα της ανεργίας; Επικαλούμενος ένα απολύτως αόριστο και απολιτικό εθνικό συμφέρον που αναφέρεται στον «εθνικό στόχο» του πρωτογενούς πλεονάσματος! Μετά το ευρώ μετατράπηκε σε φετίχ το περίφημο πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο στην συγκυρία (ύφεση) της ελληνικής εθνικής οικονομίας συμβάλει προφανώς στην δραματική μεγέθυνση της κυκλικής ανεργίας (: μείωση του εσωτερικού προϊόντος και επιβράδυνση της παραγωγής με ελάττωση των αναγκών της οικονομίας για απασχόληση εργασίας παρά την μείωση των μισθών).

Τι σου λέει ο Μαυρογιαλούρος; Ένα μέρος του πλεονάσματος που προέκυψε λογιστικά, κυρίως δια της μερικής στάσης ή μετάθεσης πληρωμών, αφού πρώτα περάσει από την διύλιση της ελεεινής αναθεωρημένης δανειακής σύμβασης με τους επίσημους δανειστές της χώρας, θα κατευθυνθεί για την ενίσχυση της απασχόλησης. Πρακτικά σου λέει: αφαιρώ το 25-30% του εθνικού μου προϊόντος από την διαδικασία της επένδυσης που δημιουργεί θέσεις εργασίας για να επιστρέψω ίσως τα επόμενα δύο-τρία χρόνια το 1% περίπου, στοχευόμενα και καθαρά ωστόσο, για την ενίσχυση της απασχόλησης! Αυτό αγαπητοί φίλοι είναι το ποσοστό του Μαυρογιαλούρου! Έτσι κάνει ασφαλώς «πολιτική» αποκλειστικά ο Μαυρογιαλούρος, ο πολιτικάντης και όχι ο πολιτικός. Έτσι απλώς κλείνεις το μάτι σε κάποιους απελπισμένους και αγανακτισμένους πελάτες σου, ενώ διαστρέφεις εντελώς το πρόβλημα της ανεργίας στην χώρα σου. Είσαι δε τόσο απατεώνας που κλέβεις ακόμη και στο «ζύγι» της σχέσης «θέση απασχόλησης- επένδυση». Πού θα βρεις τα 5 περίπου δισεκατομμύρια επενδυτικού κεφαλαίου που απαιτούνται ως προϋπόθεση - και ασφαλώς όχι συντήρηση – δημιουργίας 440.000 θέσεων που υπόσχεσαι; Έχει ο Θεός, αν και εσύ ισχυρίζεσαι πως λεφτά δεν υπάρχουν και δημόσιες επενδύσεις δεν επιθυμούμε, εκτός εάν πρόκειται να ενισχύσουμε τους φίλους μας νταβάδες, όπως θα έλεγε και ο Καραμανλής! Για να ικανοποιήσεις τις υποσχέσεις σου στο πλαίσιο της σημερινής ελληνικής οικονομίας, ξέρεις σε ποιό επίπεδο θα έπρεπε να κινηθούν οι μισθοί (στον δημόσιο ή/και ιδιωτικό τομέα); Μεταξύ 250 και 1200 ευρώ, σύμφωνα με τους δικούς μου λογαριασμούς - και με τα στοιχεία υψηλόβαθμου στελέχους της Τράπεζας της Ελλάδας - δίχως ασφαλώς να αντιμετωπίζεις καθόλου την διαθρωτική ανεργία και την κρίση στην λεγόμενη ανεργία τριβής που πλέον μεγεθύνεται δραματικά!

