682 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΕΥΡΩ ΕΚΛΗΘΗ ΝΑ ΕΠΙΣΤΡΕΨΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗΝ Ε.Ε. ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΚΑΚΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΚΟΝΔΥΛΙΩΝ
Της ΑΝΤΑΣ ΨΑΡΡΑ
Το εθνικό σπορ του «σβησίματος» κλήσεων της τροχαίας έχει μεταδοθεί εδώ και δεκαετίες σε πολλές υπηρεσίες. Πρόστιμα σβήνονται παντού! Μήνες πριν μέσα στη Βουλή παρά λίγο να σβηστούν μεγάλα και «επώνυμα» πρόστιμα, μέρες πριν ασκήθηκαν διώξεις σε εφοριακούς για μη είσπραξη προστίμων, ενώ καταδικάστηκε για παρόμοιο περιστατικό ακόμα και ο εθνικός Νομάρχης.
Τι γίνεται όμως με τα πρόστιμα και τις παράνομες εκταμιεύσεις χρημάτων από τα κοινοτικά και τα εθνικά ταμεία για κάθε λογής δημόσια έργα; Οπως προκύπτει, και εκεί γίνονται πάρτι ...
αναδόχων-φορέων με διαπιστωμένα κουκουλώματα μεγάλων οφειλών.Για παράδειγμα στις 11/12/2008, με έγγραφο που αφορά καταλογισμούς (πρόστιμα), ο γ.γ. Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας ζητάει να μάθει γιατί δεν έχουν βγει ακόμα οι εντολές πληρωμής από τη δευτεροβάθμια αρμόδια Αρχή Πληρωμών. Οπως προκύπτει από το έγγραφο στις 78 περιπτώσεις συνολικής οφειλής 6,3 εκατ. ευρώ επιστράφηκαν μόνο 40.104 ευρώ, ενώ βεβαιώθηκαν στην εφορία ως χρέη άλλα 54.651 ευρώ.
Τι συμβαίνει όμως και ποιος ευθύνεται για την αδυναμία (;) των υπηρεσιών ελέγχου στη διεκδίκηση των οφειλόμενων ποσών που καλούνται να επιστρέψουν όσοι έκαναν κακή χρήση των επιδοτήσεων;
Ποιος επιβαρύνεται τελικά με όλες αυτές τις καθυστερήσεις και τις «χαλαρές» διεκδικήσεις επιστροφής των επιδοτήσεων που δόθηκαν ακόμα και για καραμπινάτες κακοτεχνίες και σπατάλες; Ξανά ο κρατικός προϋπολογισμός και (μέχρι προ τινος) ο κοινοτικός!
Ας πάρουμε λοιπόν τα πράγματα από την αρχή: Ενας δήμος καταθέτει αίτημα για την ένταξη ενός έργου σε Επιχειρησιακό Πρόγραμμα. Γίνεται η μελέτη και, αν το έργο ενταχθεί, προκηρύσσεται (λέμε τώρα!) διαγωνισμός και επιλέγονται οι ανάδοχοι που θα απορροφήσουν από τα κοινοτικά ταμεία το 75%-80%, ενώ το υπόλοιπο προέρχεται από τον εθνικό προϋπολογισμό.
Μέχρι την παραλαβή του έργου λειτουργούν τρία διαφορετικά επίπεδα ελέγχου: στη διαδικασία ένταξης του έργου, στην επιλογή αναδόχου και τέλος στην παρακολούθηση της ορθής κατασκευής μέχρι το στάδιο της ολοκλήρωσης. Αν υπάρξουν παρατυπίες ή λάθη κατά την εκτέλεση υποχρεώνεται ο δικαιούχος να επιστρέψει όλα τα χρήματα ή μέρος των χρημάτων αναλόγως με το τελικό πόρισμα. Ετσι λέει ο νόμος!
