Η "Συνομωσία" του Κολλεγίου

Με παράδοση αστική που μετράει κιόλας μισό αιώνα, με τον Βενιζέλο, τον Εμμανουήλ Μπενάκη, τον Στέφανο Δέλτα και τον Παύλο Καλλιγά ανάμεσα στους ιδρυτές και τους δωρητές του, το Κολλέγιο Αθηνών - άλλως "Ελληνοαμερικανικόν Εκπαιδευτικόν Ίδρυμα" - είναι στα 1969, το σχολείο - φετίχ της "χρυσής" αθηναϊκής society.

Αλλά με έναν τρόπο παράδοξο, ανατρεπτικό, αυτό το κολλέγιο 13ετούς φοίτησης, που πατάει στα χνάρια και τη δομή του αμερικανικού campus, καταφέρνει και κρατάει ζωντανό - μες στην καρδιά μιας αμερικανοκίνητης χούντας - το ελεύθερο πνεύμα των "αριστερών" Πανεπιστημίων της...

Καλιφόρνιας και της Μασαχουσέτης.

Βεβαίως, πριν και πάνω απ' όλα είναι ένα καλό σχολείο, με υψηλό και απαιτητικό επίπεδο σπουδών, με βιβλιοθήκες, εργαστήρια, ηλεκτρονικό υπολογιστή (!), αθλητικές εγκαταστάσεις, με ομίλους ποικίλων αναζητήσεων (σκακιστικό, μαθηματικό, αρχαιολογικό, θεατρικό, επιστημονικό, ιστορικό, φωτογραφικό, κινηματογραφικό, φιλοτελικό, φιλομουσικό, ψυχολογικό, όμιλο τέχνης, κλασικής, μοντέρνας και ελαφράς μουσικής, poetry club), με έμβλημα και ύμνο.

Κριτήριο επιλογής των μαθητών είναι η επιτυχία στις εισαγωγικές του Κολλεγίου και όχι - ή τουλάχιστον όχι μόνο - η καταγωγή, το όνομα, η οικονομική επιφάνεια. Για τους δέκα πρώτους εισαχθέντες προβλέπονται υποτροφίες - εισιτήρια σε μια ιδιότυπη αριστοκρατική ιντελιγκέντσια που προορίζεται να στελεχώσει τα υψηλότερα κλιμάκια της ελληνικής κοινωνίας. Ακόμα το σύνθημα του Κολλεγίου είναι υψηλόφρον: "Ανδρας τρέφον".

Στο βιβλίο αποφοίτων του Κολλεγίου Αθηνών του '70, ένα χαριτωμένο, μελαχρινό παλικαράκι με χοντρά, κοκάλινα γυαλιά χαμογελάει πλατιά στο φακό. Το σημείωμα εκθειάζει το "ζήλο", την "αγάπη για τη ζωή", το "ενδιαφέρον για τις πνευματικές αξίες" και την ξεχωριστή επίδοση στο τένις και την αθλητική ζωή του Κολλεγίου του μαθητού Αντώνη Σαμαρά, που διεκρίθη σε "πολλούς τομείς δραστηριότητος". Και καταλήγει: "Οι επαγγελματικές προοπτικές του Αντώνη στρέφονται προς την ιατρική. Του ευχόμεθα να αναδειχθή ένας διακεκριμένος γιατρός"...

Γιος μεγαλογιατρού από την Καλαμάτα, ο Αντώνης Σαμαράς, εν έτει 1970, προορίζεται να συνεχίσει την οικογενειακή παράδοση. "Δεν θα φανταζόμουν ποτέ", λέει σήμερα ο συμμαθητής του Νίκος Μπίστης, "πως ο Αντώνης θα ασχολείτο με την πολιτική. Όχι γιατί δεν ήταν ικανός ή έξυπνος. Απλώς δεν είχε δείξει ποτέ ενδιαφέρον προς αυτήν την κατεύθυνση".
Αλλά η Ιστορία φαίνεται πως έχει τον τρόπο της να αυτοσχεδιάζει. Στην αμέσως επόμενη φουρνιά μαθητών του Κολλεγίου, ένα ντροπαλό, λιγομίλητο αγόρι εντυπωσιάζει με τις επιδόσεις του στην Αλγεβρα και την Τριγωνομετρία - η καριέρα του ως μαθηματικού προμηνύεται λαμπρή. Το όνομά του: Γιώργος Παπανδρέου, του Ανδρέα.