Επίτρεψέ μου, αναγνώστη μου, να μην επεκταθώ στην κριτική της πρακτικής του μαυρογιαλουρισμού. Έτσι δεν βγάζεις άκρη, ούτε προάγεται ο δημόσιος διάλογος στην υπόθεση. Το εθνικό συμφέρον πράγματι συνδέεται στενά με το ζήτημα της ανεργίας, στο βαθμό που περιθωριοποιηθεί ωστόσο ο  μαυρογιαλουρισμός. Λαμβάνοντος υπόψιν τα χαρακτηριστικά της ελληνικής εθνικής οικονομίας, η μοναδική λύση που υπάρχει στην συγκεκριμένη συγκυρία της κρίσης αποκαλείται κοινωνική οικονομία της αγοράς, και θα μπορούσε να δομηθεί στο πρότυπο της παραγωγικής ανασυγκρότησης της Δυτικής Γερμανίας (1947-1955).

Τι σημαίνει αυτό; Εκδημοκρατισμό και παραγωγική ανασυγκρότηση στη βάση ενός διπλού αναπτυξιακού μοντέλου: ευρωπαϊκών κυρίως foreign direct investments (FDI) [άμεσων ξένων επενδύσεων] στον βιομηχανικό κλάδο με υψηλό τεχνολογικό και οικολογικό στάτους και εξαγωγικό χαρακτήρα και θεσμική ανάπτυξη μιας ισχυρής κοινωνικής οικονομίας (: ανάμεσα στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα της οικονομίας, με δραστηριότητες που ορίζονται από «μη-κερδοσκοπικούς» σκοπούς και καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του τομέα των υπηρεσιών, της αγροτικής παραγωγής, των μεταφορών, όπως και σημαντικό μέρος της μεταποίησης). Απλώς σημειώστε πως με την ανάπτυξη του άγνωστου και αφάνταστα παρεξηγημένου κοινωνικού (μη- κρατικού, ασφαλώς) τομέα της οικονομίας θα είχες με λιγότερο από το μισό επενδυτικό κόστος τις ίδιες θέσεις εργασίας που ο Μαυρογιαλούρος υπόσχεται για την επόμενη διετία! Ασφαλώς, αυτό το διπλό αναπτυξιακό μοντέλο, εντασσόμενο θεσμικά σε ένα δεκαετές πρόγραμμα ανασυγκρότησης (Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης) θα απαιτούσε ρύθμιση του ελληνικού χρέους, ανάλογη με την Συμφωνία του Λονδίνου (1953) που διέγραψε ένα τεράστιο ποσόν από το γερμανικό χρέος και αναδιάρθρωσε το υπόλοιπο για εξυπηρέτηση μέχρι, παρακαλώ, τις μέρες μας (2010).

Ποιό είναι το πρόβλημα και δεν συζητάμε την λύση που προτείνω, πεισματικά τόσον καιρό; Πως αυτό προϋποθέτει προοδευτική αντίληψη της πολιτικής και αριστερή διακυβέρνηση, ή μήπως επειδή κατατείνει στον εξοβελισμό του Μαυρογιαλούρου και του λαϊκισμού από την πολιτικοοικονομική ελληνική πραγματικότητα; Τίποτα από αυτά, ίσως πεις: το ζήτημα είναι πως η ΕΕ δεν αλλάζει και εσύ τίποτε δεν μπορείς να περιμένεις από αυτήν. Αυτό «ακούγεται» με δυο τρόπους: «αυτή είναι η ΕΕ και σε όσους αρέσει, προσαρμόσου και «σκάσε» επιτέλους», ή «η ΕΕ είναι μια καπιταλιστική δομή που δεν αλλάζει». Και οι δυο απόψεις είναι δογματικές, χωρίς να πιστεύουν στην ικανότητα του παράγοντα να διαμορφώνει ισχυρές παρεμβάσεις στην διαδικασία της καπιταλιστικής συσσώρευσης. Δεν βλέπουν καν την ΕΕ ως μια ρευστή διαδικασία, ως πολιτικό φαινόμενο σε εξέλιξη. Την αντιμετωπίζουν τελολογικά και σαν η ισχύς να προέρχεται μεταφυσικά από την γραφειοκρατία της και όχι από τον κάθε διακυβερνητικό παράγοντα (κυβέρνηση) ξεχωριστά και σε πολύ μικρότερο ασφαλώς βαθμό από το Ευρωκοινοβούλιο. Όσοι πιστεύουν πως η ΕΕ δεν μπορεί να αλλάξει, σε βαθμό μάλιστα διάλυσης και αντικατάστασής της από μια δημοκρατική πολιτικοοικονομική ευρωπαϊκή ένωση, προφανώς έχουν λόγους αυτή να μην αλλάξει! Αν υπήρχε το ενδεχόμενο η ΕΕ να αλλάξει θα έπρεπε να αλλάξουν οι ίδιοι που προπαγανδίζουν την αντιδραστική (αυτό δεν είναι λάθος) ακινησία της είτε από δεξιά, είτε από αριστερά!

