Τα "αγκάθια" για τη σύνταξη

Οι προωθούμενες ρυθμίσεις του υπ. Εργασίας θα τεθούν σταδιακά σε ισχύ. Τo νέο ασφαλιστικό τοπίο θα ολοκληρωθεί το 2020. Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα των ανατροπών και πότε συμφέρει η έξοδος στη σύνταξη.
Δέκα οδηγίες για την έξοδο από τον... λαβύρινθο του ασφαλιστικού συστήματος παρουσιάζει σήμερα το «Εθνος», ώστε να γνωρίζουν με ακρίβεια οι εργαζόμενοι πότε συμφέρει η συνταξιοδότηση. Το υπουργείο Εργασίας έχει ανοίξει τα χαρτιά του σχετικά με τις προωθούμενες αλλαγές στα όρια ηλικίας και στις συντάξεις, που θα επηρεάσουν αμέσως τους ασφαλισμένους σε δημόσιο, ευρύτερο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
Οι προωθούμενες ρυθμίσεις θα τεθούν σταδιακά σε ισχύ, προκειμένου να διασφαλιστούν τα ώριμα συνταξιοδοτικά δικαιώματα και να περιοριστεί το κύμα φυγής από τα Ταμεία. Οι νέες ασφαλιστικές διατάξεις αγγίζουν το σύνολο των εργαζομένων που θα «αποχωρήσουν» από την αγορά εργασίας μετά το 2018 (οπότε και αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων).

Ποιοι επηρεάζονται
Ωστόσο στο ενδιάμεσο έρχονται αλλαγές στα όρια ηλικίας για τις γυναίκες που...

απασχολούνται στον δημόσιο τομέα και στα Σώματα Ασφαλείας, αλλά και για τις μητέρες ανηλίκων.

Επιπλέον επηρεάζονται οι εργαζόμενοι στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα, όσοι φιλοδοξούν να στραφούν στην πρόωρη συνταξιοδότηση, αλλά και οι συνταξιούχοι του Δημοσίου που στη συνέχεια δραστηριοποιούνται στον ιδιωτικό τομέα.

Το νέο ασφαλιστικό τοπίο θα ολοκληρωθεί το 2020, οπότε και θα υπάρχουν στη χώρα μας μόνο τρία ταμεία κύριας ασφάλισης (μισθωτών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών).

Οι αλλαγές επεκτείνονται και στην επικουρική ασφάλιση, όπου εντός τριετίας αλλάζει το ποσοστό αναπλήρωσης (το οποίο θα υπολογίζεται ανάλογα με τα... οικονομικά του κάθε φορέα).

Ποιες είναι οι απαντήσεις στα δέκα συνηθέστερα ερωτήματα των ασφαλισμένων αναφορικά με τα όρια ηλικίας και το ύψος των συντάξεων.


"Κλείδωσαν" οι αλλαγές
Στα 65 θα χορηγείται η βασική σύνταξη
"Κλείδωσαν" οι αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων, που σταδιακά θα γίνεται με βάση το σύνολο του ασφαλιστικού βίου. Το θέμα αυτό βρέθηκε χθες στο επίκεντρο της συνεδρίασης της επιτροπής ειδικών για το Ασφαλιστικό, η οποία την ερχόμενη Τρίτη ολοκληρώνει το έργο της. Σύμφωνα με πληροφορίες, πέντε είναι οι βασικές ρυθμίσεις που προωθεί το υπουργείο Εργασίας:

Η βασική σύνταξη θα χορηγείται μόνο με τη συμπλήρωση του 65ου έτους, ενώ το ΕΚΑΣ θα λειτουργεί διορθωτικά. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως όσοι "αποχωρήσουν" νωρίτερα, θα παίρνουν μόνο την αναλογική σύνταξη, που θα αντιστοιχεί στα χρόνια εργασίας τους.

Η βασική σύνταξη -που με τα σημερινά δεδομένα θα είναι 360 ευρώ- θα αρχίσει να καταβάλλεται το 2018. Το ποσό θα είναι σταθερό και θα αναπροσαρμόζεται με τον πληθωρισμό.