"Ο Γιώργος Παπανδρέου - θυμάται ο, εκ των συμμαθητών του, Βασίλης Πεσματζόγλου, σήμερα καθηγητής Οικονομικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Κρήτης - δεν αποφοίτησε από το Κολλέγιο, αφού έφυγε το '67-'68 λόγω δικτατορίας. Ήταν ένα πολύ ήσυχο και φρόνιμο παιδί, το οποίο φαίνεται ότι ζορίστηκε όχι μόνο από το βάρος του ονόματος που κουβαλούσε, αλλά και από το γεγονός ότι τα ελληνικά του δεν ήταν πολύ καλά εκείνη την εποχή".

Αν "ζόρι" λέγεται να σου κολλάει ένας αξιωματικός ένα ρεβόλβερ στον κρόταφο και να σου ζητάει να προδώσεις τον πατέρα σου, τότε ναι, ο νεαρός Παπανδρέου το ξέρει. Για μήνες μετά τη σύλληψη του Ανδρέα από το καθεστώς των συνταγματαρχών, ο "ήσυχος" Γιώργος το σκάει από το σπίτι τις νύχτες και γυρίζει ξημερώματα.

 Ένα βράδυ, θα πάρει μαζί και το μικρότερο αδερφό του, τον Νίκο. Περπατάνε ως το Αρσάκειο, κι εκεί με μια τεράστια βούρτσα πιάνουν να γράφουν συνθήματα. Στο γιώτα τού "Η Δημοκρατία θα νι..." ένα περιπολικό φρενάρει στριγκλίζοντας μπρος στον τοίχο κι από μέσα πετάγονται δύο αστυνομικοί. Τον μικρό, τον Νίκο, θα τον αφήσουν να φύγει. Τον Γιώργο, όμως, όχι. Τον γυρίζουν σπίτι ώρες αργότερα, με τα χαρακτηριστικά παραμορφωμένα από το ξύλο. Λίγες μέρες μετά, η Μαργαρίτα τον βάζει βιαστικά σε ένα αεροπλάνο με προορισμό το Σικάγο. Για τον Γιώργο Παπανδρέου δεν θα υπάρξει ποτέ Who's who στο βιβλίο αποφοίτων του Κολλεγίου Αθηνών, τάξη του '71...

Αυτή η ιστορία έχει και μια ανέκδοτη υποπαράγραφο. Μερικά χρόνια αργότερα, επί χούντας ακόμα, ο νυν υπουργός Εξωτερικών θα βρεθεί συμφοιτητής στο Αμχερστ, στη Μασαχουσέτη, με τον πρώην ΥΠ.ΕΞ., επίσης απόφοιτο του Κολλεγίου, Αντώνη Σαμαρά. Εκείνος σπουδάζει Κοινωνιολογία, ο Σαμαράς Οικονομικά - η ιδέα της Ιατρικής έχει εγκαταλειφθεί από νωρίς. "Γιώργο" - θα του πει μια φορά πάνω στην κουβέντα - "να δεις που κάποτε θα βρεθούμε μαζί στη Βουλή". Η απάντηση έρχεται κοφτή: "Αντώνη, δεν θα βρεθούμε μαζί στη Βουλή, γιατί εγώ δεν πρόκειται να μπω στην πολιτική ποτέ". Ο νόμος των πιθανοτήτων προφανώς είχε εξαιρεθεί από τη διδακτέα ύλη μαθηματικών του Κολλεγίου...

 World Trade Center και Βιετνάμ - ο κόσμος είναι καινούργιος, ο πόλεμος παλιός, τα '70's εισβάλλουν με θόρυβο μετρώντας τις αντινομίες τους. 