Εάν δεν πιστεύεις πως η ΕΕ θα μπορούσε να αλλάξει μέχρι την αυτοκαταστροφή της, ενόψει μιας πολιτικής ένωσης, δια της πολιτικής αντιπαράθεσης στο εσωτερικό της, μεταξύ κυρίως της νέας αριστεράς και των νεο- συντηρητικών, είναι προφανές πως δύσκολα θα μπορούσες να δεχτείς την λύση που προτείνω ως διαθρωτική παρέμβαση για την αντιμετώπιση της ανεργίας στην Ελλάδα. Μόνον που λυπάμαι, αλλά δεν υπάρχει άλλη πραγματιστική, κοινωνική λύση εντός του καπιταλιστικού συστήματος παραγωγής, σήμερα για την Ελλάδα. Ασφαλώς υπάρχει και η κομμουνιστική επανάσταση, η οποία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει καθολικά την ανεργία και όχι απλώς διαθρωτικά και κοινωνικά όπως προτείνω. Εγώ, προσωπικά, δεν θα είχα αντίρρηση, η ιστορία όμως νομίζω πως έχει. Και σε τέτοιες περιπτώσεις θα ήταν μάλλον επιπόλαιο να βάζεις εσύ προσωπικά τέλος στην ιστορία! Αυτό και αν καλλιεργεί ψευδο-συνείδηση!

Αντίθετα το μοντέλο που προτείνω είναι απολύτως πολιτικό και «συνεργάζεται» με την ιστορία, ανταποκρινόμενο μάλιστα απολύτως στις αναγκαιότητες που προκύπτουν από την πτώχευση του κράτους και την διευρυνόμενη χρεοκοπία του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας μας. Άφησε δε πως θα μπορούσε να διορθώσει σημαντικό μέρος του διαθρωτικού προβλήματος στην εσωτερική παραγωγή της χώρας και να εκδημοκρατίσει τις εργασιακές σχέσεις! Σημειώστε, για παράδειγμα, πως η συμμετοχή στις αποφάσεις της κοινωνικής επιχείρησης βασίζεται στην αρχή «ένα άτομο, μια ψήφος», ενώ δεν προϋποθέτει την κατοχή τίτλων ιδιοκτησίας.

Επομένως, η κοινωνική οικονομία αποτελεί μια ενεργητική παρέμβαση που εξελίσσεται στο πλαίσιο των αγορών και της κοινωνίας γενικότερα και που ανεξάρτητα από τη νομική υπόσταση των φορέων της σχετίζεται με την αρχή της δημοκρατικής οργάνωσης. Στηρίζεται, δηλαδή, σε μια ευρεία κοινωνική βάση, υιοθετεί συλλογικά κριτήρια κατανομής κερδών, αναπτύσσει μια ιδιαίτερη σχέση αλληλεγγύης με το περιβάλλον της και προωθεί την κοινωνική συνοχή. Μέσω των οργανισμών της κοινωνικής οικονομίας δημιουργούνται θέσεις που υπηρετούν την εργασιακή ενσωμάτωση των κοινωνικών ομάδων που είναι αποκλεισμένες από την αγορά εργασίας, με το μικρότερο επενδυτικό κόστος… αρκεί να μην ξαναμπούν οι Μαυρογιαλούροι και ο κομματισμός με τα δικά του παιδιά στην διαδικασία, όπως με τους Συνεταιρισμούς επί Ανδρέα Παπανδρέου!