Στο σημείο αυτό όμως ακόμα και ο πλέον καλοπροαίρετος πολίτης θα θυμηθεί τις εκατοντάδες φορές που αυτή η διαδικασία δεν τηρήθηκε. Απ' ευθείας αναθέσεις έργων, «φωτογραφικοί» διαγωνισμοί, ελλιπείς μελέτες, ακατάλληλοι πανάκριβοι δρόμοι, ελαττωματικές γέφυρες, προβληματικά λιμάνια, κακοφτιαγμένα σχολεία και δημόσια ιδρύματα, παρανομίες καραμπινάτες και τεράστιος πλουτισμός επιτηδείων με εθνικά και κοινοτικά λεφτά. Πρωταθλητές, δήμοι, κοινότητες, ακόμα και ολόκληρα υπουργεία μαζί με τις εκάστοτε ιδιωτικές εταιρείες που αναλαμβάνουν την «υλοποίηση» των έργων.
Τα ΜΜΕ ασχολούνται συνεχώς τα τελευταία χρόνια με έργα-σκάνδαλα που ξετινάζουν τους προϋπολογισμούς. Εδώ ίσως κόλλαγε το «μαζί τα φάγαμε». Επειδή το φαινόμενο τείνει να είναι ο κανόνας για μια τεράστια σπατάλη πόρων, έχει σημασία να εξεταστεί συνολικά. Πώς δηλαδή είναι όχι απλώς εφικτό αλλά δόκιμο να επιδοτούνται με τεράστια ποσά ακατάλληλα, παράνομα και άχρηστα έργα και κυρίως τι γίνεται όταν διαπιστωθούν όλα τα παραπάνω και οριστούν τα πρόστιμα. Πώς οι υπηρεσίες διασφαλίζουν -αν διασφαλίζουν- την επιστροφή των χρημάτων;
Ο φόβος φυλάει τα έρημα στην Ε.Ε. Ομως, στις αρχές του 2000 η Ε.Ε., διαπιστώνοντας κακοδιαχείριση κοινοτικών πόρων από τα κράτη μέλη, θέσπισε ένα αυστηρό πλαίσιο αλλά -όπως αποδείχθηκε- η Ελλάδα κρατούσε και πάλι... ομπρέλα. Η Ε.Ε. όρισε τον τρόπο διαχείρισης και ελέγχου με στόχο τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα στις συγχρηματοδοτούμενες δράσεις. Τα κράτη μέλη είχαν πλέον την ευθύνη σε πρώτο βαθμό. Εσπευσε λοιπόν ως όφειλε και η Ελλάδα να δημιουργήσει τις αντίστοιχες οργανωτικές δομές. Οχι ένα αλλά τρία επίπεδα ελέγχου λειτουργούν στη χώρα μας:
1. Ο έλεγχος πρώτου επιπέδου, που διενεργείται από τις 25 Διαχειριστικές Αρχές.
2. Ο έλεγχος δευτέρου επιπέδου, που έχει ανατεθεί στην Αρχή Πληρωμής, η οποία εξασφαλίζει τις χρηματοδοτικές ροές από την Ε.Ε.
3. Ο δημοσιονομικός έλεγχος, που ασκείται από την Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΕΔΕΛ), η οποία λειτουργεί στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους.
Η Ε.Ε. το 2003 κατέγραψε μεγάλες αδυναμίες στα ελληνικά συστήματα ζητώντας άμεσα να σταματήσουν οι παραβιάσεις της κοινοτικής νομοθεσίας στις δημόσιες συμβάσεις, να ελεγχθεί η νομιμότητα μεταφοράς έργων από το Β' ΚΠΣ στο Γ' ΚΠΣ (έργα- γέφυρες) και να διορθωθούν οι αδυναμίες των Διαχειριστικών Αρχών, της Αρχής Πληρωμής και της ΕΔΕΛ. Η απόφαση της Ε.Ε. κατέληγε στο συμπέρασμα ότι σημαντικά ποσά είχαν παράνομα καταβληθεί στην Ελλάδα.