 

Στην άλλη όχθη του Ατλαντικού χιλιάδες Αμερικανοί φοιτητές δένονται σε ειρηνιστικές αλυσίδες διαμαρτυρίας, το μπερεδάκι του Τσε ανεμίζει στα campuses. Στην Ελλάδα, γύψος...
"Βιώναμε μια δραματική αντίφαση", θυμάται σήμερα ο επικεφαλής της Ανανεωτικής Εκσυγχρονιστικής Κίνησης της Αριστεράς (ΑΕΚΑ), Νίκος Μπίστης, απόφοιτος του Κολλεγίου Αθηνών, της τάξης του '70. "Από τη μια ήμασταν έντονα αντι-Αμερικανοί λόγω της δικτατορίας, από την άλλη, όμως, αναγνωρίζαμε πως υπήρχαν κάποια σημεία στο σύστημα το αμερικανικό που ήταν άξια λόγου, μια παράδοση φιλελεύθερη.

Για παράδειγμα, υπήρχε Αμερικανός καθηγητής, ονόματι Wenger - και το θυμήθηκα πρόσφατα με την παραίτηση του βοηθού της Αμερικανικής Πρεσβείας - που μας έκανε αμερικανική λογοτεχνία και μουσική, ο οποίος είχε μπει στη Δημοκρατική Αμυνα.

Αργότερα, στο χτύπημα της Αμυνας, τον έπιασαν και τον απέλασαν. Προπαγανδιστές της χούντας το Κολλέγιο δεν είχε, αντίθετα, είχε πολλούς καθηγητές αριστερούς, καθηγητές εξαιρετικούς. Είχε τον Καλοκαιρινό, έναν από τους καλύτερους ιστορικούς, ο οποίος είχε γράψει το βιβλίο για τη βυζαντινή ιστορία - ήταν το πρώτο βιβλίο της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης Παπανούτσου - που ξεκινούσε με οικονομία και οικονομικούς όρους.

Γι' αυτό είχε θεωρηθεί μαρξιστικό και όταν ήρθαν στα πράγματα οι αποστάτες, το '65, το πολτοποίησαν. Είχε δημιουργηθεί τότε σάλος μες στο Κολλέγιο κι ο κόσμος είχε πάρει το μέρος του Καλοκαιρινού, ο οποίος ήταν κομμουνιστής. Υπήρχαν, βεβαίως, και οι πιο συντηρητικοί - ο ίδιος ο διευθυντής, ο Κωνσταντίνος Λαλόπουλος, ήταν ο προσωπικός δάσκαλος του Κωνσταντίνου - όμως το κλίμα της δικτατορίας τα είχε πάει όλα αριστερά.

Την ώρα που στην Ελλάδα δεν γινόταν τίποτα, εμείς είχαμε εκλεγμένο μαθητικό συμβούλιο, γίνονταν γενικές συνελεύσεις των τεσσάρων τελευταίων τάξεων και εκλογές με κάλπη και μυστική ψηφοφορία. Τη χρονιά του '70 οι υποψήφιοι ήταν δύο: εγώ και ο Αριστείδης ο Δοξιάδης, της οικογένειας Δοξιάδη. Τα παιδιά των, ας πούμε, "καλών" οικογενειών ψήφισαν τον Αριστείδη, που βγήκε κιόλας, αν και στην ουσία δεν υπήρχε καμιά διαφορά μεταξύ μας: ήμασταν και οι δύο οργανωμένοι παράνομα στο Πατριωτικό Μέτωπο".