Το ύψος της ανταποδοτικής σύνταξης θα εξαρτάται από τον χρόνο ασφάλισης και τις εισφορές. Η βάση υπολογισμού της σύνταξης θα γίνεται σύμφωνα με συντελεστές, οι οποίοι θα αυξάνονται όσο περνάνε τα χρόνια. Τη μεγαλύτερη προσαύξηση θα παίρνουν οι ασφαλισμένοι μετά τη συμπλήρωση 32 ετών.

Ο υπολογισμός της σύνταξης θα γίνεται σύμφωνα με τις εισφορές που έχει καταβάλει ο ασφαλισμένος στο σύνολο του εργασιακού του βίου. Ενα από τα σενάρια που εξετάζονται είναι αρχικά -δηλαδή το 2018- να λαμβάνονται υπόψη οι εισφορές της τελευταίας δεκαπενταετίας και σταδιακά να "περάσουμε" στο σύνολο του εργασιακού βίου.

Θα τεθεί πλαφόν στο ύψος της ανώτερης σύνταξης που θα δικαιούνται οι ασφαλισμένοι.

Ορια ηλικίας
Ανατροπές για τις γυναίκες και τις μητέρες ανηλίκων

1. Τι αλλάζει στα όρια συνταξιοδότησης των γυναικών στον δημόσιο τομέα και στα Σώματα Ασφαλείας;

Από την 1η Ιανουαρίου 2013 ξεκινά η εξίσωση των ορίων συνταξιοδότησης αντρών και γυναικών, μετά την καταδικαστική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Περίπου 140.000 γυναίκες, που εργάζονται στο Δημόσιο και στα Σώματα Ασφαλείας, απειλούνται με αύξηση των ορίων ηλικίας από 5 έως και 17 χρόνια.

Μεγάλες «χαμένες» είναι οι παλαιές ασφαλισμένες, που μπήκαν στην αγορά εργασίας από το 1983 έως και το 1992. Ωστόσο από τις αλλαγές απειλούνται και οι νεότερες ασφαλισμένες, εφόσον βγουν στη σύνταξη ως μητέρες ανηλίκων ή έχουν πάνω από τρία παιδιά.

Αυτό που μένει να διασαφηνιστεί είναι το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των παρεμβάσεων στα όρια ηλικίας για τη συνταξιοδότηση. Η κυβέρνηση επιθυμεί επταετή μεταβατική περίοδο (δηλαδή οι αλλαγές να τρέξουν σε δόσεις από το 2013 έως το 2020), ωστόσο η Κομισιόν πιέζει για άμεσες παρεμβάσεις.

2. Ποιες αλλαγές θα υπάρξουν στα όρια ηλικίας για τις μητέρες ανηλίκων σε ευρύτερο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα;

Από την 1η Ιανουαρίου 2013 θα τεθούν σε ισχύ οι ρυθμίσεις του νόμου Πετραλιά για τις μητέρες ανηλίκων στα ειδικά ταμεία μισθωτών και στα ταμεία Τύπου. Συγκεκριμένα το όριο ηλικίας για τη συνταξιοδότηση θα αυξάνεται κατά 12 μήνες τον χρόνο, προκειμένου να πάει από το 50ό στο 55ο έτος.

Επιπλέον «εκκρεμεί» ανάλογη ρύθμιση για τις μητέρες ανηλίκων, που ασφαλίστηκαν στο ΙΚΑ μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1992.

Η σχετική διάταξη επρόκειτο να τρέξει φέτος, αλλά έπειτα από παρέμβαση της ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας «πάγωσε» για ένα χρόνο.

Αυτό που ακόμα δεν έχει διευκρινιστεί είναι αν η αύξηση -από το 50ό στο 55ο έτος- του ορίου ηλικίας στο ΙΚΑ θα ξεκινήσει το 2011 ή θα πάει για το 2013.

3. Θα υπάρξουν νέες ενοποιήσεις ασφαλιστικών ταμείων;

Μέχρι το 2020 θα υπάρχουν μόνο τρία Ταμεία για τη χορήγηση κύριας σύνταξης: το ΙΚΑ (μισθωτοί), ο ΟΑΕΕ (αυτοαπασχολούμενοι) και ο ΟΓΑ (αγρότες). Για τον σκοπό αυτόν το επόμενο διάστημα όλοι οι ασφαλιστικοί φορείς πρέπει να εκπονήσουν αναλογιστικές μελέτες για να αποτυπωθεί η οικονομική τους κατάσταση.

Συνταξιούχοι
Ενιαίο καθεστώς απασχόλησης

4. Τι θα αλλάξει στην απασχόληση των συνταξιούχων;

Θα υπάρξει ενιαίο καθεστώς για την απασχόληση των συνταξιούχων, ανεξαρτήτως του αν «προέρχονται» από το δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα. Συγκεκριμένα το ασφαλιστικό νομοσχέδιο θα προβλέπει:

Αναστολή της σύνταξης όταν ο συνταξιούχος είναι κάτω των 55 ετών.

Υποχρεωτική ασφάλιση για τη νέα εργασία τους (ή και για παράλληλη εργασία εφόσον είναι παλαιός ασφαλισμένος) με προσαυξημένες εισφορές.

Μείωση του ποσού της σύνταξης πάνω από ένα ποσό (σήμερα το ποσό αυτό είναι στα 736 ευρώ) για όσο διάστημα διαρκεί η εργασία.

Προσαύξηση της σύνταξης για τον χρόνο ασφάλισης που έχει διανυθεί μετά τη συνταξιοδότηση.

Οι ρυθμίσεις για τις συντάξεις
Σε δύο «άξονες» ο νέος τρόπος υπολογισμού

Από το 2018 θα λαμβάνεται υπόψη το σύνολο του ασφαλιστικού βίου. Με τη συμπλήρωση 15ετίας θα χορηγείται η βασική σύνταξη. «Χαμένοι» όσοι αποχωρούν πρόωρα από το Δημόσιο. Στο 20% του συντάξιμου μισθού οι επικουρικές. Ενιαίο καθεστώς θα ισχύσει για τις αναπηρικές συντάξεις

5. Πότε θα τεθεί σε ισχύ ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων;

Από το 2018 θα αλλάξει τελείως ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων, προκειμένου να λαμβάνεται υπόψη το σύνολο του ασφαλιστικού βίου. Η νέα ρύθμιση θα εφαρμοστεί σε όλα τα ταμεία κύριας ασφάλισης, με εξαίρεση τον ΟΓΑ.

Το νέο μοντέλο υπολογισμού των συντάξεων θα βασιστεί σε δύο «άξονες»:

Οι ασφαλισμένοι με τη συμπλήρωση 15ετίας θα παίρνουν τη βασική σύνταξη, η οποία θα χρηματοδοτείται από τον προϋπολογισμό. Το ποσό της νέας σύνταξης με τα σημερινά δεδομένα θα μπορούσε να είναι 360 ευρώ.

Αυτή η σύνταξη θα είναι ενιαία για όλα τα Ταμεία και θα καταβάλλεται στο σύνολό της για 35 χρόνια διαμονής στη χώρα. Ειδικά για τους ανασφάλιστους θα μπουν εισοδηματικά κριτήρια, αντίστοιχα με εκείνα που ισχύουν σήμερα για τη συγκεκριμένη ομάδα στον ΟΓΑ.

Στη συνέχεια οι ασφαλισμένοι θα παίρνουν αναλογική -ανταποδοτική σύνταξη, που αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισης και στις καταβληθείσες εισφορές. Ουσιαστικά για τον υπολογισμό της σύνταξης θα λαμβάνεται υπόψη το σύνολο του ασφαλιστικού βίου, ωστόσο ακόμα δεν έχουν ανακοινωθεί οι νέοι συντελεστές.

6. Ποιοι δημόσιοι υπάλληλοι κινδυνεύουν να πάρουν χαμηλότερη σύνταξη;

Οσοι σπεύδουν να «αποχωρήσουν» πρόωρα κινδυνεύουν να πάρουν χαμηλότερη σύνταξη. Συγκεκριμένα προωθείται διάταξη που θα προβλέπει τη μείωση των συντάξεων κατά 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης με πλήρη σύνταξη.