Εκπονήθηκε τότε ένα σχέδιο δράσης, το οποίο στη συνέχεια καταπατήθηκε, ενώ η ελληνική πλευρά αθέτησε όλες τις δεσμεύσεις στις οποίες είχε συμφωνήσει. Από το 2004 μέχρι και το 2005 με συνεχείς επαφές των δύο πλευρών το πρόβλημα διαιωνιζόταν δι' αλληλογραφίας χωρίς αποτέλεσμα.
Τελικά η Ε.Ε. αποφάσισε να ορίσει ένα ποσό «περαίωσης» για τις εκατοντάδες παρατυπίες της Ελλάδας αναλογικά με τα ποσά που είχαν εκταμιευθεί για τα συγχρηματοδοτούμενα έργα. 71 άρθρα με καραμπινάτες παραβιάσεις νόμων από τις ελληνικές αρχές περιέχει η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (1.731/7-6-2005), με την οποία ζητήθηκαν πίσω τα ποσά που είχαν δοθεί σε μεγάλα και «πολύ γνωστά» συγχρηματοδοτούμενα έργα.
Το ελληνικό κράτος διατάχθηκε τότε να επιστρέψει 682 εκατ. ευρώ (το 25% των δηλωμένων δαπανών). Η Ελλάδα ισχυρίστηκε ότι πραγματοποίησε από μόνη της κάποιες δημοσιονομικές διορθώσεις ύψους 164 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό, όπως προκύπτει, επιβάρυνε αποκλειστικά τους εθνικούς πόρους, μια και έτσι «ξεπλύθηκαν» οριζόντια με μια μονοκονδυλιά όλα τα έργα που είχαν ελεγχθεί και είχαν βρεθεί να μην καλύπτουν τις απαραίτητες προδιαγραφές.
Η Ε.Ε. δέχθηκε τις εγχώριες «διορθώσεις» και όρισε το υπόλοιπο οφειλόμενο ποσό των 518 εκατ. ευρώ να επιστραφεί σταδιακά σε διάστημα 4 ετών, από το 2005 ως το 2008. Πέραν αυτού, η Ελλάδα ανέλαβε να μειώνει από μόνη της τα κοινοτικά κονδύλια που αφορούσαν συμβάσεις έργων. Σε κάθε ποσό που θα εκταμιευόταν μελλοντικά από τα κοινοτικά ταμεία θα έπεφτε ένα μόνιμο μαχαίρι 10%, επιβαρύνοντας φυσικά τους εθνικούς πόρους. Ενα προκαταβολικό δηλαδή πρόστιμο για τις εκ προοιμίου παρανομίες, τρομάρα μας! Εκτοτε οι ελληνικές αρχές είναι πιο προσεκτικές σε ό,τι αφορά τις εκταμιεύσεις από τα κοινοτικά ταμεία. Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τους εθνικούς πόρους, στους οποίους μετακυλίονται τα ποσά, που αναγκαστικά, λόγω παρατυπιών, δεν εκταμιεύονται από τα κοινοτικά ταμεία.
- Τι θα περίμενε όμως κανείς μετά από την εθνική αυτή ντροπή των τεράστιων προστίμων που πληρώθηκαν στην Ε.Ε. από τα χρήματα των φορολογουμένων;
- Πώς λειτουργούν και ποιες είναι αυτές οι Αρχές που δεν καταφέρνουν να σταματήσουν τη λαίλαπα διασπάθισης του δημόσιου χρήματος;
- Ποιο οικονομικό παρακράτος λειτουργεί έτσι ώστε να μη διαταράσσεται κανενός ο ύπνος όταν γίνεται με απ' ευθείας ανάθεση η κατασκευή ενός δρόμου, όταν στοιχίζει δεκαπλάσια από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ε.Ε., όταν χρησιμοποιούνται κακής ποιότητας υλικά, όταν ο δρόμος είναι μικρότερος από αυτόν που υπάρχει στη μελέτη, όταν δεν τηρούνται οι περιβαλλοντικές προδιαγραφές κ.λπ.;
- Πώς γίνεται και από 120 περιπτώσεις μιας τυχαίας εκτύπωσης του ηλεκτρονικού πρωτοκόλλου της Αρχής Πληρωμής (Μονάδα Ελέγχων) να είναι μόνο 10 περιπτώσεις σε ενέργεια (σε διενέργεια ελέγχου, δηλαδή), ενώ όλες οι άλλες πάνε για... ενημέρωση και αρχείο; Ποιος και πότε αποφασίζει να αγνοήσει τις διαπιστώσεις παρατυπιών από τα ελεγκτικά όργανα και να τις βάλει στο αρχείο ή να τρενάρει επί χρόνια ολόκληρα τη διαδικασία ανάκτησης των χρημάτων; (δείτε τα δύο σχετικά παραδείγματα).