Ένας Δοξιάδης αριστερός; Ασφαλώς ο κ. Λαλόπουλος θα απέστρεφε το πρόσωπό του μετά βδελυγμίας. Αλλά στην Ελλάδα του '70 φαίνεται πως όλα είναι δυνατά. Ακόμα και το να τυπώνεις αντιστασιακές προκηρύξεις στον πολύγραφο ενός μπουρζουάδικου κολλεγίου....
"Το Κολλέγιο ήταν οργανωμένο έτσι ώστε μπορούσες να περάσεις εντός του ολόκληρο το εικοσιτετράωρο: τρώγαμε μέσα, κάναμε μισή ώρα διάλειμμα και συνεχίζαμε για άλλες δυο τρεις ώρες μέχρι αργά το απόγευμα. Ζούσαμε πολύ μες στο σχολείο τότε και μας άρεσε. Ακόμα και τις ελεύθερες ώρες που είχαμε μετά τις αξιοποιούσαμε μες στο σχολείο. Καταρχήν, εμείς οι αριστεροί συνεδριάζαμε εκεί πιο εύκολα. Ενίοτε χρησιμοποιούσαμε και τους πολυγράφους του Κολλεγίου για να τυπώνουμε προκηρύξεις - τότε εκδίδαμε τον "Αθηναίο", το περιοδικό του σχολείου. Πολλές φορές, λοιπόν, τα βράδια, όταν ξεμέναμε στο σχολείο για τις πρόβες του θεατρικού και το σχολείο ήταν έρημο, βγάζαμε τις μεμβράνες του περιοδικού και βάζαμε τις προκηρύξεις του ΠΑΜ. Λειτουργούσαμε πολύ συνωμοτικά, κανονικά με τσιλιαδόρους και όλα. Δεν μας έπιασαν ποτέ. Μια φορά, θυμάμαι, πέρασε ο διευθυντής, αλλά μας ειδοποίησαν και αλλάξαμε τη μεμβράνη. Μπήκε μέσα, μας καλησπέρισε κι έφυγε".

Είναι η εποχή που το Κολλέγιο, παραδοσιακά, στο τέλος κάθε χρονιάς κάνει έναν έρανο για να κτιστεί ένα σχολείο σε ένα χωριό, κάπου στα σύνορα. Στις συνελεύσεις του '68, για πρώτη φορά κατατίθεται από μερίδα "τολμηρών" η πρόταση να μη μετάσχει το Κολλέγιο σε αυτόν τον έρανο, εν είδει έμπρακτης αντίθεσης στο καθεστώς. Οι μαθητές διχάζονται. Αλλοι συμφωνούν, άλλοι υποστηρίζουν πως κάτι τέτοιο θα έχει κόστος για το σχολείο. Οι ψήφοι μοιράζονται, εντέλει, η μετριοπαθέστερη γραμμή επικρατεί. Το σχολείο θα κτιστεί - μαζί και η πολιτική συνείδηση μιας ανήσυχης εφηβείας...

"Το '69, ένας πολύ αγαπητός καθηγητής Ιστορίας, ο Καλοκαιρινός, εξεδιώχθη λόγω πολιτικών φρονημάτων. Σκεφτήκαμε να βρούμε έναν τρόπο να αντιδράσουμε. Ήμουν πρόεδρος της τάξης κι απευθύνθηκα στους συμμαθητές μου, προτείνοντάς τους, ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων, να μποϊκοτάρουμε το μάθημα της Ιστορίας, όπως και έγινε. Δεν κάναμε τίποτα σπουδαίο, απλώς αργήσαμε να πάμε και έμεινε για λίγη ώρα η αίθουσα άδεια. Ο διευθυντής του σχολείου, ο Λαλόπουλος, που είχε ως κύριο μέλημα την εύρυθμη λειτουργία του σχολείου, με κάλεσε στο γραφείο του και με αποκάλεσε ανατρεπτικό και αναρχικό στοιχείο!".
Προφανώς, ο κ. Λαλόπουλος δεν είχε το χάρισμα να βλέπει μπροστά - το περιστατικό αφηγείται ο "αναρχικός" Βασίλης Πεσματζόγλου, της γνωστής οικογενείας, σήμερα καθηγητής Οικονομικών Σπουδών.

 Έτερο "ανατρεπτικό" στοιχείο που έλαβε μέρος σε εκείνες τις "ταραχές" ήταν ο Γιώργος Κύρτσος, δημοσιογράφος και επί πολλά χρόνια διευθυντής του "Ελεύθερου Τύπου", επίσης απόφοιτος του Κολλεγίου Αθηνών, της τάξης του '71.
"Το Κολλέγιο Αθηνών - διευκρινίζει - ήταν ένα σχολείο φιλελεύθερο με βενιζελική παράδοση και αριστερές τάσεις. Καθηγητές και μαθητές ήταν αντιχουντικοί, όχι όμως με τον τρόπο που ήταν τότε οι αριστεροί. Απλούστατα, ως αστοί, ως ανώτερη κοινωνική τάξη, περιφρονούσαν τους χουντικούς που ήταν από κατώτερα στρώματα. Ως σχολείο, το Κολλέγιο ήταν απαιτητικό. Αυστηρό, αλλά και δημοκρατικό. Ένα καλά οργανωμένο και προστατευμένο περιβάλλον, που φρόντιζε για την ολόπλευρη ανάπτυξη των μαθητών του, ένα σχολείο που περνούσε στους μαθητές μια συνειδητή πειθαρχία. Σου έδινε κίνητρα να λειτουργήσεις μες στο πλαίσιο που σου έθεταν".

