Τι έλεγε ο Αντρέας τότε στη Διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη

Παρά ένα τεσσαράκοντα τα χρόνια που πέρασαν από την 3η του Σεπτέμβρη του 1974, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου παρουσίασε την ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ. Aλλη εποχή, φυσικά. Πολύ πιο ριζοσπαστική. Καμία σχέση με τη σημερινή, η Ελλάδα εκείνης της εποχής. Τουλάχιστον έτσι νομίζαμε μέχρι πριν από δύο-τρία χρόνια. Η ιστορία παίζει όμως παράξενα παιχνίδια.

Επί είκοσι ή και περισσότερα χρόνια, κανένας δεν ενδιαφερόταν να θυμηθεί τι έλεγε ο Αντρέας στην ιδρυτική διακήρυξη του κόμματός του. Τώρα όμως που το αμείλικτο μνημονιακό καθεστώς που επέβαλε στην Ελλάδα ο γιος του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ στραγγαλίζει τους Ελληνες και...

την Ελλάδα και εξευτελίζει τη χώρα μας, η Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη του 1974 διαβάζεται ξαφνικά με άλλο μάτι.

Ξαφνικά κάποια τμήματά της αποκτούν μια παράξενη επικαιρότητα, λες και δεν πέρασαν σχεδόν σαράντα χρόνια από τότε που γράφτηκε. «Η πορεία προς την υποτέλεια, την υπονόμευση των εθνικών μας συμφερόντων, τη διάβρωση της λαϊκής κυριαρχίας, τον οικονομικό μαρασμό και την εκμετάλλευση του Ελληνα εργαζόμενου πρέπει να ανακοπεί» έγραφε. «Ηρθε η ώρα να περάσουμε από την παθητική αναμονή στην ενεργό λαϊκή παρουσία για τη διαμόρφωση του μέλλοντος της χώρας μας» πρoσέθετε στη διακήρυξη ο Α. Παπανδρέου και συνέχιζε: «Η ρίζα της συμφοράς βρίσκεται στην εξάρτηση της πατρίδας μας... Μεταβλήθηκε η πατρίδα μας σε ξέφραγο αμπέλι για να διαβρωθεί η οικονομία μας από τις πολυεθνικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ και της Δύσης με τη συνεργασία πάντα του ντόπιου μεταπρατικού κεφαλαίου».

Η αλήθεια είναι πως όταν ακούει κανείς σήμερα τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά και τους υπουργούς του να δηλώνουν με διάφορες αφορμές «να δούμε τι λέει για το θέμα αυτό η τρόικα», εννοώντας ότι χωρίς την έγκριση των ασήμαντων υπαλλήλων της ΕΕ, του ΔΝΤ και της ΕΚΤ η κυβέρνηση δεν μπορεί να αποφασίσει τίποτα, αναγκαστικά θυμάται ένα άλλο τμήμα της διακήρυξης του Α. Παπανδρέου: «Βασικός κυριαρχικός στόχος του Κινήματος (σ.σ. εννοεί του ΠΑΣΟΚ) είναι η δημιουργία πολιτείας απαλλαγμένης από ξένο έλεγχο ή επεμβάσεις».

Σαράντα χρόνια μετά, η κατάσταση στον τομέα αυτόν ειδικά είναι πολύ χειρότερη από τη δεκαετία του 1970. Παραπέμπει στις αρχές της δεκαετίας του 1950, όταν ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Αθήνα αποφάσιζε τα πάντα, με τη μοναδική διαφορά ότι σήμερα είναι οι Γερμανοί πρωτίστως που δίνουν εντολές στην κυβέρνηση της Αθήνας για το τι θα κάνει και δευτερευόντως οι Αμερικανοί. «Για την εξάλειψη του συστήματος που οδήγησε στην ιμπεριαλιστική κατοχή της πατρίδας μας και των συνθηκών που το δημιούργησαν, το διατηρούν και το προστατεύουν» η Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη έβαζε δώδεκα συγκεκριμένους στόχους: «Ακυρώνονται οι διεθνείς συμβάσεις και συμφωνίες που έχουν οδηγήσει την Ελλάδα σε οικονομική, πολιτική και στρατιωτική εξάρτηση από τα μονοπωλιακά συγκροτήματα της Δύσης» ήταν ένας από αυτούς.

«Η Ελλάδα αποσυνδέεται από τους στρατιωτικούς, πολιτικούς και οικονομικούς συνασπισμούς που υπονομεύουν την εθνική μας ανεξαρτησία και το κυριαρχικό δικαίωμα του ελληνικού λαού να προγραμματίζει αυτός την κοινωνική, οικονομική, πολιτική και πολιτιστική πορεία της χώρας» ήταν ένας άλλος στόχος. «Και βέβαια πρέπει η Ελλάδα να αποχωρήσει και από το στρατιωτικό και από το πολιτικό ΝΑΤΟ» τονιζόταν με σαφήνεια στην ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ.

Ο Α. Παπανδρέου δεν είχε καθόλου καλή γνώμη ούτε για την τότε ΕΟΚ, τον πρόδρομο της ΕΕ, ούτε για τη γερμανική και γενικότερα την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. Στη Διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη δεν ασχολήθηκε με αυτά τα θέματα γιατί δεν ήταν στην επικαιρότητα.

Δεν είχε περάσει όμως ούτε ενάμισης χρόνος, όταν σε λόγο του στη Ρώμη, στις 21 Ιανουαρίου 1976 -μια πραγματικά βαρυσήμαντη ομιλία- τόνιζε μεταξύ άλλων: «Θα πρέπει να καταλάβουμε πως η Νότια Ευρώπη βρίσκεται στο περιθώριο του καπιταλισμού της Βόρειας Ευρώπης και των ΗΠΑ, πως αναπόφευκτα τα συμφέροντά της έρχονται σε σύγκρουση με αυτά της Βόρειας Ευρώπης στο πλαίσιο του σύγχρονου ιμπεριαλισμού».

Οσο για τη σοσιαλδημοκρατία, τόνιζε: «Οσο ''προοδευτικά'' κι αν εμφανίζονται τα προγράμματα ορισμένων σοσιαλδημοκρατικών και αυτοαποκαλούμενων ''σοσιαλιστικών'' κομμάτων στη Δύση, λυδία λίθος παραμένει η θέση τους πάνω στον ρόλο των πολυεθνικών εταιρειών της ΕΟΚ, του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ».

Αλλες εποχές. Σωστά. Μόνο που δεν είναι όλες οι αλήθειες παροδικές. Κάποιες έχουν αξία σε πολλές εποχές.

Του Γιώργου Δελαστίκ από το ΕΘΝΟΣ