Η Αρχή Πληρωμής με βάση τα αποτελέσματα των ελέγχων σε περίπτωση παρατυπίας οφείλει να θέτει σε αναστολή πληρωμής τα επισφαλή ποσά. Αυτό σημαίνει ότι τα ποσά αυτά δεν εισφέρονται από τα κοινοτικά ταμεία, επιβαρύνουν όμως διπλά και τριπλά τον κρατικό προϋπολογισμό όταν δεν γίνονται απαιτητά από τον οφειλέτη. Μέσα σε 2 μήνες από την οριστικοποίηση του ελέγχου, πρέπει να εκδοθεί απόφαση δημοσιονομικής διόρθωσης. Εάν ο οφειλέτης δεν επιστρέψει την επιδότηση μέσα σε έναν μήνα, τότε η Αρχή Πληρωμής οφείλει να βεβαιώσει την οφειλή στη ΔΟΥ.
Εδώ αρχίζουν όμως τα παραθυράκια. Για παράδειγμα κυκλοφορεί μια ανυπόγραφη εγκύκλιος που φέρει το όνομα του Γ. Αλογοσκούφη (χωρίς υπογραφή και χωρίς αριθμό πρωτοκόλλου), η οποία είναι άλλος ένας από τους τρόπους παράκαμψης της επιστροφής των χρημάτων. Ενώ γίνεται η αφαίρεση από την Ε.Ε., δεν απαιτούνται πίσω τα χρήματα από τον οφειλέτη, επειδή η Αρχή Πληρωμής δεν εκδίδει αμέσως ή και ποτέ την απόφαση, μετακυλίοντας το ποσό στον ταλαίπωρο κρατικό προϋπολογισμό.
Τώρα που τελείωσαν τα ΚΠΣ και ήρθε το ΕΣΠΑ, θα περίμενε κανείς να αλλάξει κάπως αυτή η τακτική και να γίνονται σωστά τόσο οι αναθέσεις όσο και κυρίως οι έλεγχοι με απλές και γρήγορες διαδικασίες.
Να όμως που εφευρέθηκε ένα ακόμα «τέχνασμα» με το άρθρο 8 του Ν. 3.614/07, κάνοντας τη διαδικασία ακόμα πιο σύνθετη: Ο ελεγκτικός φορέας εκδίδει την απόφαση δημοσιονομικής διόρθωσης, που δεν ισοδυναμεί με καταλογισμό αλλά πρέπει να σταλεί στον αρμόδιο διατάκτη για να εκδώσει αυτός τον καταλογισμό. Δηλαδή προστέθηκε άλλο ένα σκαλοπάτι που δυσκολεύει παραπάνω την είσπραξη των παρανόμως καταβληθέντων χρημάτων.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Νο1
Σε έλεγχο που πραγματοποίησε η Περιφέρεια Αττικής στις αρχές του 2002 στο έργο «Κατεδαφίσεις επικίνδυνων και ετοιμόρροπων στη σεισμόπληκτη περιοχή του Δήμου Νίκαιας», προέκυψε ότι πιστοποιήθηκαν και πληρώθηκαν στον ανάδοχο εργασίες που είχαν εκτελεστεί από άλλες εργολαβικές συμβάσεις. Αφού υποβλήθηκαν αντιρρήσεις, 4 ολόκληρα χρόνια μετά, η Ομάδα Ελέγχου ζητάει την απένταξη του έργου, την ανάκτηση 650.625 ευρώ που είχαν καταβληθεί στον ανάδοχο και την επιστροφή από τον δήμο 376.520 ευρώ που είχε λάβει επιπλέον.