Τώρα αν μου πεις, δίπλα στο «αυτή είναι η ΕΕ και δεν αλλάζει, ούτε θα μπορούσε κάτι να αλλάξει για το εθνικό συμφέρον με την ανάδειξη ενός προοδευτικού αριστερού κοινοβουλίου», πως «αυτός είναι ο έλληνας και δεν αλλάζει», λυπάμαι, αλλά είναι σαν να μου λες: «μην μας ταλαιπωρείς, μια χαρά βολευόμαστε»! Κοιτάξτε, δίχως foreign direct investments στην εξαγωγική βιομηχανία, σοβαρή παραγωγική αναδιάρθρωση δεν μπορείς να πετύχεις και δίχως κοινωνική οικονομία με σύγχρονους οργανισμούς που παρεμβάλλονται ανάμεσα στον καθαρά κερδοσκοπικό τομέα της οικονομίας και τις δημόσιες επιχειρήσεις και υπηρεσίες, δεν μπορείς να παρέμβεις με αποτελεσματικά, διαρθρωτικά μέσα στην ανεργία. Είναι ο μόνος τρόπος για να πετύχεις κοινωνική ενσωμάτωση, τοπική και βιώσιμη ανάπτυξη, με παράλληλη ενίσχυση του κοινωνικού ιστού και ενδυνάμωση του κοινωνικού κεφαλαίου, μαθαίνοντας τον εργαζόμενο να δραστηριοποιείται δημιουργικά σε συμμετοχικές δομές. Ή κάνεις αυτό, αν δεν κάνεις κομμουνιστική επανάσταση, ή αφήνεις την δουλειά στον Μαυρογιαλούρο, τον πάτρωνα και τον πελάτη του!

Μάλιστα, ξέρετε πόσο όμορφα θα μπορούσε να συνδυαστεί η ανάπτυξη με «foreign direct investment» στην εξαγωγική βιομηχανία με την επιχειρηματικότητα μέσω κοινωνικών επιχειρήσεων! Μέχρι και οικονομικό θαύμα παρόμοιο με το γερμανικό θα μπορούσες να πετύχεις, υπό την προϋπόθεση πως θα πετύχαινες παράλληλα μια συμφωνία για το χρέος σαν την γερμανική στο Λονδίνο (1952-1953), με την ανεργία από το 30-40% να πέφτει τελικά στο 3-4% και τον… Μαυρογιαλούρο σου χρόνια πλέον άνεργο!

Είμαστε έτοιμοι για μια τέτοια προοπτική; Πολιτικά, θα δείξει. Θεσμικά όχι. Ως προς τα foreign direct investments θα μπορούσαμε να ακολουθήσουμε την πρακτική της σημερινής κινεζικής κυβέρνησης, διατηρώντας τα υψηλότερα περιβαλλοντικά και εργασιακά στάνταρ της ΕΕ, ενώ ως προς την κοινωνική οικονομία θα μπορούσαμε να ανατρέξουμε στην συνεταιριστική παράδοση της Ιταλίας και Ισπανίας, καθώς και των σύγχρονων, αλλά και παλαιότερων  κοινωνικών επιχειρήσεων – πριν από το 1970 - στη Σκανδιναβία και στην Γερμανία. Θεσμοί υπάρχουν στον κόσμο, όπως και λεφτά επίσης, πολιτική είναι που δεν υπάρχει στον τόπο μας για να τους/τα αξιοποιήσει. Αλήθεια θα μπορούσε να είναι άλλη στρατηγική ανάπτυξης, από μια προοδευτική, κοινωνική πολιτική, στο πλαίσιο μιας δεκαετούς αριστερής μεταρρύθμισης; Υπάρχει κάποια άλλη που θα όριζε πιο ανθρώπινα και παράλληλα πραγματιστικά το εθνικό συμφέρον;   

* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.

Από activistika