Από τους 71 αποφοίτους της τάξης '71 οι 70 μπήκαν στα Πανεπιστήμιο, τρεις από τους 19 μαθητές του τμήματος του Γιώργου Κύρτσου - ανάμεσά τους και ο ίδιος - στο ΜΙΤ της Καλιφόρνιας.

Βεβαίως, λέει, γνώριζε από τότε, όπως και οι συμμαθητές του, ότι φοιτούσε σε ένα σχολείο για τους καλύτερους, ένα σχολείο που προετοίμαζε τη μελλοντική ελίτ της πολιτικής, των επιστημών και των επιχειρήσεων. "Όσοι ενδιαφέρονταν να καθίσουν στα θρανία του Κολλεγίου έπρεπε να δώσουν εξετάσεις στη Δ΄ Δημοτικού - εγώ είχα κάνει έναν χρόνο ιδιαίτερα για να τα καταφέρω. Αντί για 12 έτη, οι μαθητές φοιτούσαν 13, εφόσον υπήρχε και μια χρονιά κολλεγιακής προετοιμασίας. Το Κολλέγιο, όμως, έδινε και ευκαιρίες σε όσους ήταν καλοί μαθητές αλλά είχαν ανάγκη.

Για παράδειγμα, ο Χάρης ο Μάκκας της Πειραιώς βρέθηκε στα θρανία του με υποτροφία, όταν μια καταστροφική κατολίσθηση έπληξε το Μικρό Χωριό στην Ευρυτανία, όπου κατοικούσε.

Της σειράς μου ήταν και ο σημερινός πρόεδρος του ΣΕΒ, Οδυσσέας Κυριακόπουλος, καθώς επίσης και ο Ντίνος Μαρτίνος, ο εφοπλιστής - οι δυο τους όμως έφυγαν πριν από την αποφοίτηση. Μαθητική ζωή; Λίγα πράγματα, το σχολείο ήταν πολύ ανταγωνιστικό. Θυμάμαι, όμως, τις πλάκες με την αγοροπαρέα, τα "πρέσινγκ" και τα αστεία του γιγαντόσωμου Πέτρου Δούκα - ο Δούκας και γενικά οι μεγαλόσωμοι της κάθε τάξης έσπρωχναν με το σώμα κι έκαναν σάντουιτς τους πιο αδύνατους - ή τα σχέδια που καταστρώναμε για να βρεθούμε με τα κορίτσια στα πάρτι της εποχής..."

Η αντίδραση είναι άμεση. Ο "εγκαλούμενος" Πέτρος Δούκας, απόφοιτος της τάξης του '71, πρώην υφυπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Μητσοτάκη και νυν πρόεδρος της Net Med S.A., της Ericsson Hellas και της Capital Partners, απαντάει στο "πρέσινγκ" Κύρτσου με "σφιχτή" άμυνα: "Θεωρούσαμε ότι το Κολλέγιο ήταν ξεχωριστό σχολείο, αλλά όχι σχολείο μιας μικρής ελίτ. Υπήρχαν μαθητές από όλες τις κοινωνικές τάξεις. Ήμασταν, πάντως, πολύ δεμένοι. Οι παρέες σχηματίζονταν με βάση τα προσωπικά ενδιαφέροντα. Πολιτικοποίηση; Όλοι, ανεξαιρέτως, ήταν δημοκρατικών πεποιθήσεων και στην απόλυτη πλειοψηφία τους κατά της χούντας. Βέβαια, η αγωνία τότε για τους μαθητές ήταν κυρίως το σε ποιο Πανεπιστήμιο θα γίνουν δεκτοί κι αν θα καταφέρουν να γίνουν δεκτοί σε κάποιο από τα καλά Πανεπιστήμια του εξωτερικού. Συνολικά το Κολλέγιο ήταν ένα σχολείο πολύ πιο δύσκολο απ' ό,τι ήταν στη συνέχεια το Πανεπιστήμιο, ακόμη και από τα μεταπτυχιακά.

Ήταν περίοδος αγχωτική - περισσότερη πλάκα είχαν τα χρόνια που ακολούθησαν τα μαθητικά. Συναντώ τακτικά παλιούς συμμαθητές, κυρίως τους "τραπεζίτες". Τον Χάρη Μάκκα της Πειραιώς, τον Νίκο Νανόπουλο διευθύνοντα σύμβουλο της Eurobank, τον Παναγιώτη Τσουπίδη, πρώην διευθύνοντα σύμβουλο της Δωρικής, τον Χρήστο Σωρότο της Citibank, τον Δημήτρη Παυλάκη, πρώην γενικό διευθυντή της ΕΤΕΒΑ ή τον Δημήτρη Μόσχο, σήμερα γενικό διευθυντή της Εμπορικής Τράπεζας".

Ειρωνεία ή όχι, οι περισσότεροι "τραπεζίτες" του Κολλεγίου στα δεκαοκτώ τους θέλουν να γίνουν ακαδημαϊκοί, να διδάξουν "για να αλλάξουν κάτι". Ύστερα, θα έρθει η πραγματικότητα και το business orientation και θα αλλάξουν όλα.

Έχοντας ζήσει ως οικότροφος και υπότροφος στο Κολλέγιο Αθηνών από τη Δ΄ Δημοτικού ως την αποφοίτησή του, ο κ. Χάρης Μάκκας, διευθύνων σύμβουλος της ING - Πειραιώς, λέει πως "τότε οι οικότροφοι του Κολλεγίου ήταν δύο κατηγοριών: είτε φτωχοί υπότροφοι από την επαρχία, είτε γόνοι εφοπλιστών, των οποίων οι οικογένειες διέμεναν στο εξωτερικό.

 Το αποτέλεσμα ήταν οι inmates να ζουν κάπως απομονωμένοι και μάλλον υπερπροστατευμένοι συγκριτικά με τους άλλους μαθητές. Αναγκαστικά, οι μεταξύ μας σχέσεις ήταν στενότερες - ακόμα και σήμερα, κάθε Τετάρτη, απαρέγκλιτα συναντώ δύο παλιούς συμμαθητές και φίλους από το Κολλέγιο, τον Κλεάνθη Τσακιράκη και τον Αγγελο Αγγελόπουλο".

Για το κεφάλαιο "εφηβεία και χούντα", ο κ. Μάκκας λέει: "Θυμάμαι έντονα το πρωινό της 21ης Απριλίου 1967. Ετοιμαζόμουν να πάω σπίτι μου για τις διακοπές του Πάσχα, όταν μαθεύτηκε πως είχε γίνει πραξικόπημα και ο διευθυντής έβγαλε διαταγή να μη φύγει κανείς. Μπορώ να πω πως η απογοήτευσή μου για τη ματαίωση αυτού του ταξιδιού ήταν σχεδόν μεγαλύτερη από το φόβο ή την ανησυχία για τις πολιτικές εξελίξεις. Τότε ακόμα οι περισσότεροι δεν ξέραμε, δεν συνειδητοποιούσαμε τι μπορεί να σημαίνει χούντα.

Προσωπικά, άρχισα να το καταλαβαίνω όταν κάποιοι συμμαθητές μου άρχισαν είτε να "εξαφανίζονται" είτε να εμφανίζονται στο μάθημα πιο κοντοκουρεμένοι ή πιο "ταλαιπωρημένοι", ή όταν ο καθηγητής των Θρησκευτικών, ονόματι Λάππας, αναγκάστηκε από τη διεύθυνση να βγάζει τα εβραιόπουλα έξω από το μάθημα. Αλλά ολόκληρη την εικόνα, χωρίς προπαγάνδα και παραμορφώσεις, την είδα μόνο όταν πήγα στην Αμερική για σπουδές, όταν πια πήρα κάποια απόσταση από τα πράγματα. Νομίζω πως οι πολιτικές εξελίξεις, εκ των πραγμάτων, καθόρισαν και σφράγισαν την πολιτική συνείδηση της γενιάς μου".