Τον Νοέμβριο του 2007 ο γ.γ. απεντάσσει το έργο, ενώ η Διαχειριστική Αρχή μόλις τον Ιούλιο του 2008 ζητάει από τον δήμο την καταβολή του οφειλόμενου ποσού. Τα χρήματα και πάλι δεν επιστράφηκαν και η Διαχειριστική Αρχή εισηγήθηκε στην Αρχή Πληρωμής την έκδοση απόφασης δημοσιονομικής διόρθωσης. Τον Ιανουάριο του 2009 η Αρχή Πληρωμής εκδίδει την απόφαση και ζητάει την άτοκη καταβολή του ποσού στη ΔΟΥ μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου, όπως προβλέπεται από τον νόμο. Η Αρχή Πληρωμής όμως, ενώ όφειλε μέσα στον Μάρτιο να βεβαιώσει την οφειλή στη ΔΟΥ, το... ξέχασε.
Οταν ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, κ. Ρακιντζής, αναζήτησε την τύχη της απόφασης, η Αρχή Πληρωμής ενημέρωσε ότι έγινε δικαστική προσφυγή. «Ξεχνώντας» βεβαίως ότι η προσφυγή από μόνη της δεν αναστέλλει την απόφαση, ενώ η έκθεση διαπίστωνε τέτοιες παραβάσεις που κανονικά έπρεπε να επέμβει εισαγγελέας. Τα χρήματα δεν έχουν ακόμα εισπραχθεί και η ιστορία συνεχίζεται...
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Νο2
Σε έλεγχο που πραγματοποίησε η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας το 2006 στο Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων της Δημοτικής Επιχείρησης Αμπελοκήπων Θεσσαλονίκης διαπιστώνεται σωρεία παρατυπιών. Δεν υπάρχει ο χώρος λειτουργίας της μονάδας, δεν υπάρχει μισθωτήριο, δεν υπάρχει τίποτε που να αποδεικνύει την ύπαρξη μονάδας, δεν υπάρχει ο υποτιθέμενος εξοπλισμός και τέλος δεν υπάρχει και κανένας ηλικιωμένος στη μονάδα! Οι δαπάνες του έργου-φαντάσματος ανέρχονται σε 140.194,94 ευρώ. Πληρώθηκαν ακόμα και τιμολόγια για κρουασάν που προσφέρονταν στους ανύπαρκτους ηλικιωμένους.
Με 11 σελίδες αναλυτικών περιγραφών ζητάει ο ελεγκτής της περιφέρειας την επιστροφή των χρημάτων. Μετά την εξέταση των αντιρρήσεων η περιφέρεια ορίζει το ποσόν των 140.194,94 ευρώ άμεσα καταβλητέο τον Ιούνιο του 2007. Στέλνει μάλιστα και τη σχετική εισήγηση στην Αρχή Πληρωμής για να εκδώσει την απόφαση καταλογισμού (δημοσιονομική διόρθωση). Η εισήγηση «κοιμάται» σε κάποιο συρτάρι μέχρι που η περιφέρεια στέλνει φαξ τον Μάρτιο του 2009 στον γενικό επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης για να παρέμβει. Εκείνος παρεμβαίνει και η Αρχή Πληρωμής βγάζει την απόφαση.
Η δημοτική επιχείρηση προσφεύγει δικαστικά και μόνο λίγο πριν από την έκδοση της δικαστικής απόφασης το 2010 καταβάλλεται επιτέλους το ποσό, μια και ήταν παραπάνω από βέβαιο ότι η απόφαση θα ήταν καταδικαστική. Τέσσερα χρόνια χρειάστηκαν οι Αρχές για να αποφασίσουν να πάρουν πίσω το ποσό που έδωσε το κράτος όχι για την περίπτωση κάποιας παρατυπίας αλλά για την απόλυτη ανυπαρξία του έργου.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου