Η προστασία του περιβάλλοντος

Η ανθρώπινη δραστηριότητα αλλά κυρίως η οικονομική δραστηριότητα και η εντατικοποίηση της παραγωγής των τελευταίων χρόνων, έχουν δημιουργήσει πολλά προβλήματα στο περιβάλλον τα οποία αν δεν λάβουμε σοβαρά υπόψη μας μπορεί να δημιουργήσουν ανεπανόρθωτα προβλήματα στον πλανήτη μας, που μπορεί να απειλήσουν ακόμα και την ίδια την ζωή μας.

Για την αναστροφή αυτής της, όπως διαφαίνεται, επικίνδυνης εξέλιξης χρειάζεται να λάβουμε δράση σε …

όλα τα επίπεδα της κοινωνίας. Η περιβαλλοντική προστασία επιβάλλεται να γίνει ένα σημαντικό κεφάλαιο στην ζωή μας, και αυτό απαιτεί να καταβάλουμε όλοι μας σοβαρή προσπάθεια.

Σήμερα 5 Ιουνίου που είναι η παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος ας θυμηθούμε ορισμένα θέματα που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος.

Τα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα
Οι σημαντικότερες παγκόσμιες, περιφερειακές και τοπικές επιπτώσεις στο περιβάλλον από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και ιδιαίτερα από τις παραγωγικές είναι:

• Οι κλιματολογικές αλλαγές που είναι αποτέλεσμα της αύξησης στη μέση θερμοκρασία του πλανήτη.
• Η μείωση του όζοντος στη στρατόσφαιρα που οφείλεται στην εκπομπή αλογονανθράκων.
• Η παραμένουσα τοξικότητα που οφείλεται σε ένα συνεχώς αυξανόμενο κατάλογο ουσιών που είναι ανθεκτικές και δεν αποδομούνται εύκολα στο περιβάλλον.
• Η ανάλωση μη ανανεώσιμων πόρων (ορυκτά καύσιμα, μέταλλα κλπ) από τη σύγχρονη βιομηχανική παραγωγή.
• Η μείωση της βιοποικιλότητας
• Η καταστροφή των δασών
• Η μόλυνση και η εξάντληση των υδάτινων πόρων.
• Η ρύπανση του αστικού και περιαστικού περιβάλλοντος με ατμοσφαιρική, αισθητική και ηχητική ρύπανση.

Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη
Η επιχειρηματική δραστηριότητα είχε πάντα, ως αφετηρία δράσης, αλλά και πρωταρχικό σκοπό την επίτευξη κέρδους, προκειμένου να μπορεί μια εταιρία να συνεχίζει απρόσκοπτα να λειτουργεί στο περιβάλλον, που έχει επιλέξει να δραστηριοποιείται και να αναπτύσσεται.
Τα τελευταία χρόνια, οι νέες συνθήκες που δημιούργησε η διεθνοποιημένη οικονομία, αναδεικνύουν έντονα την ανάγκη συμμετοχής των επιχειρήσεων στην κοινωνική ανάπτυξη και απαιτούν τη συμβολή των εταιρειών στην πρόοδο και την ευημερία των κοινωνιών.
“Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη είναι η έννοια σύμφωνα με την οποία οι επιχειρήσεις ενσωματώνουν σε εθελοντική βάση κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς προβληματισμούς στις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και τις επαφές τους με άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς αντιλαμβάνονται ότι η υπεύθυνη συμπεριφορά οδηγεί στην αειφόρο επιχειρηματική επιτυχία”

Διεθνείς Πρωτοβουλίες για την προστασία του περιβάλλοντος
Παγκόσμια Συνάντηση Κορυφής του Ρίο
Η κυριότερη συνδιάσκεψη για το περιβάλλον, γνωστή ως Παγκόσμια Συνάντηση Κορυφής του Ρίο, έγινε το 1992 στο Ρίο και υπέγραψαν δύο συμφωνίες (Διακήρυξη του Ρίο και την Ατζέντα 21) για την Προστασία του Περιβάλλοντος που περιγράφουν τα δικαιώματα και τις ευθύνες των κρατών σχετικά με το περιβάλλον.

Η Διακήρυξη του Ρίο περιλαμβάνει 27 αρχές που περιγράφουν τα δικαιώματα και τις ευθύνες των κρατών σχετικά με το περιβάλλον.

Ο άνθρωπος βρίσκεται στο κέντρο της φροντίδας (1) στο σεβασμό των τωρινών και μελλοντικών γενεών (3). Τα κράτη που πρέπει να συνεργαστούν καλόπιστα (27) έχουν το υπέρτατο δικαίωμα να εκμεταλλευτούν τους πόρους τους χωρίς να βλάπτουν άλλα κράτη (2), τα οποία οφείλουν να προειδοποιούν για κάθε καταστροφή (18) ή για ενέργειες επικίνδυνες που μπορούν να τα επηρεάσουν (19).

Η προστασία του περιβάλλοντος ανήκει αναπόσπαστα στη διαδικασία ανάπτυξης (4). Καθορίζεται από τη μάχη ενάντια στη φτώχεια (5) και αφορά όλες τις χώρες (6) σύμφωνα με τις κοινές αλλά διαφοροποιημένες ευθύνες (7). Οι μη βιώσιμοι τρόποι παραγωγής και κατανάλωσης πρέπει να εξαλειφθούν (8) προς όφελος αυτών οι οποίοι θα ήταν βιώσιμοι και των οποίων η διάδοση πρέπει να προτιμάται (9).

Το κοινό πρέπει να εμπλέκεται στις αποφάσεις (10) μέσα σε ένα πλαίσιο αποτελεσματικών νομικών μέτρων (11), τα οποία είναι οικονομικά, διεθνοποιώντας τα κόστη χάρη στον κύριο μολυντή που πληρώνει (16), με μελέτες της επίδρασης (17). Αυτά τα μέτρα δεν πρέπει να καθιστούν αδικαιολόγητα εμπόδια για το εμπόριο (12) εξασφαλίζοντας την ευθύνη εκείνων που προκαλούν ζημιές (13) και αποφεύγοντας τη μεταφορά ρυπογόνων ενεργειών (14).
Η αρχή της προφύλαξης (15) πρέπει να εφαρμόζεται πάντα.
Ένας συγκεκριμένος αριθμός ενηλίκων (ενδιαφερόμενων μερών) παίζουν ιδιαίτερο ρόλο: οι γυναίκες (20), οι νέοι (21), οι τοπικές αυτόχθονες κοινότητες (22). Η ειρήνη, η ανάπτυξη και η προστασία του περιβάλλοντος είναι αλληλεξάρτητες και αδιαχώριστες (25). Οι περιβαλλοντικοί κανόνες πρέπει να είναι σεβαστοί σε καιρό πολέμου (24) και για τους πληθυσμούς που είναι καταπιεσμένοι ή βρίσκονται υπό κατοχή (23). Οι διαμάχες γύρω από το περιβάλλον πρέπει να επιλύονται ειρηνικά (26).

Η Ατζέντα 21 είναι συμφωνία η οποία παρείχε οδηγίες σχετικά με το ευρύ πεδίο των ζητημάτων πολιτικής που περιβάλλουν τη βιώσιμη ανάπτυξη που μπορεί να επιτευχθεί μέσω:

* Διατήρησης και βελτίωσης του περιβάλλοντος με τη δημιουργία ενός «δίκαιου κόσμου» με καταπολέμηση της φτώχειας και προστασίας της υγείας.
* Διευθέτηση ζητημάτων παροχής νερού, αστικής μόλυνσης και διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, των κατοικήσιμων εκτάσεων
* Ορθολογικότερη χρήση και προστασία όλων των φυσικών πόρων συμπεριλαμβανομένων της ατμόσφαιρας, των θαλασσών και των ζώντων θαλάσσιων πόρων.
* Εξάλειψη των κινδύνων που απορρέουν από χημικά, πυρηνικά και όλων των επικίνδυνων για το περιβάλλον αποβλήτων.

Το Πρωτόκολλο του Κιότο
Οι περισσότερες βιομηχανικές χώρες έχουν συμφωνήσει – βάσει του πρωτοκόλλου του Κιότο της σύμβασης-πλαίσιο για την αλλαγή του κλίματος – να μειώσουν έως τα έτη 2008-2012 τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 5% σε σχέση με τον μέσο όρο των επιπέδων του 1990. Κάθε χώρα που υπέγραψε το πρωτόκολλο είναι υπεύθυνη για τη θέσπιση τρόπων και μέσων για την επίτευξη των στόχων, σε συνεργασία με τη βιομηχανία και τους καταναλωτές.

Η Σύνοδος της Κοπεγχάγης
Το Δεκέμβριο 2009, 192 εκπρόσωποι χωρών συγκεντρώθηκαν στην πρωτεύουσα της Δανίας την Κοπεγχάγη, προκειμένου να καθορίσουν το ποσοστό μείωσης των εκπομπών ρύπων στα αναπτυγμένα κράτη και πως σκοπεύουν αυτά τα κράτη να το επιτύχουν, ενώ ένας από τους κύριους στόχους ήταν εκτός από το να μην υπερβεί τους δύο βαθμούς κατά μέσο όρο η αύξηση της θερμοκρασίας στη Γη, και να καθοριστούν τα κίνητρα και οι συμφωνίες που θα χρειαστεί για να τερματιστεί η καταστροφή των δασών έως το 2030.

Οι ηγέτες, που θα συμμετείχαν στη Σύνοδο της Κοπεγχάγης, δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν σε βασικά σημεία μιας δίκαιας και αποτελεσματικής συμφωνίας, για την τήρηση ενός αυστηρού χρονοδιαγράμματος και για τη μετουσίωσή της σε συνθήκη, τον Ιούνιο 2010 στη Βόννη, που θα γίνει η επόμενη συνάντηση του ΟΗΕ για τις κλιματικές αλλαγές του πλανήτη.

Στην Ελλάδα η προστασία του περιβάλλοντος είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη και αποτελεί υποχρέωση του κράτους που οφείλει να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας και είναι δικαίωμα του καθενός.
Το άρθρο 24 του Συντάγματος της Ελλάδας αποτελεί τον θεμελιώδη λίθο για τη διαμόρφωση του θεσμικού και νομικού πλαισίου της προστασίας του περιβάλλοντος, ωστόσο τον πυρήνα της ελληνικής νομοθεσίας για το περιβάλλον αποτελεί ο νόμος 1650/1986 ¨Για την προστασία του περιβάλλοντος¨, ο οποίος είναι νόμος πλαίσιο και θεσπίζει τους θεμελιώδεις κανόνες και καθορίζει τα κριτήρια και τους μηχανισμούς για την προστασία του περιβάλλοντος.

Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης

H ανάγκη αντιμετώπισης των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο περιβάλλον, το ενδιαφέρον των οργανισμών για επίτευξη και επίδειξη περιβαλλοντικής επίδοσης καθώς και η πίεση που ασκείται στις επιχειρήσεις και οργανισμούς από τις κυβερνήσεις και τους καταναλωτές, έχουν οδηγήσει τις επιχειρήσεις, εκτός από την εφαρμογή καθαρών τεχνολογιών, στην ανάγκη ανάπτυξης καινοτόμων πρακτικών που τις επιτρέπουν την εφαρμογή περιβαλλοντικών περιορισμών και τη στήριξη της αειφόρου ανάπτυξης με τη υιοθέτηση Συστημάτων Περιβαλλοντικής Διαχείρισης, όπως η σειρά προτύπων ISO 14000 και ΕΜΑΣ.

Το πρότυπο ISO 14001
Το πρότυπο αυτό προδιαγράφει τα στοιχεία ενός Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης και είναι το διοικητικό σύστημα που ασχολείται με την οργανωτική δομή, τον σχεδιασμό, τις αρμοδιότητες, την πρακτική, τις διαδικασίες και τους πόρους της επιχείρησης προκειμένου να αναπτυχθεί η περιβαλλοντική πολιτική και καθοδηγεί την επιχείρηση στη διαμόρφωση της περιβαλλοντικής πολιτικής και των στόχων της, λαμβάνοντας υπόψη τις ισχύουσες νομοθετικές απαιτήσεις και τα στοιχεία με τις σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκύπτουν από τις δραστηριότητές της.

Ο Κανονισμός ΕΜΑΣ
Ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός Οικολογικής Διαχείρισης και Ελέγχου 1863/93 (EMAS) αφορά την εθελοντική συμμετοχή των επιχειρήσεων του βιομηχανικού κλάδου σε ένα κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και ελέγχου και εκφράζει την προσέγγιση της ΕΕ στο ζήτημα της αειφόρου ανάπτυξης και στο ρόλο και την ευθύνη τους στην προστασία του περιβάλλοντος.
Σκοπός του κανονισμού είναι να λειτουργήσει σαν κίνητρο στις επιχειρήσεις, προκειμένου να εισάγουν την περιβαλλοντική διάσταση στο σύστημα διοίκησής τους και να βελτιώσουν τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις και στόχος του είναι να καταστήσει την υιοθέτηση του συστήματος σημαντική από οικονομικής απόψεως δίνοντας την ευκαιρία στις επιχειρήσεις να βελτιώσουν την επιχειρηματική πρακτική τους και συγχρόνως να ωφελήσουν το περιβάλλον.

Στα πλαίσια της Αειφόρου Ανάπτυξης, η ενεργή συμμετοχή όλων μας σε περιβαλλοντικές δράσεις είναι υποχρέωσή μας και η περιβαλλοντική προστασία επιβάλλεται με την καταβολή  μiας σοβαρής προσπάθειας για την αναστροφή αυτής της δυσμενούς και επικίνδυνης εξέλιξης που επέρχεται στο περιβάλλον.