Συνέχεια, με "ονοματολογία": "Από τους συμμαθητές μου, ο Κύρτσος ήταν εξαιρετικά μεθοδικός μαθητής, σχεδόν στην κατηγορία του σπασίκλα, με υψηλές επιδόσεις. Με εξέπληξε η ένταξή του αργότερα στην ΚΝΕ, τον θεωρούσα πιο συντηρητικό. Ο Σαμαράς ήταν από μικρός λαοφιλής, εμφανίσιμος κι αθλητικός τύπος - θυμάμαι έτρεχε στα 110 μ. μετ' εμποδίων κι έβγαινε πάντα στην πρώτη τριάδα. Ξέρετε, "μάγκας" τότε ήσουνα αν ήσουν και καλός μαθητής και καλός αθλητής. Η καταγωγή ή τα χρήματα δεν αρκούσαν, έπρεπε να αποδείξεις τι μπορεί να κάνεις. Εξόχως intellectual ήταν ο Βασίλης ο Πεσματζόγλου και ο Νίκος ο Μπίστης - αυτός ήταν και ο μόνος που υποπτευόμουν πως μπορεί να είχε αντιστασιακή δράση. Ο Πέτρος ο Δούκας δεν ήταν εξαιρετικός μαθητής, αλλά ωρίμασε και διάλεξε τους στόχους του. Θα τον κατέτασσα στους overachievers, σε σχέση με αυτό που η τότε παρουσία του προδιέγραφε για το μέλλον του".

"Να είστε ρεαλιστές, να ζητάτε το αδύνατο" - στις αρχές των '70's τα αγόρια του Κολλεγίου, οι έφηβοι της "χρυσής Αθήνας" πιπιλίζουν ακόμα τα συνθήματα του "κόκκινου" Μάη, πάνε σε πάρτι, ακούνε Beatles από σαρανταπενταράκια, ακούνε και Stones, δεν κουρεύονται συχνά, ερωτεύονται πολύ, δεν κάνουν drugs, στρίβουν κάνα τσιγάρο πίσω από τους θάμνους και μαζεύουν "στίγματα" στο ποινολόγιο, βλέπουν ασπρόμαυρο Διακογιάννη στην τηλεόραση και κάνουν όνειρα χρωματιστά.

Ο Βασίλης Πεσματζόγλου, απόφοιτος του Κολλεγίου, τάξη του '71, θυμάται:
"Σε γενικές γραμμές το σχολείο ήταν αυστηρό σε ακαδημαϊκά standards αλλά και σε ζητήματα συμπεριφοράς. Ο "επιτυχημένος" στο σχολείο έπρεπε να είναι καλός μαθητής και καλλιεργημένος. Να διαβάζει εξωσχολικά βιβλία και να διαθέτει ή να δείχνει ότι έχει έναν ευρύτερο πολιτικό προβληματισμό. Για κάποιο λόγο, υπήρχε ένας αντανακλαστικός μηχανισμός που πάντα έδινε ώθηση στους καλούς μαθητές, όπως, για παράδειγμα, στις εκλογές στις τάξεις. Ο επικεφαλής του μαθητικού συμβουλίου ήταν πάντα ένας από τους καλούς μαθητές. Τότε δεν δίναμε ιδιαίτερη σημασία στο ντύσιμο, ούτε αυτό όριζε τις οικονομικές μας δυνατότητες. Ήμασταν όλοι λέτσοι. Με τα κορίτσια, η μόνη επαφή που είχαμε ήταν στις στάσεις των σχολικών - οι κοπέλες πήγαιναν στο θηλέων, στην Αγία Παρασκευή, και εμείς στη Φιλοθέη. Ό,τι γινόταν, γινόταν στις στάσεις. Τίποτα σπουδαίο πάντως. Η μεγαλύτερη σκανδαλιά που κάναμε ήταν ότι παίζαμε πόκα στα διαλείμματα, κανονικά, με λεφτά!

Αργότερα πηγαίναμε σε πάρτι, όπου οι επαφές μας με κορίτσια ήταν περισσότερες, όπως και με το αλκοόλ και τα τσιγάρα. Σημείο αιχμής ήταν το μαλλί των αγοριών, ενώ αν κάποιος καθηγητής έβλεπε έναν μαθητή να καπνίζει εκτός σχολείου, ήταν πολύ πιθανό την επόμενη μέρα να... υφίστατο τις κυρώσεις! Από τα αγαπημένα στέκια μας ήταν του Μάνθου στη Δαφνομήλη".

Όταν οι άνθρωποι κάνουν σχέδια, ο Θεός γελάει - σωστό ή όχι; "Πολλοί μαθητές του Κολλεγίου δεν ακολούθησαν εκείνο που τότε φαινόταν πιθανό γι' αυτούς. Το πιο λαμπρό μυαλό ήταν ο Αγγελος Τσιριμώκος, που πρώτευε στα μαθηματικά σε υψηλότατο επίπεδο, ήταν άριστος μαθητής, γλωσσομαθής, ήξερε και εσπεράντο. Αυτό που λέμε σπάνιο μυαλό.

Σπούδασε φυσικές επιστήμες κι όμως, σήμερα, εργάζεται στις Βρυξέλλες ως μεταφραστής. Ο Κύρτσος με εντυπωσίασε όταν έμαθα ότι ανήκε στην ΚΝΕ και ακόμα περισσότερο όταν κατέληξε να ηγείται μιας εφημερίδας της συντηρητικής πλευράς. Δεν τον φανταζόμουν σε κανένα από τα δύο! Γενικά, ήταν πολύ πρακτικός.

Ο Μάκκας ήταν πάντα συμπαθής, ήπιος και καλός μαθητής. Ο Πέτρος Δούκας δεν έδειξε από τότε ότι θα ασχολείτο με την πολιτική. Πιστεύω ότι αν η σύζυγός του δεν ήταν κόρη του Έβερτ αλλά κόρη κάποιου στελέχους του ΠΑΣΟΚ, ίσως σήμερα να ήταν στο απέναντι στρατόπεδο. Ηγετικές φυσιογνωμίες με πιο έντονη πολιτική δράση ήταν ο Νίκος Μανωλόπουλος - σήμερα general manager του Μεγάρου Μουσικής - και ο Νίκος Νανόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της Eurobank. Ειδικά για τον Νανόπουλο θυμάμαι ότι ήταν πολύ γοητευτικός και ότι είχα προτείνει ως "παρατσούκλι" του για το βιβλίο των αποφοίτων το "an ideal husband", αλλά πάτησε πόδι και τελικά δεν μπήκε. Από τους πιο σαματατζήδες ήταν ο Γιώργος Σαλονίκης, που αργότερα ασχολήθηκε με τον Ολυμπιακό".

Και αντί επιλόγου, μανιφέστο: "Εν πολλοίς η γενιά μας, από πολιτικής άποψης, ήταν τυχερή. Έζησε σε μια περίοδο με σημαντικά πολιτικά γεγονότα και ανατροπές και αναγκάστηκε να πάρει θέση απέναντι στα πράγματα. Γι' αυτό υπάρχει και αυτή η αίγλη, που είναι μάλλον μύθος, της βαθιάς πολιτικής συνείδησης της γενιάς μας. Τα γεγονότα την έκαναν έτσι. Μπορώ να πω ότι η εποχή βοήθησε εκείνα τα παιδιά, μερικά εκ των οποίων κεφαλαιοποίησαν τη δραστηριότητά τους επί δικτατορίας, για το μέλλον. Οι σημερινοί σαρανταπεντάρηδες και πενηντάρηδες βρίσκονται στο peak της καριέρας τους, κατέχουν εκ των πραγμάτων θέσεις - κλειδιά στις ασχολίες τους και επηρεάζουν τα πράγματα. Ούτως ή άλλως, μιλάμε για μια γενιά που ενηλικιώθηκε εν μέσω δικτατορίας". 

kourdistoportocali