Σημειώνεται πως ανάλογη ρύθμιση ισχύει ήδη στον ιδιωτικό τομέα με βάση τον νόμο Πετραλιά. Σε περίπτωση που η ρύθμιση αυτή επεκταθεί στον δημόσιο τομέα, ασφαλισμένος που αποχωρεί πέντε χρόνια νωρίτερα θα βλέπει τη σύνταξή του να μειώνεται κατά 30%.

7. Τι θα γίνει με τις επικουρικές συντάξεις;

Με βάση τον νόμο Πετραλιά το ποσοστό των επικουρικών συντάξεων από την 1η Ιανουαρίου 2013 θα διαμορφωθεί στο 20% του συντάξιμου μισθού. Ωστόσο το υπουργείο Εργασίας θα «επιτρέπει» στα επικουρικά ταμεία να χορηγούν υψηλότερες συντάξεις, εφόσον έχουν την οικονομική δυνατότητα.

Για τον σκοπό αυτόν όλοι οι ασφαλιστικοί φορείς θα πρέπει τα επόμενα δυόμισι χρόνια να κάνουν αναλογιστικές μελέτες, με βάση τις οποίες θα προσδιοριστεί και το ποσό της σύνταξης. Από τα μέχρι τώρα στοιχεία αισιόδοξα είναι τα... μηνύματα για το ΤΑΔΚΥ (τον φορέα των δημοτικών και κοινοτικών υπαλλήλων), το ΤΕΑΠΟΚΑ (που καλύπτει τους εργαζόμενους στα ασφαλιστικά ταμεία), αλλά και τον φορέα των ασφαλιστικών επιχειρήσεων.

8. Οι αλλαγές θα «επεκταθούν» και στις αναπηρικές συντάξεις;

Θα υπάρξει ενιαίο καθεστώς για τη χορήγηση των αναπηρικών συντάξεων σε όλα τα Ταμεία. Για τον σκοπό αυτόν θα δημιουργηθούν ενιαίοι κανονισμοί και μηχανισμοί για την εκτίμηση του ποσοστού αναπηρίας.

Πρόωρες
Αύξηση δύο τουλάχιστον ετών και ενιαία λίστα για τα βαρέα ανθυγιεινά

9. Θα υπάρξουν περιορισμοί στις πρόωρες συντάξεις;

Κατά τουλάχιστον δύο χρόνια θα αυξηθεί η μέση ηλικία συνταξιοδότησης μέχρι το 2015, με στόχο να κλείσουν οριστικά οι «πόρτες εξόδου» πριν από το 63ο έτος της ηλικίας.

Ετσι θα απαγορευτεί με νομοθετική παρέμβαση κάθε εθελουσία - πρόωρη συνταξιοδότηση, που ανατρέπει τα δεδομένα του ασφαλιστικού συστήματος.

Για παράδειγμα καταργείται η δυνατότητα εργαζόμενος σε ΔΕΚΟ με 30 χρόνια ασφάλισης και 5 χρόνια αναγνώρισης πλασματικού χρόνου ασφάλισης να συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 48-53 ετών (όπως έγινε στις περιπτώσεις της ΕΡΤ, του ΟΤΕ κ.ά.) με συντάξεις άνω των 2.100 ευρώ.

Με το νέο σύστημα στην περίπτωση αυτή προστίθενται από 5 έως 7 χρόνια εργασίας.

10. Ποιες είναι οι παρεμβάσεις στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα;

Μέσα σε ένα χρόνο από την ψήφιση του νέου ασφαλιστικού νόμου θα οριστικοποιηθούν οι αλλαγές στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα.

Στόχος είναι να δημιουργηθεί ενιαία λίστα, που θα καλύπτει τόσο τον δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό τομέα.

Στον ιδιωτικό τομέα σε όσα επαγγέλματα εξαιρεθούν από το ειδικό αυτό καθεστώς έρχεται αύξηση των ορίων ηλικίας κατά πέντε χρόνια, μείωση μισθών και συντάξεων (καθώς οι εργαζόμενοι θα χάσουν το ειδικό επίδομα).

Αντιθέτως, κερδισμένοι θα είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι, που θα ενταχθούν στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα.

Κατερίνα Κοκκαλιάρη από το ethnos